Miejsce Projektów Zachęty

Kuratorka: Magda Kardasz
Współpraca: Pola Gadowska

Marta Zgierska jest fotografką, która wypracowała wyrazisty styl łączący różne przeciwieństwa. Artystka tworzy chłodne, estetyczne i wyrafinowane formalnie kompozycje, w których wizerunki wyabstrahowanych przedmiotów lub własnego ciała niosą emocjonalne przesłanie i metaforycznie obrazują egzystencjalne przemyślenia. Zgierska ma szerokie humanistyczne wykształcenie, co czyni ją precyzyjną komentatorką własnej twórczości. Oddajmy jej na chwilę głos: „W moich fotografiach wciąż powraca pytanie o status kobiety — jako podmiotu i przedmiotu przedstawienia, a także o kondycję współczesnego człowieka w ogóle. W swojej praktyce artystycznej poruszam tematykę traumy, doświadczeń granicznych i związanych z nimi napięć. Nadaję tym wątkom osobisty rys, często stawiając siebie w roli obiektu performatywnych działań. Pracuję z własnym ciałem, obiektami i przestrzenią”. 

Kamila Dworniczak w tekście Popiękno („Arteon” 2019, nr 6), opisującym scenę młodych fotografów, zaliczyła Zgierską, obok Bartka Wieczorka, Zuzy Krajewskiej, Jacka Kołodziejskiego, Karola Grygoruka, do grupy twórców „po-nowych dokumentalistach”. Pisze o nich: „Młodsze pokolenie, choć mentalnie oscylujące już w innych rejonach, wykorzystuje wiele tropów języka fotograficznego określonego uprzednio. Z jednej strony estetyzuje, z drugiej — powraca do empatycznego humanizmu w jego bardziej źródłowej postaci, w obu przypadkach poszukując płaszczyzny dialogu z widzem. W tym sensie drogi młodych fotografów biegną w rejony konwencjonalnego lub — jednak częściej — niekonwencjonalnego piękna, a także ku działaniom konceptualnym i intermedialnym”.

Na wystawie Ze wszystkich stron w Miejscu Projektów Zachęty zdecydowałyśmy się wraz z artystką pokazać wybór fotografii z jej głównych cyklów, które łączy koncentracja na traumach odbitych w ciele, wątek jego kruchości (w tym złudny przymus cielesnej doskonałości), a także poczucie niepewności i zagrożenia wywołane przez współczesne niespokojne czasy/rzeczywistość. Prace nie są eksponowane w chronologicznym porządku ani cyklami, lecz zestawione tak, by dialogowały ze sobą. Ten zabieg zwraca uwagę na ciągłość pewnych wątków w twórczości artystki.

Debiutancki cykl Post (2016) to mocny fotograficzny zapis stanów lękowych. W tle pobrzmiewa trauma związana z wypadkiem samochodowym, któremu uległa artystka. Oprócz wybranych z tego cyklu fotografii na wystawie pokazujemy też obiekt — zapisaną odręcznie kartkę, ocenę, jaką Marcie, sumiennej i wzorowej uczennicy, wystawiła nauczycielka ze szkoły podstawowej. Ocena ta stała się dla artystki swoistym pryzmatem, przez który przygląda się własnym lękom, a także różnicom między własną pamięcią a pamięcią innych. 

Fotografie te zestawia Zgierska na ekspozycji z najnowszymi pracami, w których pojawiają się obrazy formowanych przez ogrodników drzew czy zestawienia krzewów z opresyjnymi metalowymi elementami. Pisze o nich: „Obecnie zgłębiam temat słabości i wycofania, rozumianego jako reakcja na napór rzeczywistości”. Na wystawie znalazły się także wybrane zdjęcia z serii Figura wotywna — poddające krytycznej analizie narzucany kobietom przymus „bycia piękną”. W kompozycjach pojawiają się atrybuty wanitatywne. Wosk nasuwa skojarzenia z wotami czy gabinetem figur woskowych — na pokrytych nim fragmentach ciała widać pęknięcia, zaś przedstawiona postać (autoportret artystki) wydaje się skrajnie wyalienowana. 

Tytuł Ze wszystkich stron odnosi się do wszystkich cykli i w jakiś sposób łączy je, spaja wystawę. Prace Marty Zgierskiej emanują napięciem, lękiem, przeczuciem zagrożenia (na poziomie globalnym i egzystencjalnym), zmęczeniem wywołanym nadmiarem bodźców i informacji,  prowadzącym aż do przyjęcia postawy wycofania. Wycofanie staje się dla artystki rodzajem strategii wewnętrznego oporu przed osaczającą (ją/nas) ze wszystkich stron opresją. Strategią na przetrwanie między siłą a słabością/kruchością.

Magda Kardasz

Marta Zgierska — artystka wizualna. Ukończyła fotografię w Szkole Filmowej w Łodzi, filologię polską oraz komunikację społeczną na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, aktualnie doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UMCS.

Wybrane wystawy indywidualne:

2023 Short Circuit, FaVU Gallery, Brno
2019 Blush, Gowen Contemporary, Genewa
2019 Artist of the Year, DongGang Museum of Photography, Yeongwol, Korea Południowa
2019 Rumieniec, Galeria Biała, Lublin
2017 Post, Finnish Museum of Photography, Helsinki
2017 Post, Filter Space Gallery, Chicago
2016 Post, Prix HSBC pour la Photographie, Galerie Esther Woerdehoff, Paryż

Wybrane wystawy grupowe:

2023 Photoforum, Kunsthaus Pasquart, Biel/Bienne Festival of Photography, Szwajcaria
2022 Zrosty / Verwachsungen, Instytut Polski w Düsseldorfie
2022 I AM, Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie, Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu
2021 Takeover, Noorderlicht International Photo Festival: The Makeable Mind, Groningen
2020 Votive Figure, Athens Photo Festival, Benaki Museum, Grecja
2019 Rituals I: Correlations, Fotogalerie Wien, Wiedeń
2018 Identity Issues, Riga Photography Biennial, Łotwa
2017 Angst, Museum Dr. Guislain, Gandawa
2017 Post, Backlight Photo Festival, Tampere Art Museum, Tampere, Finlandia
2016 Post, Festival Circulation(s), Paryż