Duch
- typ obiektu: rysunek
- rok powstania: 1975
- materiał/technika: tusz, papier
- wymiary: 44 x 62,5 cm
- numer inw.: R-13
- reprodukcja na licencji: CC BY-NC-ND 3.0
Jan Dobkowski jeszcze podczas studiów odrzucił rozwiązania fakturalne wywodzące się z postimpresjonizmu. Wyeliminował z obrazu przestrzeń malarską, a powierzchnię płótna wypełniał dużymi płaskimi plamami gładko kładzionego koloru. Ograniczył gamę barwną do dwóch kontrastujących ze sobą barw dopełniających – czerwieni i zieleni – które uważał za kolory życia. Linia kreśląca kształty biegnie niespokojnymi, zawiłymi skrętami, tworząc secesyjno-dekoracyjne układy. Pomimo deformacji i wyolbrzymienia form obrazy są przedmiotowe, a nie abstrakcyjne. Repertuar powtarzających się motywów obejmuje m.in. zwielokrotnione piersi o mocno zaznaczonych sutkach, głowy z kosmykami włosów przypominającymi płomyki ognia, ludzkie szkielety, serca, plemniki i kształty embrionalne. Postać ludzka nie jest nadrzędna wobec innych elementów kompozycji – wszystkie organizmy zostają ze sobą zrównane i wzajemnie powiązane. Hierarchiczny podział na to, co ludzkie i nie-ludzkie ulega zniesieniu. Układy miękkich kształtów wyrażają treści symboliczne: żywiołowy zachwyt nad życiem i poczucie jedności z naturą podlegającą nieustannej przemianie. W połowie lat 70. zniknęła z obrazów postać ludzka – została sama dynamiczna kreska lekkimi nieregularnymi łukami przebiegająca przez płaszczyznę. Wtedy artysta zaczął tworzyć rysunki tuszem, zapełnione wijącymi się liniami, jakby obdarzonymi własnym życiem. W pracy Duch pasma o zwichrowanych, kłębiących się końcach tworzą rząd miniaturowych ust odwróconych do góry nogami. W tych rysunkach Dobkowski zrezygnował z anegdoty, koncentrując się na budowaniu nastroju. Historyczka i krytyczka sztuki Wiesława Wierzchowska pisała, że artysta „nadaje kształt stanom psychicznym, przeżyciom zaistniałym wobec natury”. Zaś rytm pulsujących linii „to rytm zapisu fizycznego procesu rysowania, indywidualny jak pismo i jak pismo odkrywający osobowość człowieka”. Nasycone liryzmem prace odsłaniają indywidualną wrażliwość artysty.
- Z cyklu Przedłużenie lata V 1969
- Z cyklu Przedłużenie lata VI1969
- Z cyklu Przedłużenie lata VII1969
- Z cyklu Przedłużenie lata VIII1969
- Gdy wieje wiatr1975
- Akwarium1975
- Zespolenie1976
- Próba styku1976
- Otchłań1976
- Wszechbędąca, akcja w plenerze z udziałem Marii Dobkowskiej1969
- Przedłużenie lata, akcja na dachu pracowni artysty przy ul. Chłodnej, Warszawa1969
- Z cyklu Przedłużenie lata IV1969
- Z cyklu Przedłużenie lata II1969
- Zachłanna kobieta1970
- Prowadził ślepy ślepego1970
- Euforia1973
- Wielki dzień1980
- Moja rzeka II1980
- Drzewa Jana D.1980
- Z cyklu Przedłużenie lata I1969
- Z cyklu Przedłużenie lata III1969