Program Operacyjny Polska Cyfrowa: Otwarta Zachęta

Otwarta Zachęta

Prace i zasoby zdigitalizowane w ramach projektu POPC „Otwarta Zachęta” można już oglądać na stronie internetowej w zakładce:

Kolekcja Zachęty (zacheta.art.pl)
Mediateka i publikacje (zacheta.art.pl)
 

Dodatkowo zdigitalizowane zasoby są już dostępne przez API. Tymczasowo, aby uzyskać dostęp do API należy skontaktować się z Zachętą () w celu uzyskania klucza API (tokena do autoryzacji).

Zachęcamy również do zapoznania się z podręcznikiem API.
POBIERZ Podręcznik API (pdf)

Zachęta wraz z partnerami —Towarzystwem Zachęty Sztuk Pięknych i Fundacją Centrum Cyfrowe — realizuje jeden z największych projektów digitalizacji i udostępniania zbiorów sztuki współczesnej w Polsce. W 2023 roku dzięki nowemu systemowi udostępniania zbiorów widzowie obejrzą w sieci kilkaset dzieł z kolekcji Zachęty, w tym rzeźby takie jak Piramida zwierząt Katarzyny Kozyry czy Nowotwory uosobione Aliny Szapocznikow — w technologii 3D.

Projekt Otwarta Zachęta jest rozwinięciem konsekwentnie realizowanej przez galerię polityki otwartości. Do 2023 roku zdigitalizowanych i udostępnionych zostanie 640 dzieł z kolekcji, ponad 2000 materiałów kontekstowych z lat 1970–1990 (katalogi wystaw, plakaty, fotografie, materiały edukacyjne, a nawet kroniki działającego przy Zachęcie w latach 1962–2005 Koła Miłośników Sztuki). Dodatkowo dziesięć unikatowych dzieł z kolekcji Zachęty — w tym wspomniane rzeźby Katarzyny Kozyry i Aliny Szapocznikow — zostanie poddanych konserwacji i digitalizacji w technologii 3D.

Kluczowym zadaniem projektu Otwarta Zachęta jest redukcja wszelkich barier technologicznych —prawnych, sprzętowych, kompetencyjnych czy tych wynikających z niepełnosprawności — w dostępie do cyfrowych zasobów oraz tworzonych przez galerię narzędzi. Dlatego tak ważnymi obszarami projektu są innowacyjność, edukacja i dostępność.

W ramach projektu powstaną:

  • stworzone specjalnie dla Zachęty narzędzie udostępniania i przeglądania zbiorów online, pozwalające na umieszczanie w sieci zdigitalizowanych dzieł sztuki współczesnej o formie znacznie bardziej skomplikowanej niż tradycyjnie publikowane w repozytoriach cyfrowe reprodukcje obrazów. Prezentowane dzieła, także te modelowane w technologii 3D, będą mogły być swobodnie pobierane i wykorzystywane przez użytkowników, co zmieni ich z biernych odbiorów sztuki w jej czynnych uczestników i współtwórców.
  • narzędzie online skierowane do nauczycieli, wykorzystujące kolekcję Zachęty do rozwijania wśród uczniów zainteresowania sztuką przekraczającego ramy podstawy programowej realizowanej w szkołach. Zachęcenia ich do własnych poszukiwań, odkrywania nowych form sztuki i eksperymentowania z nimi.
  • narzędzie online skierowane do osób aktywnych kulturalnie (w tym osób z niepełnosprawnościami), które pozwoli na swobodne i łatwe odkrywanie zasobów sztuki współczesnej gromadzonych przez Zachętę, odpowiadające ich szczególnym potrzebom, m.in. poprzez zastosowanie takich rozwiązań jak audiodeskrypcja, opisy alternatywne czy tłumaczenie filmów na polski język migowy.

Równie ważnym obszarem projektu jest otwartość i redukcja barier prawnych ograniczających korzystanie z zasobów galerii. Zachęta już w 2011 roku, jako pierwsza instytucja w Polsce, udostępniła część prac z kolekcji na wolnych licencjach Creative Commons. Dzieła z kolekcji są udostępniane w sposób jasno informujący odbiorców o prawach autorskich, czyli możliwości ponownego wykorzystywania kopii cyfrowych, powielania, modyfikowania, używania do celów zarówno niekomercyjnych, jak i komercyjnych, bez żadnych ograniczeń, ale z poszanowaniem praw osobistych twórcy.

Wszystkie cyfrowe narzędzia zostaną stworzone w oparciu o rozwiązania open source – po zakończeniu prac programistycznych ich kod zostanie udostępniony i będzie mógł zostać wykorzystany przez inne instytucje kultury. Planowany na zakończenie projektu hackathon będzie zaproszeniem dla programistów, projektantów grafiki, twórców interfejsów i menedżerów projektów, by stworzyć własne aplikacje, projekty, a nawet dzieła sztuki z wykorzystaniem cyfrowej kolekcji Zachęty i opracowanych w trakcie trwania projektu narzędzi.

Wszystkie działania w ramach projektu Otwarta Zachęta wpisują się w statutowe cele galerii upowszechniania i promocji sztuki współczesnej. Wierzymy, że uda się to dzięki uzyskaniu możliwie jak najszerszego dostępu do wiedzy, kultury oraz nowoczesnych źródeł informacji. 

Otwarta Zachęta. Digitalizacja i udostępnienie polskich zasobów sztuki współczesnej ze zbiorów Zachęty — Narodowej Galerii Sztuki oraz budowa narzędzi informatycznych, rozwój kompetencji kadr kultury, animacja i promocja służące wykorzystaniu i przetwarzaniu cyfrowych zasobów kultury w celach edukacyjnych, naukowych i twórczych. 

Całkowita wartość projektu to 7 384 688,10 PLN, przy wartości dofinansowania z budżetu środków europejskich: 6 630 496,31 PLN. 

Partnerami Otwartej Zachęty są Fundacja Centrum Cyfrowe i Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych to stowarzyszenie osób, którym bliska jest sztuka współczesna, i które chcą aktywnie działać na rzecz wspierania działalności statutowej Zachęty. Odwołując się do misji założycielskiej z 1860 roku Towarzystwo realizuje swe cele poprzez zakup prac do kolekcji Zachęty, współorganizowanie programów edukacyjnych oraz wsparcie artystów. W 2020 roku TZSP razem z Zachętą zainicjowało program stypendialny 160/160, którego celem jest wsparcie artystów dotkniętych skutkami pandemii i praca nad kolekcją Zachęty. tzsp.art.pl 

Fundacja Centrum Cyfrowe wspiera sektory kultury i edukacji w procesie transformacji cyfrowej. W Pracowni Otwierania Kultury realizuje projekty cyfrowe dla instytucji kultury, wspiera je w procesie digitalizacji zbiorów oraz prowadzi badania sektora kultury. W 2021 roku wydała raport Kultura w pandemii badający sytuację sektora kultury w czasie pandemii. Organizuje także szkolenia podnoszące kompetencje cyfrowe pracowników instytucji kultury. W projekcie Otwarta Zachęta Fundacja odpowiada za projektowanie narzędzi cyfrowych dla poszczególnych grup odbiorców i koordynowanie prac programistycznych. www.centrumcyfrowe.pl

Otwarta Zachęta
Digitalizacja i udostępnienie polskich zasobów sztuki współczesnej ze zbiorów Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki

Otwarta Zachęta. Digitalizacja i udostępnienie polskich zasobów sztuki współczesnej ze zbiorów Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki oraz budowa narzędzi informatycznych, rozwój kompetencji kadr kultury, animacja i promocja służące wykorzystaniu i przetwarzaniu cyfrowych zasobów kultury w celach edukacyjnych, naukowych i twórczych.

beneficjent:  Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wartość całkowita projektu: 7 384 688,10 PLN
wartość dofinansowania z Funduszy Europejskich: 6 630 496,31 PLN
źródła finansowania: Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020, Oś Priorytetowa nr 2 „E-administracja i otwarty rząd”, Działanie nr 2.3 „Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego”, Poddziałanie nr 2.3.2 „Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury”
okres realizacji: 8 czerwca 2020 – 7 czerwca 2023
partnerzy: Centrum Cyfrowe, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych

Opis projektu:

Przedmiotowy projekt przewiduje digitalizację i udostępnienie zasobów Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki, umożliwiając szeroki do nich dostęp, stworzenie innowacyjnych narzędzi informatycznych, przeprowadzenie działań szkoleniowych i promocyjnych służących realizacji szeregu celów (edukacyjnych, naukowych, artystycznych).

Jest to przedsięwzięcie z zakresu ICT, kluczowe dla dalszego rozwoju kultury i uświadamianiu jej znaczenia oraz niewykorzystanego potencjału dla budowania społeczeństwa obywatelskiego i informacyjnego w Polsce. Rozwój ten będzie możliwe dzięki uzyskaniu możliwie jak najszerszego dostępu do wiedzy, kultury oraz nowoczesnych źródeł informacji. Projekt wpisuje się zatem w główny cel Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa, jakim jest wzmocnienie cyfrowych fundamentów dla rozwoju kraju, a z którego wsparcie powinno być ukierunkowane zarówno na udostępnienie informacji sektora publicznego, takich jak zasoby kultury, jak również na użytkowników chcących rozwijać posiadane kompetencje cyfrowe.

Nakreślone cele są odpowiedzią na zapotrzebowanie grup docelowych i zostaną zrealizowane przy użyciu narzędzi opracowanych w wyniku współpracy z grupami docelowymi, którymi są:

  1. Pracownicy sektora kultury (w tym pracownicy Wnioskodawcy),
  2. Uczestnicy procesu edukacji formalnej (nauczyciele, uczniowie),
  3. Reprezentanci sektora nauki (studenci, naukowcy),
  4. Aktywni kulturalnie (w tym osoby z niepełnosprawnościami).

Projekt odpowiada na potrzebę szerokiej dostępności rezultatów oraz zakłada redukcję wszelkich barier - technologicznych, prawnych, sprzętowych - w dostępie do cyfrowych zasobów Zachęty oraz tworzonych przez instytucję narzędzi.

Oznacza to redukcję barier prawnych, technologicznych, sprzętowych (w wypadku osób posiadających określony typ smartfona lub tabletu działającego z Androidem lub iOS), językowych, kompetencyjnych („nie jestem pewien co należy robić w muzeum, lepiej tam nie wchodzić”) oraz wynikających z niepełnosprawności.

Diagnoza potrzeb osób z niepełnosprawnościami została przygotowana w oparciu o doświadczenie Zachęty w dotychczasowej pracy z tą grupą, konsultacje z nimi oraz w oparciu o dostępne wyniki badań na temat uczestnictwa w kulturze osób z niepełnosprawnościami (“Dostępność oferty kulturalnej Mazowieckiego Instytutu Kultury dla osób z dysfunkcją wzroku” - raport Mazowieckiego Instytutu Kultury) i konsultacje ze specjalistami z zakresu projektowania uniwersalnego (ang. universal design).

CEL 1: Udostępnienie cennych zasobów sztuki współczesnej wraz z materiałami kontekstowymi, które pomagają je rozumieć i z nich korzystać (katalogi z wystaw, plakaty i fotografie, materiały edukacyjne), co obejmuje:

  • modelową cyfryzację zasobów kultury i dziedzictwa z obszaru sztuki współczesnej ze zbiorów Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki, w tym digitalizację obiektów oraz powiązanych z nimi metadanych i wiedzy oraz materiałów kontekstowych (katalogi z wystaw, plakaty i fotografie, materiały edukacyjne),
  • kształcenie świadomych odbiorców sztuki niezależnie od etapu edukacji, w tym budowanie i rozwijanie kompetencji umożliwiających krytyczny odbiór dzieł sztuki, stymulowanie indywidualnej interakcji z dziełem oraz wspieranie kreatywności,
  • popularyzację polskiej sztuki współczesnej - w Polsce i zagranicą,
  • udostępnienie w wikipedii.

CEL 2: Stworzenie rozwiązań cyfrowych, w tym infrastruktury, oprogramowania, bazy wiedzy, kompetencji i wytycznych, bazujących na zdigitalizowanych kolekcjach, wspierających wykorzystanie zdigitalizowanych zasobów, w tym:

  • stworzenie narzędzi informatycznych, organizacyjnych, prawnych, wspierających efektywne, opracowanie, cyfryzację i udostępnianie zasobów,
  • stworzenie modelowego rozwiązania IT dla sektora kultury (na terytorium RP i międzynarodowo), w zakresie zarządzania infrastrukturą do udostępniania i API, zapewniającego zgodność z planowanym systemem Kronik@ na które złoży się działające rozwiązanie IT + dokumentacja,
  • stworzenie dwóch narzędzi dla konkretnych grup odbiorców - edukacji formalnej i niepełnosprawnych w metodologii user-centered design - projektowane zorientowane na użytkownika.

CEL 3: Zwiększenie szeroko rozumianej dostępności instytucji kultury i jej cyfrowych zasobów poprzez:

  • opracowanie rozwiązań zapewniających dostępność dla osób niepełnosprawnych,
  • stworzenie publicznego API i zwiększenie wykorzystania zdigitalizowanych zasobów, umożliwienie tworzenia na ich bazie innych produktów i usług w duchu regulacji prawnych takich jak Dyrektywa o re-use mówiąca o ponownym wykorzystaniu PSI, oraz zachowując zgodność z planowanym systemem Kronik@,
  • opracowanie narzędzi wychodzących naprzeciw potrzebom konkretnych  grup, 
  • zapewnienie wysokiej jakość plików (odwzorowań cyfrowych) i danych (dla nauki i kreatywnych),
  • otwarte licencje.

Projekt zmierza do realizacji ww. celów poprzez:

  • digitalizację zasobów sztuki o dużej wartości dla kultury oraz promocji kultury polskiej zagranicą
  • digitalizację zasobów kontekstowych - katalogów do wystaw, plakatów oraz dokumentacji fotograficznych wystaw w Zachęcie o wysokiej wartości dla badaczy sztuki, wystawiennictwa, historii kultury polskiej,
  • budowę środowiska technologicznego umożliwiającego efektywne zarządzanie cyfrowymi zbiorami w instytucji i wspierającego dostęp i przetwarzanie tych zasobów, a także działania edukacyjne, naukowe i twórcze w oparciu o zasoby cyfrowe,
  • budowę dwóch narzędzi stworzonych w odpowiedzi na potrzeby dwóch konkretnych grup docelowych,
  • rozwój publiczności - budowanie i wzmacnianie kompetencji użytkowników kultury w zakresie potencjału zasobów cyfrowych dla edukacji, nauki, twórczości i przemysłów kreatywnych,
  • wyjście naprzeciw potrzebom osób z niepełnosprawnościami.