O czym wspólnie marzymy? Globalne związki — porzucone przyjaźnie
17.10.2025 – 08.02.2026 O czym wspólnie marzymy? Globalne związki — porzucone przyjaźnie
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
kuratorzy: Taras Gembik, Joanna Kordjak, Antonina Stebur
Wystawa otwiera archiwa Zachęty, by na nowo przyjrzeć się sieciom globalnych relacji artystycznych w czasach PRL. Współcześni artyści i artystki konfrontują te historie z teraźniejszością pytając, co zostało z „internacjonalistycznych przyjaźni” sprzed 1989 i jak mogą one kształtować nasze wyobrażenia wspólnej przeszłości.
Tekst kuratorski:
Punktem wyjścia wystawy, na której znalazły się prace współczesne oraz materiały historyczne, jest krytyczna refleksja związana z zapomnianym rozdziałem polityk kulturalnych PRL, realizowanych przez Zachętę (wówczas Centralne Biuro Wystaw Artystycznych), a także rolą instytucji kultury dzisiaj. Wystawa skupia się na artystycznych relacjach Polski z krajami tak zwanych globalnych większości – m.in. Ameryką Łacińską, Indiami, Wietnamem czy Palestyną. Kluczowe jest tu pojęcie „internacjonalistycznej przyjaźni” i jej infrastruktura. Przyjaźń ta miała ambiwalentny charakter — była wyrazem dążeń emancypacyjnych i jednoczących, a jednocześnie opierała się na zależnościach związanych z eksploatacją zasobów naturalnych, taniej siły roboczej i na przemocy.
Autorzy wystawy zwracają się ku przeszłości nie po to, by ją idealizować, lecz po to, by, dostrzegając jej złożoność, zastanowić się, co może nam dziś powiedzieć o teraźniejszości i możliwych scenariuszach wspólnej przyszłości. W historii tych międzynarodowych przyjaźni porzuconych po 1989 roku dostrzegalny jest bowiem potencjał sztuki jako narzędzia politycznego oporu i solidarności.
Kuratorzy — wspólnie z zaproszonymi osobami artystycznymi, aktywistami i aktywistkami — stawiają pytania o rolę instytucji kultury w kontekście coraz większego etnicznego i narodowościowego zróżnicowania polskiego społeczeństwa, w czasach nasilającej się ksenofobii i mechanizmów wykluczenia i dyskryminacji. Zachęcają do spojrzenia na dzisiejszą Polskę jako przestrzeń otwartą na wiele głosów, języków, tożsamości i doświadczeń — miejsce, w którym różnorodność nie stanowi problemu, lecz warunek wspólnego życia. Próbują jednocześnie wyobrazić sobie taką instytucję kultury, która byłaby nie tylko przestrzenią prezentacji sztuki, ale przede wszystkim miejscem dialogu i wspólnej refleksji.
Na wystawie prezentowane są prace i dokumenty historyczne oraz dzieła artystów i artystek współczesnych z różnych regionów świata (większość prac stworzona została specjalnie na tę wystawę).
prace współczesne: Aravani Art Project, arpilleras, Oliwia Bosomtwe, Oksana Briukhovetska, Colectivo Punto Espora, Ciudad Abierta (Victoria Jolly, Sebastián de Larrechea, Javier Correa), Minerva Cuevas, GALAS (Vladyslav Gryn), Nadira Husain, Hamlet Lavastida, Marysia Lewandowska, Ibrahim Mahama, Amy N. Muhoro, Marina Naprushkina, Thục Linh Nguyễn Vũ, Ahmet Öğüt, Alicja Rogalska, Marta Romankiv & Weronika Zalewska wraz z Alaksandrem Belaruskim, Takundą Charltonem Dzikitim, Eshwetem Dube, Syedem Talhą i Mubashirem Hussainem, Laila Shawa, Janek Simon
Praca Ibrahima Mahamy powstała dzięki wsparciu Fundacji OmenaArt Foundation.
prace ze zbiorów: Conflict Textiles w Irlandii Północnej, przy Ulster University; Muzeum Narodowego w Warszawie; Państwowego Muzeum na Majdanku
materiały archiwalne i filmowe: dział dokumentacji i archiwum Zachęty; Museo de la Solidaridad Salvador Allende, Santiago de Chile; Muzeum Sztuki w Łodzi; Archiwum Szkoły Filmowej w Łodzi; Filmoteka Narodowa — Instytut Audiowizualny; Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie; Wytwórnia Filmów Oświatowych w Łodzi
Wystawie „O czym wspólnie marzymy? Globalne związki — porzucone przyjaźnie” towarzyszy wybór publikacji dostępnych w bibliotece Zachęty.
- Precarious solidarities. Artists for democracy 1974-77, red. Wing Chan, David Morris, wyd. Afterall 2023
- Atlas planetarnej przemocy, red. Piotr Grzymisławski, Przemysław Wielgosz, wyd. Biennale Warszawa 2018
- Kunstforum nr 269/ 2020: Entzauberte Globalisierung. Alternative Visionen des Polykulturellen
- Was socialist realism global? Modernism, soc-modenism, socially engaged figuration, red. Magda Lipska, Piotr Słodkowski, wyd. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2023
- Chilean art crossing borders, katalog wystawy, wyd. Division of Cultural Affairs, Ministry of Foreign Affairs 2004
- Past disquiet. Artists, international solidarity and museum in exile, red. Kristine Khouri, Rasha Salti, wyd. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2018
- Festiwal 1955. Święto młodości, katalog wystawy, red. Błażej Brzostek, Zofia Rojek, Muzeum Warszawy 2025
- Latin American & Caribbean Art, katalog wystawy, wyd. El Museo del Barrio, The Museum of Modern Art 2004
- Artibus. Księga jubileuszowa wydana z okazji 40 - lecia Centralnego Biura Wystaw Artystycznych w Warszawie, wyd. Zachęta Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1989
- Rocznik CBWA 1956, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1956
- Rocznik CBWA 1957, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1957
- Rocznik CBWA 1958, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1958
- Rocznik CBWA 1959-1960-1961, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1961
- Rocznik CBWA 1962, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1962
- Rocznik CBWA 1963-1964, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1964
- Rocznik CBWA 1965-1966-1967, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1967
- Rocznik CBWA 1968-1969-1970, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1970
- Architecture in global socialism. Eastern Europe, West Africa, and the Middle East in the Cold War, Łukasz Stanek, wyd. Princeton University Press 2020
- Międzynarodowa wystawa sztuki młodych. Malarstwo, rzeźba, grafika, fotografika, sztuka ludowa, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1955
- Wystawa prac postępowych artystów plastyków, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1954
- Wystawa sztuki meksykańskiej. Malarstwo współczesne, grafika XVI-XX w., katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1954
- Twórczość kobiet meksykańskich, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1981
- Malarstwo palestyńskie, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1980
- Sztuka meksykańska, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1986
- 30 zwycięskich lat. Międzynarodowa wystawa sztuki, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1977
- Grafika kubańska w Kordegardzie, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1987
- Wystawa malarstwa kubańskiego, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1962
- Malarstwo i grafika Kuby. Wystawa zorganizowana z okazji Dni Kultury Kubańskiej w Polsce, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1976
- Współczesne malarstwo kubańskie. Wystawa zorganizowana z okazji Dni Kultury Kuby w Polsce i dla uczczenia XX rocznicy zwycięstwa rewolucji kubańskiej, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1979
- Wystawa sztuki Wietnamu, katalog wystawy, wyd. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych 1959
- Networking the bloc. Experimental art in Eastern Europe 1965-1981, Klara Kemp-Welch, wyd. The MIT Press 2018
- Translation, seria Documents of Contemporary Art, wyd. Whitechapel Gallery, The MIT Press 2019
- Networks, seria Documents of Contemporary Art, wyd. Whitechapel Gallery, The MIT Press 2014
- Utopias, seria Documents of Contemporary Art, wyd. Whitechapel Gallery, The MIT Press 2009
- Contemporary art and the cosmopolitan imagination, Marsha Meskimmon, wyd. Routledge 2011
- The contemporary, the common. Art in a globalizing world, Chantal Pontbriand, wyd. Sternberg Press 2013
- Art beyond borders. Artistic exchange in communist Europe (1945-1989), red. Jérôme Bazin, Pascal Dubourg Glatigny, Piotr Piotrowski, wyd. Central European University Press 2016
- Globalne ujęcie sztuki Europy Wschodniej, Piotr Piotrowski, wyd. Dom Wydawniczy REBIS 2018
- Extending the dialogue, red. Urška Jurman, Christiane Erharter, Rawley Grau, wyd. Igor Zabel Association for Culture and Theory, Archive Books, Erste Foundation 2016
- Piedra blanda, Victoria Jolly, wyd. Ediciones Punto Espora 2022
- El cuerpo ausente, Victoria Jolly, wyd. Ediciones Punto Espora 2023
- Amereida. La invención de un mar/ The invention of a sea, Javier Correa, Victoria Jolly, wyd. Poligafia 2018
- Art Against dictatorship. Making and exporting arpilleras under Pinochet, Jacqueline Adams, wyd. University of Texas Press 2014
W czytelni Zachęty korzystać można również z dokumentacji artystów oraz wystaw przywołanych w ramach ekspozycji.
O czym wspólnie marzymy?
Globalne związki — porzucone przyjaźnie
17.10.2025 – 08.02.2026
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie
Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny
kasa biletowa czynna do godziny 19.30
instytucja finansowana przez:
Zachętę – Narodową Galerię Sztuki wspiera:
mecenas Zachęty:
wystawa pod patronatem honorowym i partnerskim Ambasady Republiki Chile i Konsulatu Republiki Chile we Wrocławiu:
wystawa „O czym wspólnie marzymy?” jest wspierana przez British Council jako część UK/Poland Season 2025:
Praca Ibrahima Mahamy powstała dzięki wsparciu Fundacji OmenaArt Foundation:
partnerzy:
patroni medialni:
