Wszystko widzę jako sztukę. Wystawa dla dzieci

10.03 – 03.06.2018 Wszystko widzę jako sztukę. Wystawa dla dzieci

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kurator: Ewa Solarz
współpraca ze strony Zachęty: Katarzyna Kołodziej-Podsiadło, Zofia Dubowska
identyfikacja wizualna: Robert Czajka
aranżacja: Kosmos Project, czyli Ewa Bochen-Jelska i Maciek Jelski
program edukacyjny: Anna Zdzieborska
artyści: Edward Krasiński, Roman Opałka, Ryszard Winiarski, Maurycy Gomulicki, Julita Wójcik, Aneta Grzeszykowska, Monika Drożyńska, Jan Dziaczkowski, Katarzyna Przezwańska

Czy sztuka współczesna może zachwycić małe dziecko? Czy sztuką i w sztukę można się bawić? Chociaż sztuka współczesna może wydawać się onieśmielająca i za trudna, by pokazywać ją najmłodszym, jesteśmy pewni, że właśnie ci odbiorcy przyjmą ją bez zahamowań — przecież „każde dziecko jest artystą. Jedyny problem to pozostać artystą, kiedy się już dorośnie”, jak twierdził Pablo Picasso.

Wychodząc naprzeciw potrzebom młodych widzów, którzy najpełniej poznają świat nie tylko przez obserwację, ale też poprzez kreację, podzieliliśmy wystawę na dwie strefy: muzealną i freestylowo twórczą. Centralna część to wybudowany w galerii wielki kubik z pracami artystów, wokół niego rozciąga się artystyczny plac zabaw z zadaniami dla dzieci, nawiązującymi do prezentowanych dzieł.

Większość z nich nie została stworzona z myślą o dziecięcym odbiorcy. Dzieła z kanonu polskiej sztuki współczesnej wybrano tak, aby działały na wyobraźnię i odwoływały się do przeżyć znanych każdemu dziecku. Ich forma i historie dotyczące ich powstania powinny zainteresować nie tylko dzieci, ale i dorosłych zwiedzających. Wystawie towarzyszy książka w przystępny sposób opowiadająca o twórczości prezentowanych tu artystów. Mamy nadzieję, że taka forma ich przedstawienia oswoi dzieci ze sztuką współczesną i pozwoli zapamiętać najważniejsze zjawiska w sztuce polskiej.

Tytuł wystawy — Wszystko widzę jako sztukę — to słowa Julity Wójcik, autorki słynnej Tęczy z placu Zbawiciela. Próbujemy pokazać właśnie tę powszechność sztuki i jej różnorodność. Dzieci przekonają się, że mogą robić najróżniejsze rzeczy: obierać w galerii ziemniaki jak Julita Wójcik, wyszywać makatki jak Monika Drożyńska, naklejać na ścianach kolorowe taśmy jak Edward Krasiński, poświęcić życie malowaniu liczb jak Roman Opałka, rzucać kostkami do gry jak Ryszard Winiarski, malować swoje ciało na czarno jak Aneta Grzeszykowska. Traktujemy najmłodszych widzów poważnie — nie tłumaczymy, nie podpowiadamy, nie narzucamy, jak dzieła sztuki należy rozumieć, za to zachęcamy do myślenia i wyrażania własnych opinii. Opisy prac opowiadają o pomysłach artysty, nie tłumacząc, co miał na myśli i jak należy interpretować jego dzieła. Poprzez zabawę, warsztaty i spotkania z artystami chcemy przybliżyć dzieciom i ich opiekunom świat sztuki współczesnej.


ilustracja: Robert Czajka

Wystawy
2/3
Dziecko na wystawie

Im wcześniej dzieci poznają inspirującą moc sztuki, im częściej będą odwiedzać muzea i galerie, tym większa szansa, że wyrosną na wrażliwych i świadomych odbiorców kultury.

Muzealna etykieta,  czyli nie dotykaj
Szanujmy reguły panujące w muzeum i galerii. Jeszcze przed pójściem do muzeum czy galerii omów z dzieckiem zasady, wyjaśnij,  dlaczego nie można dotykać większości dzieł sztuki. Istnieją tylko w jednym egzemplarzu, nie da się ich zastąpić ani odkupić. Są  cenne, kosztują bardzo dużo, czasami więcej niż samochód czy dom. Często są delikatne, a każde dotknięcie, nawet bardzo lekkie,  zostawia odciski z tłuszczu i brudu, który jest na skórze. (Z niedowiarkami warto zrobić eksperyment: umyć ręce, wytrzeć ręcznikiem, a potem dotknąć lustra — jest ślad). Nawet pracownicy muzeum starają się jak najrzadziej dotykać eksponatów, a kiedy już  muszą, to zawsze w specjalnych rękawiczkach ochronnych.

Z tych samych powodów nie można na wystawie jeść, jeździć na deskorolce, biegać i krzyczeć. Warto myśleć o innych widzach i im nie przeszkadzać.

Praca domowa, czyli co warto zrobić przed wyprawą do muzeum
O sztuce warto rozmawiać i jak najwięcej czytać. Książek dla dzieci o historii sztuki, o artystach i tworzeniu jest wiele, polecamy  m.in. takie:  SZTUKA Sebastiana Cichockiego, Kropka Petera Reynoldsa,  Zachęta do sztuki Zofii Dubowskiej, Dlaczego sztuka pełna jest golasów Susie Hodge,  Zróbmy sobie arcydziełko Marion Deuchars, Bałwan w lodówce Łukasza Gorczycy,  Prawdziwa!  Historia sztuki Sylvain Coissard, Wielka księga portretów zwierząt Svjetlana Junakovicia i Wszystko widzę jako sztukę Ewy Solarz.

Wirtualna prewizyta, czyli lubimy piosenki, które już znamy

Wszyscy lubimy to, co znamy, dzieci też, dlatego przed pójściem na wystawę warto z dzieckiem obejrzeć w internecie jej zapowiedź. Dobrym pomysłem jest wybranie ulubionego dzieła lub kilku, by móc na nie zapolować w muzeum. Można w domu wydrukować sobie „list gończy” z wizerunkiem dzieła. Im więcej dziecko przed wystawą dowie się o poszukiwanym, tym bardziej  ucieszy się na jego widok.

Autocenzura, czyli zwiedzanie pod kontrolą

Na wystawach mogą znaleźć się dzieła, które zdaniem rodzica nie nadają się dla oczu dziecka. Według psychologów w samej nagości  nie ma nic złego, natomiast dziecko może się przestraszyć, gdy artysta traktuje swoje ciało w sposób brutalny (kaleczy je, poddaje  „dziwnym” praktykom). Dziecko odbiera świat sztuki dosłownie: sztuka i rzeczywistość są dla niego tożsame. Szkodliwa może też być  gwałtowna reakcja rodzica: żeby uniknąć takich sytuacji, sprawdź, czy akceptujesz wszystkie obiekty na wystawie. Wyjaśnij dziecku,  że artyści mogą posługiwać się różnymi środkami, aby poruszyć emocje odbiorców, ale wolisz, żeby nie oglądało akurat tego dzieła.

Entuzjazm, czyli twój nastrój udzieli się dziecku
Dziecko uczy się wszystkiego, obserwując dorosłych: jeśli dla rodzica wizyta w muzeum jest nudnym i męczącym obowiązkiem,  dziecko odbierze ją tak samo. Jeśli będziesz wycofany, zagubiony, w złym humorze — dziecko otrzyma komunikat, że to doświadczenie nieprzyjemne i niepotrzebne. Ale jeśli już kilka dni przed wizytą w muzeum będziesz mówić, jak bardzo się na nią cieszysz,  a na miejscu będziesz tryskać entuzjazmem, dziecko uzna spotkanie ze sztuką za coś fascynującego.

Nie przesadź, czyli maksymalny czas zwiedzania i darmowe dni

Najgorsze, co można zrobić, to przeciągnąć wizytę ponad możliwości dziecka. Kiedy tylko wyczujesz zmęczenie, nie czekaj do  kryzysu. Od razu zrób przerwę w muzealnej kawiarni albo po prostu wyjdźcie z dzieckiem, nie musicie zobaczyć wszystkiego  podczas jednej wizyty. Dbając o domowe finanse, wybieraj dni wolnego wstępu. Wszystkie muzea mają wyznaczony jeden taki  dzień w tygodniu, w Zachęcie to czwartek.

Oprowadzanie, czyli oddaj się w ręce profesjonalisty

Większość muzeów i galerii organizuje specjalne oprowadzania i warsztaty dla dzieci: z kuratorem, artystą, edukatorem, przewodnikiem. Warto z nich korzystać, zadawać pytania. To jedyna okazja poznania artysty i dowiedzenia się rzeczy, o których inaczej się nie usłyszy.

Pytania są ważniejsze od odpowiedzi

Wszyscy specjaliści edukacji przez sztukę podkreślają, jak ważne jest zadawanie pytań i zachęcanie dziecka do ich stawiania.  Sztuka to nie matematyka, na każde pytanie jest więcej niż jedna prawidłowa odpowiedź i wiele punktów widzenia. Nie trzeba znać  odpowiedzi na wszystkie — czasami nie ma odpowiedzi.

Zleć dokumentację, przekaż kontrolę

Czasami dzieła sztuki widziane przez obiektyw aparatu mogą wydać się bardziej atrakcyjne. Poproś dziecko o zrobienie dokumentacji z wystawy, a zamiast snującej się ofiary pojawi się obok ciebie profesjonalny dokumentalista. Po powrocie do domu dziecko  może wracać do zdjęć, przez co nadal będzie miało kontakt ze sztuką. Młodszemu dziecku pozwól opiekować się biletami i decydować o kolejności zwiedzania. Można też zaznaczać trasę zwiedzania na mapce czy planie wystawy.

Wyznaczenie zadań, czyli  zabawa w detal

Zamiast powiedzieć dziecku: „A teraz oglądaj obrazy”, można wyznaczyć mu zadania, na przykład poprosić o znalezienie dwóch niebieskich obiektów, obrazu z cyframi albo trzech psów na jednym obrazie. Bardziej zaawansowaną wersją tej zabawy jest sfotografowanie  detalu dzieła sztuki, który dziecko ma odszukać. Możecie zamienić się rolami: dziecko robi zdjęcie szczegółu, rodzic ma go odnaleźć.

Dziecko tworzy

Moje dzieci regularnie brały udział w warsztatach towarzyszących wystawom,  lubiliśmy to i do tej pory do każdego muzeum wchodzą bez skrępowania i na luzie. Wiemjednak, że jako ambitna matka popełniałam błędy. Oto kilka zasad, które pomogą sięich ustrzec.

Unikaj wyznaczania kierunku
Nie mów dziecku, co i jak ma zrobić. Nie narzucaj swoich rozwiązań, nawet jeśli są bardziej spektakularne i ciekawsze od tych wymyślonych przez dziecko. Zachęcaj je do własnych eksperymentów i akceptuj rezultaty.

Bądź otwarty, czyli pełna tolerancja
Tworzenie sztuki to nie tylko rysowanie kredkami, ale także zabawa w błocie, szuranie nogami w piachu, darcie gazety, rozgniatanie jedzenia na talerzu itd.

Zaakceptuj bałagan
Nie ograniczaj kreacji dziecka mało stkowymi uwagami o czystości. Chcesz wyzwolićw nim kreatywność, nie blokuj jej.

Nie oceniaj
Zamiast wartościować: to jest ładne albo brzydkie, przeanalizuj z dzieckiem materię dzieła, jakich użyło technik, kolorów, jaki miało pomysł.

Nie rysuj z dzieckiem
Nie wyręczaj dziecka, nie poprawiaj, nie rób lepiej.

Nie doradzaj
Kiedy dziecko uzna swoje dzieło za skończone, nie sugeruj żadnych dodatków ani zmian. Ważne, żeby czuło, że to, co stworzyło, jest wystarczające, nawet jeśli to będą dwie kreski.

Pokazuj z dumą
Gotowe dzieła wieszaj na ścianie, na lodówce itp., najlepiej na wysokości oczu dziecka, żeby mogło się nimi cieszyć. W ten sposób poczuje, że jego prace są ważne.

Zapewnij bezpieczeństwo
Jeśli dziecko chce, żebyś był obecny na zajęciach, zostań, nawet jeśli prowadzący powie, że możesz iść. Do tworzenia dziecku potrzebne jest poczucie bezpieczeństwa.

Zaakceptuj odmowę
Jeśli dziecko nie ma ochoty w tej chwili tworzyć, pozwól mu po swojemu korzystać z zajęć. Jeśli chce przez całe zajęcia siedzieć pod stołem, zaakceptuj jego wybór.

Nie porównuj
Pamiętaj, że słońce nie musi być żółte, a trawa zielona, pozwól dziecku na własną interpretację rzeczywistości.


Za pomoc w stworzeniu wskazówek dziękuję Zofii Dubowskiej, szefowej działu edukacji w Zachęcie, i psycholożce Uli Malko.

Ewa Solarz

Kilka słów od artystów!
Edward Krasiński (1925–2004) artysta (malarz, rzeźbiarz, performer)

„Plastic Tape Scotch Blue, szerokość 19 mm, długość niewiadoma. Nalepiam ją wszędzie i na wszystkim, horyzontalnie, na wysokości 130 cm. (...) Nie wiem, czy to jest sztuka. Ale jest to na pewno Scotch Blue, szerokość 19 mm, długość niewiadoma”.

Roman Opałka (1931–2011) malarz, rysownik, autor obrazów liczonych

„Maluję uciekający czas. Sztuka jest moim spacerem w czasie – a czas przyjacielem. Na ogół jest sobie malarz, jest jego obraz, a obraz jest tylko oddaniem tego, co malarz zobaczył, na przykład przez okno. W moim przypadku jest inaczej”.

Ryszard Winiarski (1936–2006) artysta, inżynier, malarz, scenograf

„Przystępując do budowania obrazu, ustalam reguły postępowania, a potem zapraszam przypadek do udziału w ich realizacji”.

Maurycy Gomulicki (ur. 1969) projektant, fotograf, autor instalacji

„Próbuję przywrócić należne miejsce radości, zabawie czy wręcz igraszce. Ulotnej chwili niepoważnego, lecz zachwycającego piękna”.

Julita Wójcik (ur. 1971) artystka, performerka

„Wszystko widzę jako sztukę: pielenie ogródków, obieranie ziemniaków, szydełkowanie... Sztuka nie musi być poważna. Robię rzeczy żartobliwe, czasami mocno ironiczne. Za pomocą prostych czynności umieszczonych w niepasującej do nich przestrzeni staram się zwrócić uwagę na codzienność...”.

Aneta Grzeszykowska (ur. 1974) artystka multimedialna

„Traktuję siebie jako główną materię swojej pracy. Myślę o tym w bardzo praktycznych kategoriach: łatwości dostępu do materiału źródłowego. Nic więcej mi nie trzeba, by opowiadać o tym, o czym chcę”.

Monika Drożyńska (ur. 1979) performerka, projektantka, hafciarka, założycielka Szkoły Haftu dla Pań i Panów, członkini kolektywu „Złote Rączki”

„Haftuję cały czas. Wstaję rano, jem śniadanie i haftuję. Jak nie mogę spać w nocy, to też haftuję. Jak odbieram syna ze szkoły i on chce jeszcze zostać w świetlicy, to siedzę na korytarzu i haftuję”.

Jan Dziaczkowski (1983–2011*) malarz, fotograf, twórca kolaży, autor ilustracji

„Rzeczywiście (w dzieciństwie) zamiast rysować robiłem kolaże ze zdjęć z „National Geographic”, przysyłanych przez dziadka z Afryki. Cały czas mam je w domu, kilkanaście roczników”.

Katarzyna Przezwańska (ur. 1984) malarka, rzeźbiarka, autorka interwencji architektonicznych i instalacji

„Chcę, by moje prace przyniosły widzowi estetyczną przyjemność”.

Powiązane materiały
  • mediateka / audio
    Wszystko widzę jako sztukę
    Jak oglądać z dzieckiem wystawy? Garść pomysłów na wspólne widzenie wszystkiego jako sztuki
  • mediateka / audio
    Wszystko widzę jako sztukę
    Wykład prof. dr hab. Wiesławy Limont o rozwoju wyobraźni twórczej dzieci
  • Grafika obiektu: Zachęta. Luty, marzec,kwiecień 2018
    mediateka / foldery / teksty
    Zachęta. Luty, marzec,kwiecień 2018
    Magazyn
  • Grafika obiektu: Zachęta. Maj, czerwiec, lipiec, sierpień 2018
    mediateka / foldery / teksty
    Zachęta. Maj, czerwiec, lipiec, sierpień 2018
    Magazyn
  • Grafika obiektu: Zabawa to konieczny element egzystencji
    mediateka / foldery / teksty
    Zabawa to konieczny element egzystencji
    Z psycholożką Ulą Malko rozmawiają Zofia Dubowska i Ewa Solarz
  • Grafika obiektu: Wszystko widzę jako sztukę. Wystawa dla dzieci
    mediateka / plakaty
    Wszystko widzę jako sztukę. Wystawa dla dzieci
Powiązane wydarzenia
  • Grafika wydarzenia: Oprowadzanie kuratorskie Ewy Solarz po wystawie dla dzieci „Wszystko widzę jako sztukę” oraz premiera książki
    11.03.2018 (ND) 12:15
    Oprowadzanie kuratorskie Ewy Solarz po wystawie dla dzieci „Wszystko widzę jako sztukę” oraz premiera książki
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Warsztaty rodzinne na wystawie dla dzieci „Wszystko widzę jako sztukę”
    25.03.2018 (ND) 12:30
    Warsztaty rodzinne na wystawie dla dzieci „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Czy świat stworzyły bakterie? Warsztaty rodzinne z Moniką Drożyńską towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    08.04.2018 (ND) 12:30
    Czy świat stworzyły bakterie? Warsztaty rodzinne z Moniką Drożyńską towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Wszystko widzę jako sztukę. Warsztaty z cyklu „Co robi artysta?” dla rodzin z dziećmi z autyzmem
    14.04.2018 (SOB) 10:00
    Wszystko widzę jako sztukę. Warsztaty z cyklu „Co robi artysta?” dla rodzin z dziećmi z autyzmem
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Świat w dioramie. Warsztaty rodzinne z Katarzyną Przezwańską towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    15.04.2018 (ND) 12:30
    Świat w dioramie. Warsztaty rodzinne z Katarzyną Przezwańską towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Szkolenie dla nauczycieli towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    11.05 – 12.05.2018
    Szkolenie dla nauczycieli towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Zachęta Miga rodzinnie! Warsztaty rodzinne dla Głuchych na wystawie dla dzieci "Wszystko widzę jako sztukę"
    12.05.2018 (SOB) 12:30
    Zachęta Miga rodzinnie! Warsztaty rodzinne dla Głuchych na wystawie dla dzieci "Wszystko widzę jako sztukę"
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Sztuka dostępna. Spotkanie dla osób niewidomych na wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    16.05.2018 (ŚR) 17:00
    Sztuka dostępna. Spotkanie dla osób niewidomych na wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Jak oglądać z dzieckiem wystawy? Garść pomysłów na wspólne widzenie wszystkiego jako sztuki
    17.05.2018 (CZW) 18:00
    Jak oglądać z dzieckiem wystawy? Garść pomysłów na wspólne widzenie wszystkiego jako sztuki
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Wszystko gra. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    20.05.2018 (ND) 12:30
    Wszystko gra. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Wykład prof. dr hab. Wiesławy Limont o rozwoju wyobraźni twórczej dzieci
    24.05.2018 (CZW) 18:00
    Wykład prof. dr hab. Wiesławy Limont o rozwoju wyobraźni twórczej dzieci
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Patrzeć/zobaczyć. Sztuka współczesna i seniorzy na wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    25.05.2018 (PT) 12:15
    Patrzeć/zobaczyć. Sztuka współczesna i seniorzy na wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: 3. TYDZIEŃ DZIECKA
    26.05 – 10.06.2018
    3. TYDZIEŃ DZIECKA
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Anse kabanse flore. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    03.06.2018 (ND) 12:30
    Anse kabanse flore. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie „Wszystko widzę jako sztukę”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
E-KSIĘGARNIA
  • Publikacje Zachęty
    39,00 złWszystko widzę jako sztukę

Informacje

Wszystko widzę jako sztukę.
Wystawa dla dzieci
10.03 – 03.06.2018

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie

Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny    
kasa biletowa czynna do godziny 19.30   

Sponsor wystawy:
berlinek

patroni medialni:
ładneArtinfo.plStolica