Miejsce Projektów Zachęty

kuratorka wystawy: Magda Kardasz
współpraca: Pola Gadowska

Trofia to esej wizualny o początkach życia na Ziemi. 

Zbiór fotografii, rzeźb i instalacji przenosi nas do okresu prekambryjskiego, kiedy w oceanach narodziła się pierwsza fotosynteza. Główną osią pracy jest chlorofil i jego światłoczułość oraz wizualizacja energii, z której powstała pierwsza żywa komórka, a w konsekwencji wszystko, co nas otacza.

Wystawa wzięła się z chęci zrozumienia, czym jest życie, aby w następstwie tego móc zrozumieć i skonfrontować się z tym, czym jest wymieranie. Zaczęłam szukać najstarszych mechanizmów, które zadecydowały o ewolucji życia na Ziemi. Interesował mnie moment, w którym słońce będące destrukcyjną siłą poprzez ewolucję światłoczułości stało się życiodajnym zasobem. Jako fotografkę zajmowała mnie zdolność roślin do fotosyntezy — pochłaniania, przyjmowania i tworzenia z energii słonecznej nowych wartości. 

Prace pokazane na wystawie są próbą uchwycenia przez język wizualny warunków panujących na Ziemi, które stworzyły okoliczności do powstania życiodajnego prabulionu. Przez około 500 mln lat po ukształtowaniu się Ziemi jako ciała planetarnego trwał okres bez życia. Rozkładam na czynniki pierwsze panujące wtedy warunki — materię kosmiczną, wodę, wyładowania elektryczne, siły magnetyczne i fotony energii słonecznej. Fotografia była dla mnie pretekstem do wyobrażania sobie i doświadczania tych warunków, a pracownia, studio fotograficzne i sala teatralna stały się moim laboratorium. 

Pierwszymi fotosyntetyzującymi organizmami były prawdopodobnie cyjanobakterie, zwane inaczej sinicami. Zafascynowało mnie to, że żyją wśród nas organizmy, które prawdopodobnie istniały od początku życia na Ziemi i spowodowały rewolucję w gazowej atmosferze planety, czyniąc z niej środowisko tlenowe. W mało zmienionym ciele cyjanobakterie przetrwały wszystkie masowe wymierania i prawdopodobnie przetrwają wiele kolejnych, dając człowiekowi niesamowity przykład oporu. Tworzenie zdjęć było dla mnie okazją do spotkania z gatunkiem, który sprostał wyzwaniu, przed którym stoimy teraz także my i cały ziemski ekosystem. 

W poszukiwaniu analogicznych mechanizmów życiowych u roślin i zwierząt zaczęłam przyglądać się aparatom szparkowym, których praca polega na wymianie gazowej. Projekcja świetlna reagująca na głos stawia pytania o naszą świadomość oddziaływań na ekosystemy i wszystkie organizmy żywe oraz o to, jakie jest znaczenie naszego głosu w obliczu kryzysu klimatycznego.

Paulina Mirowska