Spalenie czarownicy

Erna Rosenstein

  • typ obiektu: malarstwo
  • rok powstania: 1966
  • materiał/technika: olej, płótno
  • wymiary: 112 x 73 cm
  • numer inw.: M-331
  • reprodukcja na licencji: CC BY-NC-ND 3.0

Figura czarownicy pojawia się w tytułach kilku prac Erny Rosenstein (np. Śmierć czarownicy, 1966), a także w jej poezji. Palenie czarownic porównywano często do pogromów żydowskich, dlatego płótno to można interpretować jako symboliczne przedstawienie holokaustu. W 1968 roku powstała praca Sabat czarownic — być może był to komentarz artystki dotyczący ówczesnej fali antysemityzmu w Polsce. Z dzisiejszej perspektywy można dostrzec w tej pracy wątki feministyczne i odczytywać motyw palenia czarownicy jako odniesienie do walki kobiet o swoje prawa.

Spalenie czarownicy to płótno bliskie obrazowi Źródło (1965), również z kolekcji Zachęty. Obie prace pokazano na indywidualnej wystawie artystki w 1967 roku.

Malarstwo Rosenstein wywodzi się z tradycji tego odłamu awangardy, który miał swoje źródła w symbolizmie. Jej twórczość z tego okresu przypomina malarskie realizacje czystej formy Witkacego, a także prace kolegów z Grupy Krakowskiej: Tadeusza Brzozowskiego i Jerzego Tchórzewskiego. Krytycy zwracali uwagę na pokrewieństwa ze sztuką secesyjną, młodopolską, wyczucie koloru (w omawianym obrazie występują zestawienia czerwieni, ugru i błękitu). Sama Rosenstein uważała, że dążenie do wypracowania indywidualnego stylu jest pretensjonalne — ważne jest to, czy artysta w swej wypowiedzi jest autentyczny. Obrazy malarki niechętnej wobec wszelkich kanonów i konwencji ukazują jej odczucia i skojarzenia, są świadectwem procesu twórczego. Według niej ten ostatni był ważniejszy niż końcowy efekt w postaci obrazu, kwestionowała też sens podziałów: przedstawienie — abstrakcja, rysunek — malarstwo czy przedmiot — działanie. Obrazów nie uważała za ukończone, a kompozycji za zamkniętą. Często przywoływany w kontekście jej twórczości surrealizm (brała udział w Międzynarodowej wystawie surrealistów i sztuki fantastycznej na VIII Biennale w São Paulo, 1965) przejawiał się przede wszystkim w postawie artystki, nie tylko w charakterze jej malarstwa. Rozumiał to Tadeusz Kantor, który w 1967 roku projektował wystawę Rosenstein w Zachęcie — obok obrazów olejnych pokazał potraktowaną jako asamblaż szafę z jej pokoju oraz miniatury i przedmioty ze sztucznego szkła.

Ważnym elementem płócien Rosenstein jest dekoracyjny, przypominający secesyjne zawijasy podpis. Tytuły obrazów, tak jak w tym przypadku, są napisane na odwrocie przez samą artystkę.

Karolina Zychowicz

Inne prace artystki w kolekcji Zachęty

  • Zdjęcie pracy Źródło
    ŹródłoErna Rosenstein1965
  • Zdjęcie pracy Gdzieś daleko altana
    Gdzieś daleko altanaErna Rosenstein1977
  • Zdjęcie pracy Zmierzch obrazu
    Zmierzch obrazuErna Rosenstein1978
  • Zdjęcie pracy Wieczność rodzi chwilę
    Wieczność rodzi chwilęErna Rosenstein1982
  • Zdjęcie pracy Wodotrysk ognia i ciszy
    Wodotrysk ognia i ciszyErna Rosenstein1982

Inne prace z tej kategorii

  • Zdjęcie pracy Chmura
    ChmuraAndrzej Tryzno1977
  • Zdjęcie pracy Nr 3
    Nr 3Henryk Stażewski1978
  • Zdjęcie pracy Projekt nieba III
    Projekt nieba IIIJan Tyniec1997