Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kurator: Michał Jachuła

Wystawa Susan Mogul przybliża jej innowacyjną praktykę twórczą od lat 70. XX w do dziś. Prezentacja prac amerykańskiej artystki − urodzonej w Nowym Jorku, a od lat 70. mieszkającej i pracującej w Los Angeles − obejmie realizacje wideo oraz jej najnowsze filmy, obiekty i prace na papierze. Ekspozycja uwzględnia ikoniczne i rzadko dotychczas pokazywane dzieła Mogul, a także najnowsze prace przygotowane specjalnie dla Zachęty.

W ramach wystawy zobaczyć będzie można blisko 20 prac wybranych z wszechstronnego i złożonego dorobku artystki. Dotykają one ważnych kwestii, takich jak pozycja kobiet, społeczne przemiany obyczajowe, więzy rodzinne czy relacje artystki z matką. Głównym tematem sztuki Mogul jest pamięć w ujęciu autobiograficznym, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy feministycznej. Artystka czerpie z języka reklamy, filmu i mechanizmów szeroko rozumianej promocji, co niekoniecznie w sztukach wizualnych ma przełożenie na komercyjny sukces i obecność w kanonie kultury. Susan Mogul od początku swojej kariery artystycznej podporządkowała życie sztuce. Jej realizacje charakteryzujące się konceptualnym rygorem, wrażliwością i poczuciem humoru definiują zarazem tożsamość autorki jako człowieka, ale i obywatelki.

Choć w twórczości Mogul znajdziemy głównie prace wideo i filmowe, jej sztuka stara się przełamywać i przekraczać granice tego medium, co będzie można obserwować na wystawie, na której ważną rolę ogrywa tekst, zarówno mówiony, jak i drukowany, obok obrazów pełniący funkcję narracyjną. Taki charakter mają premierowe prace Mogul z 2022 roku pokazane w Zachęcie, wśród nich seria fotografii Czy tak tworzy się Legenda? z artystką w roli głównej, dopełnionych tekstem w języku polskim, angielskim i jidysz: Ponadsiedemdziesięcioletnia Susan Mogul oczekuje na swoją pierwszą wystawę w muzeum. Wszystkie nawiązują do kampanii futer Blackglama, w której celebrytki w starszym wieku, ze świata sztuki i kultury reklamowały trudne do sfotografowania czarne futra. Wybrzmiewa tu krytyczny namysł artystki nad kwestią wieku, uznaniem dokonań kobiet, ale również użyciem ich wizerunku w celach komercyjnych. Jeszcze bardziej performatywno-narracyjny wymiar mają papierowe torby na zakupy (2019) i prace będące częścią serii Opowieści z archiwum Mogul (2022). To intymne wypowiedzi autorki łączące obrazy i tekst w starannie skomponowanych układach, ukazujące złożone relacje pomiędzy życiem i sztuką.

Ekspozycja indywidualna Susan Mogul w Zachęcie podejmuje refleksję nad miejscem tej wybitnej artystki z ogromnym dorobkiem twórczym w historii i jej aktualną pozycją w sztukach wizualnych, a w szerszej perspektywie również nad sztuką kobiet w XX i XXI wieku.

Susan Mogul studiowała w California Institute of the Arts (CalArts) w ramach sławnego Programu Sztuki Feministycznej prowadzonego przez Judy Chicago i Miriam Schapiro. Już w trakcie studiów realizowała prace wideo, peformanse i fotografie, wykorzystując własne ciało jako temat i tworzywo, by eksplorować kobiecą podmiotowość. Szybko stała się pionierką w podejmowaniu kwestii feministycznych, począwszy od tych związanych z nierównościami płci i wychowaniem do życia w rodzinie, które nierzadko budziły sprzeciw jako sytuujące się w kontrze do edukacji i norm życia w społeczeństwie. Jej twórczość należy odczytywać jako wyraz osobistego zaangażowania i wypowiedź kobiety-artystki o świecie zdominowanym przez mężczyzn.