Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kuratorzy: Anna Budzałek, Janusz S. Janowski
produkcja: Michał Kubiak, Michał Jachuła
współpraca: Zuzanna Andruszko
projekt ekspozycji: Lotne Studio (Barbara Sługocka, Julia Wróblewska)
montaż wystawy: Andrzej Bialik, Dariusz Bochenek, Remigiusz Olszewski, Grzegorz Ostromecki, Paweł Ostromecki
opieka konserwatorska: Michalina Sobierajska
komunikacja wystawy: Zofia Koźniewska, Milena Liebe, Alicja Malicka, Aleksandra Sienkiewicz
program towarzyszący wystawie: Elżbieta Dmochowska, Jędrzej Zakrzewski

Jerzy Nowosielski (1923–2011) swą artystyczną podróż rozpoczął w 1940 roku, kiedy podjął studia w okupacyjnej Staatliche Kunstgewerbeschule w Krakowie w pracowni Stanisława Kamockiego. Po wojnie w latach 1945–1947 kontynuował naukę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u prof. Eugeniusza Eibischa, jednak dyplom uzyskał dopiero w 1961 roku. W latach 1945–1949 należał do Grupy Młodych Plastyków, w latach 1957–1958 był związany z łódzką grupą Piąte Koło, a jednocześnie, w 1957 roku, został członkiem założycielem II Grupy Krakowskiej (nawiązującej do tradycji przedwojennej Grupy Krakowskiej). Od 1957 roku wykładał w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, a latach 1962–1993 — w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Swoją twórczość miał okazję zaprezentować podczas ważnych wydarzeń artystycznych, jak np. Biennale w Wenecji w 1956 roku oraz Biennale w São Paulo w 1959 roku. Wyrazem uznania dla jego talentu stały się liczne nagrody, m.in. Nagroda im. Jana Cybisa (1985), Nagroda Fundacji Kultury Polskiej (1995), Nagroda im. Witolda Wojtkiewicza (1999).

Wystawa przygotowana z okazji setnej rocznicy urodzin artysty prezentuje cztery wątki z jego twórczości: pejzaż, ciało, abstrakcję i ikonę. Pejzaże komponowane z płaskich, geometrycznych form, malowane z różnych perspektyw, przywodzą na myśl ujęcia filmowe. Drugi temat, ciało, nie jest tu obiektem estetycznej kontemplacji, ale staje się niemal geometryczną formą, jest uproszczone, zrytmizowane i anonimowe — artysta dążył do ukazania ciała uświęconego, wyabstrahowanego z ziemskiej rzeczywistości. Trzeci wątek, abstrakcja, w twórczości tego malarza odnosi się przede wszystkim do bytu najwyższego, do transcendencji, której emanację stanowi światło, także światło wiedzy i olśnienie. I wreszcie ikona — Jerzy Nowosielski poprzez nowoczesne „ikonowe” postrzeganie rzeczywistości wprowadził jedną uniwersalną normę, zarówno dla wczesnych przedstawień motywów świeckich, jak i późniejszych — religijnych. Nowatorskie spojrzenie na kanoniczność tematów religijnych dało możliwość przywrócenia tej tematyce jej pierwotnego znaczenia.

Cztery typy obrazowania zestawione ze sobą stanowią niejako definicję twórczości Nowosielskiego. W każdym z motywów można dostrzec fascynację geometrią, w której zamyka się opisywanie doznań duchowych i doświadczeń jak najbardziej realnych, oraz mistyczną, pełną symboli wizję rzeczywistości. Patrząc na te obrazy, widz otrzymuje rzadką dzisiaj możliwość doświadczenia świata, w którym rzeczywistość jest emanacją absolutu.

prace z kolekcji: Wojciech Fibak, Wojciech Grzybała, Tomasz Michalski, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Warszawie, STARAK Collection, Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki, ZASP Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji, Oddział w Krakowie

Szczególne podziękowania za udzielenie licencji do wizerunków prac Jerzego Nowosielskiego zechcą przyjąć: Andrzej Starmach, Parafia Prawosławna pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie