Przestrzenie

27.06 – 21.09.2025 Przestrzenie

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

artyści: Magdalena Abakanowicz, Tadeusz Dobosz, Wojciech Fangor, Zdzisław Jurkiewicz, Teresa Kelm, Zygmunt Krauze, Andrzej Matuszewski, Ewa Partum, Maria Pinińska-Bereś, Henryk Stażewski, Stanisław Zamecznik
kurator: Michał Jachuła
dokumentacja: Marian Szpakowski, Zdzisław Głowacki, Tomasz Jaśkiewicz, Tadeusz Śliwiński, Tadeusz Wolański, Henryk Morel, Piotr Perepłyś, Rajmund Ziemski, Stefan Krygier, Marian Bogusz, Artur Brunsz, František Kysztal, Magdalena Więcek, Stefan Gierowski, Bronisław Kierzkowski, Roman Opałka, Bohdan Urbanowicz, Włodzimierz Borowski, Grzegorz Kowalski, Henryk Morel, Cezary Szubartowski, Edward Krasiński, Zbigniew Gostomski, Koji Kamoji, Andrzej Łobodziński, Krystyn Zieliński, Tadeusz Kantor, Zygmunt Targowski, Stanisław Dróżdż i inni

Wystawa ma zaplanowany kierunek zwiedzania — prosimy    o poruszanie się zgodnie z wyznaczoną trasą.

Wejście prowadzi do sali Narutowicza z pracą Wojciecha Fangora, a wyjście — przez salę Gersona, w której znajdują się archiwalia.

Nie ma możliwości cofania się. Jeśli będą Państwo chcieli wrócić do wybranego obiektu, należy przejść całą trasę        do końca i zacząć ponownie od wejścia.

Można poruszać się pomiędzy poszczególnymi elementami instalacji, ale nie wolno ich dotykać.

Wyjątkiem jest sala nr 4, w której znajdują się białe obrotowe drzwi. Prosimy je delikatnie pchnąćzachować ostrożność, aby nie uderzyć innych osób.

Dziękujemy za uważność i życzymy udanego zwiedzania!


Wystawa Przestrzenie to wyjątkowa okazja, by zanurzyć się w zjawisko, które na trwałe zmieniło sposób, w jaki myślimy o sztuce i jej obecności w przestrzeni. Pokazując prace klasyków polskiej sztuki współczesnej — takich jak Magdalena Abakanowicz, Wojciech Fangor, Henryk Stażewski czy Maria Pinińska-Bereś — wystawa przybliża fenomen sztuki environment, jednego z najważniejszych i najbardziej nowatorskich nurtów drugiej połowy XX wieku.

Jak wygląda sztuka, która angażuje różne zmysły i pozwala dosłownie wejść do środka dzieła? Na wystawie Przestrzenie w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki prezentujemy unikatowe realizacje klasyków polskiej sztuki współczesnej, które zmieniły sposób myślenia o przestrzeni, widzu i ekspozycji. Rekonstrukcje historycznych dzieł oraz bogate materiały archiwalne pozwalają odkryć pionierskie praktyki artystyczne, które inspirują do dziś.

Termin environment (z ang. otoczenie) odnosi się do prac, które angażują widza fizycznie i zmysłowo — przestrzeni zaprojektowanych tak, by można było do nich wejść, doświadczyć ich światła, dźwięku, koloru i rytmu. Ten sposób myślenia o sztuce wyprzedza o dekady dzisiejsze instalacje immersyjne. To nie tylko forma, ale cała nowa logika tworzenia — łącząca malarstwo, rzeźbę, architekturę i happening.

W Polsce środowisko artystyczne wcześnie podjęło prace sytuujące się w tym nurcie. Za pierwsze dzieło environment w Polsce uznaje się Studium przestrzeni (1958) Wojciecha Fangora i Stanisława Zamecznika. To właśnie malarstwo — z jego eksperymentami z perspektywą, głębią i trójwymiarowością — stało się główną siłą napędową dla rozwoju environment w naszym kraju. Drugim ważnym impulsem była współpraca artystów z architektami przy projektowaniu wystaw — w szczególności z Oskarem i Zofią Hansenami oraz Stanisławem Zamecznikiem.

W ramach wystawy można zobaczyć pięć rekonstrukcji realizacji environment — trzy z nich prezentowane są po raz pierwszy od momentu ich powstania. Są to prace, które różnią się podejściem — od malarskiego i konceptualnego, przez rzeźbiarskie, po próby multisensorycznego oddziaływania na widza. Wszystkie łączy kryterium oryginalności i eksperymentu.

Oprócz rekonstrukcji ekspozycja obejmuje także dokumentację twórczości takich artystów jak Włodzimierz Borowski, Józef Szajna, Zbigniew Dłubak, Edward Krasiński, Zbigniew Gostomski i Zygmunt Targowski.

Ważnym kontekstem dla wystawy są również galerie i imprezy artystyczne, dzięki którym możliwe były eksperymenty z formą i przestrzenią. Oprócz Galerii Foksal, której niewielka przestrzeń ekspozycyjna zachęcała do pracy z przestrzenią i koncepcją wystawy jako medium sztuki, Zachęta przypomina działalność Galerii Współczesnej w Warszawie, prowadzonej przez Janusza i Marię Boguckich, w której w latach 60. i 70. XX wieku zaprezentowano  cztery z pokazywanych dziś w odtworzonej formie prac.

Przestrzenie to nie tylko przegląd historycznych realizacji. Celem wystawy jest także refleksja nad tym, jak sztuka przestrzeni kształtowała nowe modele myślenia o ekspozycji, relacji z odbiorcą i granicach artystycznych dyscyplin. W czasach wszechobecności instalacji immersyjnych i mediów cyfrowych wystawa pozwala sięgnąć do źródeł tego fenomenu i docenić pionierskie podejście twórców, którzy mimo licznych ograniczeń w nieskrępowany sposób podejmowali eksperyment w sztuce.


grafika z wykorzystaniem: Zdzisław Jurkiewicz, Environment w pulsującym świetle czerwonym i niebieskim, Galeria pod Moną Lisą, Wrocław, 1969, fot. Tadeusz Rolke, dzięki uprzejmości Dolnośląskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych

Wystawy
3/3
Powiązane wydarzenia
  • 28.06 (SOB) 15:00
    Piknik
    Oprowadzanie kuratorskie Michała Jachuły po wystawie Przestrzenie
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • fotografia analogowa, przedstawiająca zaciemnione geometryczne przestrzenie
    29.06 (ND) 12:15
    Przestrzenie
    Oprowadzanie kuratorskie Michała Jachuły
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • neonowo podświetlone pomieszczenie, ludzka sylwetka w tle
    04.07 (PT) 12:30
    Robimy największe dzieło sztuki na świecie!
    Otwarte warsztaty dla dzieci w wieku 7-13 lat
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 04.07 (PT) 17:30
    Malarstwo dla dorosłych. Przyjdź i zostań malarką/malarzem!
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • neonowo podświetlone pomieszczenie, ludzka sylwetka w tle
    06.07 (ND) 12:30
    Robimy największe dzieło sztuki na świecie!
    Warsztaty rodzinne (godz. 12:30 i 15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Powiązane materiały
  • mediateka / PJM
    Zapowiedź wystawy Przestrzenie
  • mediateka / PJM
    Magdalena Abakanowicz, Lina [pojedyncza], 1972
  • mediateka / PJM
    Henryk Stażewski, projekty wnętrz
  • mediateka / PJM
    Zbigniew Dłubak, Ikonosfera I
  • mediateka / PJM
    Wojciech Fangor, struktura dla Jerozolimy, 1968
  • mediateka / PJM
    Józef Szajna, Reminiscencje
  • mediateka / PJM
    Andrzej Matuszewski, tekst
  • mediateka / PJM
    Tadeusz Dobosz, aranżacja przestrzenna
  • mediateka / PJM
    Magdalena Abakanowicz, tekst towarzyszący wystawie indywidualnej artystki w Galerii Współczesnej w Warszawie, 1971
  • mediateka / PJM
    II Pokaz Synkretyczny, Galeria Foksal, 1966
  • mediateka / PJM
    Ewa Partum, manifest, 1970
  • mediateka / PJM
    Wojciech Fangor, Stanisław Zamecznik, Studium przestrzeni, 1958
  • mediateka / PJM
    Zdzisław Jurkiewicz, Environment w pulsującym świetle czerwonym i niebieskim, 1969–1970
  • mediateka / PJM
    Teresa Kelm, Zygmunt Krauze, Kompozycja przestrzenno-muzyczna nr 2, 1970
  • mediateka / PJM
    Maria Pinińska-Bereś, wystawa indywidualna, Galeria Współczesna, Warszawa, 1973
  • mediateka / PJM
    Ewa Partum, Obszar zagospodarowany wyobraźnią, 1970
  • mediateka / PJM
    Tekst 1
  • mediateka / PJM
    Tekst 2

Informacje

Przestrzenie
27.06 – 21.09.2025

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie

Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny    
kasa biletowa czynna do godziny 19.30   

mecenas Zachęty:
orlen

partnerzy wystawy:
galeria foksalmazowiecki instytutis panFangor foundationFundacja im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresiafundacja archeologia fotografiiwarszawska jesień

patroni medialni:
Artinfo.plkmagtvp kultura