SPOJRZENIA 2007 Nagroda Fundacji Deutsche Bank

14.09 – 11.11.2007 SPOJRZENIA 2007 Nagroda Fundacji Deutsche Bank

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

artyści: Galeria Rusz, Rafał Jakubowicz, Olga Lewicka, Karol Radziszewski, Sędzia Główny , Janek Simon, Michał Stachyra
kurator: Monika Szewczyk
współpraca: Julia Leopold

Spojrzenia 2007 – Nagroda Fundacji Deutsche Bank to konkurs dla młodych polskich artystów, którego 3. edycja właśnie się rozpoczęła. Do 11 listopada w Zachęcie można zobaczyć prace artystów nominowanych do tej nagrody. W tym roku jest to pięcioro artystów i dwie grupy artystyczne: Galeria Rusz, Rafał Jakubowicz, Olga Lewicka, Karol Radziszewski, Sędzia Główny, Janek Simon, Michał Stachyra. Uczestnicy wystawy zostali wyłonieni w trakcie długich obrad w dniu 13 kwietnia przez 14-osobowy komitet nominujący. Spojrzenia to wydarzenie artystyczne możliwe dzięki Fundacji Deutsche Bank i Deutsche Bank Polska S.A. Organizatorem konkursu i wystawy nominowanych do nagrody artystów jest Zachęta Narodowa Galeria Sztuki.

Kolejne edycje Spojrzeń przypominają kręgi na wodzie pojawiające się po wrzuceniu kamienia – są coraz szersze. W pewnej mierze dają obraz młodej polskiej sceny artystycznej, są zapisem jej płynnie zmieniającej się kondycji. Tegoroczna wystawa prezentuje wybór siedmiu twórczych podmiotów, których aktywność przykuła naszą uwagę, zachwyciła, zaintrygowała, nie pozostawiła obojętnymi. Większość prezentowanych tu prac łączy dialog z kulturą i postkrytyczny stosunek do polityki i obyczajowości, poszukiwanie i ujawnianie sytuacji absurdalnych i granicznych, przewrotne działania pozostające w związku z rzeczywistością, otwarcie na dialog, poczucie humoru na granicy ironii, dystans do własnej twórczości. Ważna jest również refleksja nad miejscem i rolą sztuki, sensem twórczości, rolą instytucji sztuki i relacją z odbiorcą –obecna w pracach młodego pokolenia artystów polskich, także na tej wystawie.

Ciekawym przykładem jest tu malarstwo Olgi Lewickiej, którego nie sposób
interpretować bez świadomości obecnego w nim drugiego dna – licznych cytatów i odniesień do kultury (także masowej), sztuki i filozofii. Force & Grace – siła i wdzięk – to oczywiście przeciwieństwa, ale warunkujące się nawzajem. Prezentowane obrazy, czasem lekko anachroniczne w formie, mają jedynie otwierać proces myślowy, nie są niczym skończonym, niczym samym w sobie, nie są odpowiedzią na pytania, ale zapisem startu, impulsem. Ich estetyka kieruje nas w stronę apoteozy sztuczności i „trashowej” abstrakcji, pozornego bałaganu (a może nie pozornego, tylko oczywistego, przesłaniającego istotę rzeczy).

Rafał Jakubowicz przywiązuje dużą wagę do kontekstu i znaczenia miejsca, w którym wystawia. Oprócz innych oczywistych funkcji nagroda Fundacji Deutsche Bank jest też sposobem na „wykucie” wizerunku firmy. Jest działaniem umownym i adresowanym do specyficznego grona odbiorców – bo mecenat nad sztuką najnowszą i współpraca z galerią wcale nie jest oczywistym sposobem budowania wizerunku firmy, na pewno nie dla wszystkich. I nie wszystkich autor czyni odbiorcami sensu swojej pracy, tylko tych czujnych, uważnych. Logo banku zostaje dosłownie wykute w tynku na jednej ze ścian galerii, a następnie zagipsowane. Duży, realny (fizyczny) wysiłek i tak enigmatyczny wynik: biała ściana od momentu rozpoczęcia do efektu końcowego. Działanie artysty dokumentuje jedynie dołączony do wystawy folder imitujący foldery Deutsche Banku.

Karol Radziszewski jest artystą o bardzo szerokim wachlarzu zainteresowań i strategii artystycznych: malarzem, wydawcą i redaktorem publikowanego własnym nakładem magazynu, autorem filmów wideo i akcji społecznych, członkiem warszawskiego kolektywu szu szu. Prezentowana w Zachęcie praca (rodzaj świetlicy, w której można wygodnie zapoznać się z dokonaniami artysty) sytuuje się w kontekście konkursu Spojrzenia 2007, a jednocześnie pozostaje w ścisłej relacji z wcześniejszymi projektami autora – DomZawsze chciałem. Ten projekt mówi o silnych związkach rodzinnych Radziszewskiego, o akceptacji, która jest ponad zrozumieniem, o więzi, ale jednocześnie o emocjach, jakie wiążą się z samym konkursem, o gotowości rywalizacji, determinacji, ciągłym podświadomym wyścigu, który jest udziałem nas wszystkich.

Janka Simona interesuje nieusystematyzowana aktywność poznawcza, jak twórcze psucie przedmiotów przez dzieci. Tworząc absurdalne mechanizmy, przypomina nam o absurdzie wokół nas. Generuje nonsensy, w których nonsens dnia codziennego przegląda się jak w lustrze. Po sali ekspozycyjnej poruszają się krakowskie chleby-roboty, dziwaczne obiekty pozbawione funkcji. Mikser wideo przetwarza dwa programy telewizyjne, co daje wrażenie przesuniętej rzeczywistości i skutkuje psychodelicznym zakłóceniem tego, co oczywiste i codzienne. Można w tej pracy doszukać się metafory manipulacji, ale ważniejszy wydaje się wątek eksperymentowania z codziennością, działania poza schematem.

Praca Michała Stachyry Pożegnanie jest konsekwencją projektu Misja: obrona,
realizowanego przez artystę w Lublinie, a dotyczącego poczucia zagrożenia światowym terroryzmem. W Zachęcie materializuje się ono obecnością strażnika wyposażonego w wykrywacz metali. Paradoksalnie, strażnik pilnuje zwłok Saddama Husajna. Budowa katafalku przez Stachyrę nie jest próbą rehabilitacji dyktatora, ale gestem dyktowanym przez normy kulturowe i zwykłą przyzwoitość, która każe godnie obejść się ze szczątkami zmarłego, również wroga. Nabiera to znaczenia wobec medialnych relacji z uwięzienia, a następnie stracenia Husajna.

Sędzia Główny – Karolina Wiktor i Aleksandra Kubiak są autorkami radykalnych
performansów, skupionymi na działaniach z własnym ciałem. Działania duetu polegająna ujawnianiu mechanizmów rządzących społeczeństwem. Ich siła leży w prawdziwości i bezkompromisowości, z jaką mówią o własnych doświadczeniach i obserwacjach, o dominujących w kulturze mechanizmach uprzedmiotowienia kobiety. W Zachęcie Sędzia Główny prezentuje wideoinstalację opartą na micie o Eryniach, boginiach zemsty strzegących prawa społecznego i naturalnego, przedstawianych jako kobiety o spalonych na węgiel ciałach, z wężami zamiast włosów, czasem z psimi głowami. Pozostając w obszarze gender, Sędzia Główny podejmuje próbę analizy współczesnej kondycji i poziomu debaty w kwestii sprawiedliwości i tabu.

Galeria Rusz (Joanna Górska, Rafał Góralski) znana jest przede wszystkim z realizacji w przestrzeni miejskiej – malowanych billboardów zawierających niepokojące komunikaty, krytycznie komentujące rzeczywistość, i dość przewrotne portrety polskiego społeczeństwa. Ich prezentacja na wystawie Spojrzenia (billboardy przed galerią, obrazy i murale) skupia się wokół szeroko rozumianego tematu oporu – począwszy od skojarzeń historycznych, dotyczących społeczeństwa, jak ruch oporu, bierny opór, po doświadczenia osobiste – stawianie oporu, opór wewnętrzny, opór wobec zmian, oporne myślenie i działanie. Kluczową pracą staje się mural przedstawiający opornik, z napisem „Kiedyś symbol aktywnego oporu, dziś – opornego myślenia”.

Prace na wystawie

  • Zdjęcie pracy Opór
    Opór Galeria Rusz2007
  • Zdjęcie pracy Opór
    Opór Galeria Rusz2007
  • Zdjęcie pracy Chleb krakowski
    Chleb krakowskiJanek Simon2006
  • Zdjęcie pracy Robot VJ miksujący Jedynkę z Dwójką
    Robot VJ miksujący Jedynkę z DwójkąJanek Simon2007
  • Zdjęcie pracy Rozdział LXVI. Epizod VI. Furie
    Rozdział LXVI. Epizod VI. Furie Sędzia Główny 2007
  • Zdjęcie pracy Rozdział LXVI. Epizod VI. Furie
    Rozdział LXVI. Epizod VI. Furie Sędzia Główny 2007
  • Zdjęcie pracy Pomoc
    PomocKarol Radziszewski2007
  • Zdjęcie pracy Pomoc
    PomocKarol Radziszewski2007
  • Zdjęcie pracy Pożegnanie
    PożegnanieMichał Stachyra2007
  • Zdjęcie pracy Pożegnanie
    PożegnanieMichał Stachyra2007
  • Zdjęcie pracy Force & Grace
    Force & GraceOlga Lewicka2007
  • Zdjęcie pracy Force & Grace
    Force & GraceOlga Lewicka2007
  • Zdjęcie pracy Bez tytułu
    Bez tytułuRafał Jakubowicz2007
  • Zdjęcie pracy Bez tytułu
    Bez tytułuRafał Jakubowicz2007
  • Zdjęcie pracy Bez tytułu
    Bez tytułuRafał Jakubowicz2007

Prace artystów w kolekcji Zachęty

  • Zdjęcie pracy Chwalcie łąki umajone
    Chwalcie łąki umajoneKarol Radziszewski2007
  • Zdjęcie pracy Ściana
    ŚcianaKarol Radziszewski2008
  • Zdjęcie pracy Ostrzeżenie
    OstrzeżenieKarol Radziszewski2009
  • Zdjęcie pracy Scotch pink (Siusiu w torcik)
    Scotch pink (Siusiu w torcik)Karol Radziszewski2009
  • Zdjęcie pracy Scotch pink
    Scotch pinkKarol Radziszewski2007
  • Zdjęcie pracy Bez tytułu
    Bez tytułuRafał Jakubowicz2007
  • Zdjęcie pracy Bez tytułu
    Bez tytułuRafał Jakubowicz2007
  • Zdjęcie pracy Wirus w „Magnetyzmie serc”
    Wirus w „Magnetyzmie serc” Sędzia Główny 2006
  • Zdjęcie pracy Beznadziejnik. Rozdział 0. Furie
    Beznadziejnik. Rozdział 0. Furie Sędzia Główny 2007

Werdykt Jury

Janek Simon
został uznany najbardziej interesującym artystą młodej polskiej sceny artystycznej

Z przyjemnością chciałbym ogłosić werdykt w imieniu jury III edycji konkursu „Spojrzenia 2007” – Nagroda Fundacji Deutsche Bank. Po wielogodzinnej, bardzo intensywnej debacie postanowiliśmy, że artystą, którego pragniemy uhonorować, zarówno jeśli chodzi o dokonania w ostatnich dwóch latach, jak i kreatywny potencjał, jest Janek Simon. Nagradzamy Simona za ujmującą lekkość jego sztuki, nieprzewidywalne gry i pułapki zastawiane na widza, wywrotowy humor i apokaliptyczne wizje, prezentowane w galeryjnej mikroskali. Cenimy go za konsekwentne poszerzanie języka sztuki współczesnej poprzez sięganie do słownika kultury popularnej – estetyki klubowej, strategii D.I.Y, świata gier komputerowych i instrukcji obsługi, przebrzmiałych technologii i retrofuturystycznych wizji. Proces ten odbywa się u Simona bez banalizowania przekazu; artysta nie mający swego ekwiwalentu na polskiej scenie artystycznej, porusza w nowy sposób sprawy istotne – sygnalizuje współczesne zagrożenia, ale i kolektywne fantazje, jednocześnie manifestując ważną postawę społeczną. Pragniemy nagrodzić Simona za jego pełne anarchizującej fantazji projekty z ostatnich dwóch lat, zwłaszcza wystawę sztuki współczesnej na Madagaskarze, wędrujące chlebowe insekty i własnoręcznie skonstruowane narzędzia. Cenimy go za świadome wpisanie porażek i katastrof w artystyczne ryzyko, a także za konstruktorskie umiejętności. Chcielibyśmy także podkreślić sposób, w jaki Simon konsekwentne wprowadza do polskiej sztuki krytycznej, nowe, przynależące do młodego pokolenia, subwersywne i anarchizujące strategie i metody. Nagradzamy go za kompleksowość i złożoność jego sztuki – za opowiedzenie się po stronie Gombrowicza, a wbrew Żeromskiemu.

Sebastian Cichocki – Przewodniczący Jury

Pierwsza Nagroda
Janek Simon
Druga Nagroda
Sędzia Główny (Aleksandra Kubiak, Karolina Wiktor)

W skład grupy wchodzą Aleksandra Kubiak (ur. w 1978 roku) i Karolina Wiktor (ur. w 1979 roku), mieszkają i pracują w Warszawie i Zielonej Górze, duet performerski założony w 2001 roku.

Obie artystki studiowały na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego, uzyskały dyplom w 2004 roku. W 2007 roku były nominowane do Nagrody Fundacji Deutsche Banku „Spojrzenia”. Działania grupy były oparte najczęściej na formule żywej rzeźby. Charakterystycznym elementem ich performansów był udział widowni, który z reguły potwierdzał przesłanie akcji – ukazywał procesy uprzedmiotowienia kobiet. Artystki wystawiały same siebie jako produkt służący do konsumpcji, poruszały problemy polityczne, kwestie związane z rolami płciowymi, a także eksperymentowały z granicami własnej wytrzymałości fizycznej i psychicznej. 

Nagroda publiczności
Michał Stachyra
Nominowani
Galeria Rusz (Joanna Górska, Rafał Góralski)
Rafał Jakubowicz

Ur. w 1974 roku w Poznaniu, mieszka w Swarzędzu.

Malarz, autor wideo i instalacji, krytyk sztuki. Ukończył ASP w Poznaniu, w 1999 roku uzyskał dyplom na Wydziale Edukacji Artystycznej, w 2000 roku na Wydziale Malarstwa, Grafiki i rzeźby. Od 2000 roku wykłada tamże. Obronił doktorat w Instytucie Historii Sztuki poznańskiego UAM. W 2002 roku współzakladał grupę artystyczną Wunderteam. Zaczynał od wielkoformatowych obrazów, bardzo oszczędnych w formie. Mówił wtedy: „Chodzi o wyrażenie pewnych idei jak najoszczędniej, poprzez ograniczenie środków do absolutnego minimum. Poprzez artykulację na granicy milczenia”. Z czasem zaczął wykorzystywać inne media – wprowadził film i instalację. Głównym tematem pojawiającym się w jego realizacjach artystycznych jest problem pamięci Holokaustu. Jedną z najgłośniejszych dzieł artysty jest Arbeitsdisziplin, fotografia i film ukazujące poznańską fabrykę Volkswagena zza drutu kolczastego. Praca przywodząca na myśl skojarzenia z obozem koncentracyjnym nie została pokazana zgodnie z planem w poznańskim Arsenale (prawdopodobnie w wyniku nacisków korporacji). W nowszych projektach odnosi się do roli sztuki i artysty w społeczeństwie (Sztuka zabija). 

Olga Lewicka
Karol Radziszewski

Ur. w 1980 roku w Białymstoku, mieszka i pracuje w Warszawie.

Malarz, fotograf, twórca instalacji i wideo. Studiował na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie, gdzie obronił dyplom w 2004 roku w pracowni prof. Jarosława Modzelewskiego. W 2006 roku został laureatem głównej nagrody III edycji konkursu „Samsung Art Master”. Jest współtwórcą Latającej Galerii szu szu (z Ivo Nikiciem i Piotrem Kopikiem), a także wydawcą i redaktorem naczelnym magazynu „DIK Fagazine”. W pracach malarskich najczęściej odwołuje się do popkultury, z reguły przekłada na płótno zastane motywy, takie jak fotografie, religijne obrazki, elementy zaczerpnięte z komiksów i filmów animowanych. Obrazy często łączy z innymi mediami (fotografią i wideo), tworząc rozbudowane instalacje.

Jest także twórcą charakterystycznych murali, w których białe tło szczelnie pokrywa motywami o wyraźnych czarnych konturach. Tematyka prac Radziszewskiego oscyluje między różnorodnymi zagadnieniami, przede wszystkim interesuje go kontekst społeczny, stara się tworzyć projekty społecznie zaangażowane. Bardzo ważne w pracach są wątki gejowskie i erotyczne, jednak – jak sam zaznacza – nie walczy o prawa mniejszości, ale raczej rozważa problem odmienności kultury homoseksualnej. Artysta często też odwołuje się do własnych doświadczeń, porusza problemy związane z katolicyzmem, rodziną, AIDS. W 2009 roku wcielił się w rolę kuratora, tworząc wystawę prac z kolekcji Zachęty Siusiu w torcik

Powiązane materiały
  • Grafika obiektu: SPOJRZENIA 2007 – Nagroda Fundacji Deutsche Bank
    mediateka / plakaty
    SPOJRZENIA 2007 – Nagroda Fundacji Deutsche Bank

Informacje

SPOJRZENIA 2007
Nagroda Fundacji Deutsche Bank
14.09 – 11.11.2007

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie

Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny    
kasa biletowa czynna do godziny 19.30