Zachęta Narodowa Galeria Sztuki

kuratorzy: Maria Brewińska, Hanna Wróblewska

Rok 1968 to okres kumulacji najróżnorodniejszych napięć politycznych i społecznych. Protesty, zamieszki, rozruchy przetoczyły się właściwie przez cały świat, od Meksyku i Stanów Zjednoczonych, przez Niemcy, Francję, Polskę, Czechosłowację, aż po Japonię (nie omijając Ameryki Południowej). Rok wcześniej we Francji ukazała się książka Społeczeństwo spektaklu Guy Deborda, jednego z założycieli Międzynarodówki Sytuacjonistycznej, określanego mianem „ostatniego wielkiego rewolucjonisty”, która stała się zapowiedzią tych rewolt. Była bezlitosną diagnozą społeczeństwa wyobcowanego na skutek oddziaływania mediów i systemów sprzedaży. Dla takiego społeczeństwa wszystko stanowi zbiór obrazów biernie pożądanych, na których powstawanie nie ma żadnego wpływu. Lekarstwem na ten stan rzeczy miały być zmierzające do wyrwania ludzi z letargu artystyczno-polityczne prowokacje, skierowane przeciw wszelkim systemom (nie tylko politycznym).     

Wystawa Rewolucje 1968 nie jest wystawą sztuki tamtego okresu, prezentacją działających wtedy artystów, ani też wystawą historyczną. To raczej próba przedstawienia tego okresu poprzez sztukę, z różnych perspektyw: historycznej, dokumentalnej, poprzez interpretacje i reinterpretacje problemów społecznych oraz zjawisk kulturowych charakterystycznych dla tego burzliwego czasu. Narodziny kontrkultury, a jednocześnie szybki rozwój popkultury, ruchy emancypacyjne (prawa mniejszości, prawa kobiet), walka o swobody obywatelskie, kształtowanie się świadomości ekologicznej, fascynacja nurtami lewicowymi, utopijne wizje architektoniczne, zainteresowanie nowymi mediami (przenośną kamerą, komputerem czy przekazem telewizyjnym), kontestacje instytucji (i nie tylko) i przemiany uniwersytetów – to tylko niektóre z poruszanych tu wątków. Jaka sztuka towarzyszyła tym zmianom, czy i w jaki sposób była w nie zaangażowana? Jakie motywy, wątki czy dziedzictwo 1968 roku możemy odnaleźć w pracach z późniejszych lat? Dziełom sztuki – obrazom, filmom wideo i fotografiom towarzyszą wizualne materiały archiwalne oraz instalacje stworzone specjalnie na wystawę.

Ekspozycję uzupełni książka, wydana wspólnie przez Zachętę i wydawnictwo Agora SA w ramach cyklu Biblioteka Gazety Wyborczej. Składają się na nią eseje analizujące najważniejsze zjawiska kulturowe, społeczne i polityczne roku 1968 na świecie, teksty historyczne i źródłowe - przemówienia, rezolucje, manifesty, apele itp. – oraz wypowiedzi bohaterów tamtych czasów i uczestników wydarzeń. Przedmową opatrzył książkę Adam Michnik.                   

Na wystawie zostaną pokazaną prace, wideo, filmy, dokumentacja następujących artystów: Vito Acconci (USA), Dennis Adams (USA), Bas Jan Ader (NL/USA), Eleanor Antin (USA), Tamas St. Auby (HU), John Baldessari (USA), Ant Farm (USA), Jerzy Bereś (PL), Thomas Bayrle (GER), Joseph Beuys (GER), Alighiero Boetti (IT), Bill Bollinger (USA), Włodzimierz Borowski (PL), Louise Bourgeois (FR/USA), Mark Boyle&Joan Hills (UK), Marcel Broodthaers (BE), Christo&Jeanne-Claude (USA), Elżbieta&Emil Cieślarowie (PL), Chris Burden (USA), Wojciech Bruszewski (PL), James Lee Byars (USA), Victor Nieuwenhuijs&Maartje Seyferth (NL) , Andrzej Dłużniewski (PL), Jan Dobkowski (PL), Guy Debord (FR), Stanisław Dróżdż (PL), Druga Grupa (PL), Valie Export (AT), Öyvind Fahlström (SE), Harum Farocki (GER), Robert Filliou (FR), Jean-Luc Godard (FR), Jerzy Grotowski (PL), Rodney Graham (CA), Johan Grimonprez (BE), Richard Hamilton (UK), Hans Haacke (GER/USA), Eva Hesse (USA), Hans Hollein (AT), Dorothy Iannone (USA/GER), Jerzy Jarnuszkiewicz (PL), Michel Journiac (FR), Jagoda Kaloper (YU/HR), On Kawara (JAP/USA), William Klein (USA), Jiří Kolář (CZE), Guyla Konkoly (HU), Grzegorz Kowalski (PL), Edward Krasiński (PL), Zofia Kulik (PL), Yayoi Kusama (JP/USA), Przemysław Kwiek (PL), László Lakner (GER/HU), The Living Theatre (USA), Lee Lozano (USA), Dusan Makavejev (YU), Witold Masznicz (PL), Gordon Matta-Clark (USA), Ana Mendieta (CU/USA), Gustaw Metzger, Henryk Morel (PL), Bruce Nauman (USA), Marcel Odenbach (GER), OHO Group (YU/HR), Dennis Oppenheim (USA), Nam June Paik (KR/USA), (Niki de Saint Phalle (FR), Maria Pinińska-Bereś (PL), Charlotte Posenenske (GER), Waldemar Raniszewski&Wiktor Gut (PL), Bridget Riley (UK), Martha Rosler (USA), Jerzy Rosołowicz (PL), Joe Tilson (UK), Andrzej Urbanowicz (PL), Helke Sander (GER), Peter Sedgley (UK), Katharina Sieverding (CZE/GER), Carolee Schneeman (USA), Robert Smithson (USA), Leszek Sobocki (PL), Keith Sonnier (USA), Elaine Sturtevant (USA/FR), Steina&Woody Vasulka (USA), Wolf Vostell (GER), Andy Warhol (USA), Ryszard Winiarski (PL), Anastazy Wiśniewski (PL), The Wooster Group (USA), Jurry Zieliński (PL).