Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

osoby artystyczne: Hanna Antonsson, Sara Bezovšek, Justyna Górowska, Ewelina Jarosz, Marcin Janusz, Karolina Jarzębak, Ida Karkoszka, Agata Lankamer, Aleksandra Liput, Julia Lohmann, Antonina Nowacka, szkoda (Kasia Piątkowska), Aleksandra Wieliczko, Klara Woźniak, X-Philes (Rafał Domagała, Maja Gomulska, Bartosz Jakubowski, Gabriela Sułkowska), Xtreme Girl (Lena Peplińska, Laura Radzewicz), Ada Zielińska
kuratorka: Michalina Sablik
projekt ekspozycji: Iza Koczanowska, Aleksandra Szpocińska
identyfikacja wizualna: Paulina Trzeciak
produkcja wystawy: Dominika Kaszewska, Karolina Jezierska-Pomorska, Anna Muszyńska
montaż: Andrzej Bialik, Dariusz Bochenek, Remigiusz Olszewski, Grzegorz Ostromecki, Paweł Ostromecki, Piotr Wierzejski
komunikacja: Alicja Malicka, Milena Liebe, Zofia Koźniewska, Aleksandra Sienkiewicz, Justyna Wydra
inwentaryzatorka: Monika Zaleszczuk
opieka konserwatorska: Michalina Sobierajska
dział dostępności: Emilia Rudzka
program publiczny: Daria Kubilisz

Świat wokół płonie. Postać o głupawym spojrzeniu pije kawę i mówi: „This is fine”. Śmieszno-smutne, pogodzone z szalejącą apokalipsą memy są przejawem wiary, że natura i ludzki świat mają charakter mitycznego Feniksa, który zawsze odrodzi się z popiołów. W wielu kulturach to fantastyczne zwierzę było kojarzone z bóstwami solarnymi, miało symbolizować cykliczność natury, nieśmiertelność oraz odradzanie się życia. Od wieków wierzono, że Feniks u kresu swego życia spala się, żeby narodzić się ponownie jako silny ptak.

Globalne kryzysy ekologiczne podważają odwieczną wiarę w naturę jako Feniksa, który posiada nieskończoną zdolność do regeneracji. Jak pisze baskijski filozof, Michael Marder w książce „The Phoenix Complex” (2023) wiara w odrodzenie jest ograniczająca i konserwatywna, a nadzieja w niej zawarta może być groźna. Implikuje bowiem, że ludzie nie muszą niczego zmieniać oraz podejmować drastycznych kroków, ponieważ przyroda sama się obroni. Tylko głęboka beznadzieja może być czynnikiem motywującym do radykalnej zmiany.

Na wystawie pokazujemy stworzone przez osoby artystyczne po 2020 roku prace, podzielone na dwa wątki. Pierwsza część: „Płomień” opowiada o rzeczywistości wielokryzysu - klimatycznego, ekonomicznego, społecznego - zapośredniczanej przez obrazy medialne i Internet. Wiele z prac posługuje się cyfrową estetyką oraz powstało przy użyciu nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, projektowanie 3D czy robotyka. Natomiast druga część „Narodziny” pokazuje spekulatywne wizje ekologiczno-technologicznej przyszłości, tworzone w duchu idei kolektywizmu i posthumanitycznego feminizmu, wprowadzające utopijne i solar punkowe narracje.