Źródło

Erna Rosenstein

  • typ obiektu: malarstwo
  • rok powstania: 1965
  • materiał/technika: olej, płótno
  • wymiary: 146,5 x 117,5 cm
  • numer inw.: M-330
  • reprodukcja na licencji: CC BY-NC-ND 3.0

Największym obrazem Erny Rosenstein w zbiorach Zachęty jest Źródło — kosmogoniczne przedstawienie świadczące o fascynacji artystki żywiołami, zwłaszcza ogniem. Kontynuowała tę tematykę w innym obrazie z kolekcji Zachęty: Spalenie czarownicy. Obie prace były pokazywane na indywidualnej wystawie Erny Rosenstein w Zachęcie w 1967 roku. Ekspozycję projektował Tadeusz Kantor, który zainspirowany tytułem umieścił obraz na ziemi, w czarnej formie przypominającej studnię czy krater (ugrowe formy na obrazie wyglądają jak rozlewająca się w kraterach lawa). Kompozycja kojarzy się również z wciąż żywym u artystki wspomnieniem czasu powstania warszawskiego (niebo we wzorzystych płomieniach).

Malarstwo Rosenstein wywodzi się z tradycji nurtu awangardy, który miał swoje źródła w symbolizmie, dlatego jej twórczość z tego okresu przywodzi na myśl malarskie realizacje czystej formy Witkacego czy płótna Tadeusza Brzozowskiego i Jerzego Tchórzewskiego (ci ostatni byli podobnie jak Rosenstein członkami Grupy Krakowskiej). Krytycy zwracali uwagę na pokrewieństwa jej malarstwa ze sztuką secesyjną, młodopolską oraz na wyczucie koloru (w omawianym obrazie występuje połączenie czerwieni z ugrem, różem czy błękitem). Sama malarka uważała dążenie do wypracowania indywidualnego stylu za pretensjonalne — według niej ważne było to, czy artysta w swej wypowiedzi jest autentyczny.

Obrazy Rosenstein, niechętnej wszelkim kanonom i konwencjom, stanowią odbicie jej odczuć i skojarzeń, zapis procesu twórczego. Według niej proces ten był ważniejszy niż końcowy efekt w postaci obrazu, kwestionowała też sens podziałów: przedstawienie — abstrakcja, rysunek — malarstwo czy przedmiot — działanie. Obrazów nie uważała za ostatecznie ukończone, a kompozycji za zamkniętą. Często przywoływany w kontekście jej twórczości surrealizm (w roku powstania pracy brała udział w Międzynarodowej wystawie surrealistów i sztuki fantastycznej na VIII Biennale w São Paulo) przejawiał się przede wszystkim w postawie artystki, nie tylko w charakterze jej malarstwa. Rozumiał to Kantor, który na wspomnianej wystawie w Zachęcie obok obrazów olejnych pokazał potraktowaną jako asamblaż szafę z jej pokoju oraz miniatury i przedmioty ze sztucznego szkła.

Rosenstein tworzyła również poezję, której echem w malarstwie są umieszczane na odwrocie płócien tytuły. Ważnym elementem obrazów jest dekoracyjny, przywodzący na myśl secesyjne zawijasy podpis.

W dorobku artystki znajduje się podobnie zatytułowany obraz Źródła (1964).

Karolina Zychowicz

Inne prace artystki w kolekcji Zachęty

  • Zdjęcie pracy Spalenie czarownicy
    Spalenie czarownicyErna Rosenstein1966
  • Zdjęcie pracy Gdzieś daleko altana
    Gdzieś daleko altanaErna Rosenstein1977
  • Zdjęcie pracy Zmierzch obrazu
    Zmierzch obrazuErna Rosenstein1978
  • Zdjęcie pracy Wieczność rodzi chwilę
    Wieczność rodzi chwilęErna Rosenstein1982
  • Zdjęcie pracy Wodotrysk ognia i ciszy
    Wodotrysk ognia i ciszyErna Rosenstein1982

Inne prace z tej kategorii

  • Zdjęcie pracy 17 września. Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz, Czesław Miłosz, Władysław Jagiełło, Józef Piłsudski.
    17 września. Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz, Czesław Miłosz, Władysław Jagiełło, Józef Piłsudski.Paweł Kowalewski1988
  • Zdjęcie pracy Autoportret w plenerze
    Autoportret w plenerzeLudwik Jaksztas1981
  • Zdjęcie pracy Bez tytułu
    Bez tytułuStanisław Masiak