Wraz z nastaniem odwilży w krajach bloku wschodniego i ogłoszeniem rewolucji naukowo-technicznej nauka i technika stały się ważnym orężem w zimnowojennych rozgrywkach po obu stronach żelaznej kurtyny, a symbolem kolejnej dekady – loty w kosmos, nowoczesna telekomunikacja i energia jądrowa. Nowe dziedziny nauki, możliwe dzięki rozwojowi kosmonautyki dosłowne „oderwanie się od ziemi”, a także zrehabilitowana w państwach komunistycznych cybernetyka i jej pochodne – biocybernetyka, robotyka, sztuczna inteligencja – kształtują wyobraźnię masową oraz wyraźnie inspirują wszystkie dziedziny sztuki: od malarstwa, rzeźby, muzyki po wzornictwo, architekturę i urbanistykę.

Wystawa Monument. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza, związana z prezentacją w Pawilonie Polskim na Biennale Architektury w Wenecji, dotyka zagadnienia mitotwórczego potencjału architektury. Szyszko-Bohusz, dawny legionista związany z Józefem Piłsudskim, jako architekt władzy projektował monumenty: budowle, które miały stać się pomnikami epoki, wyrażać ducha odrodzonego państwa, ożywiać jego chwalebną historię, ale także świadczyć o dobrobycie i postępie poprzez efektowne zlecenia realizowane dla ówczesnych elit politycznych i finansowych.

Punktem wyjścia projektów prezentowanych w Zachęcie i Ogrodzie Saskim w Warszawie była książka Lewisa Carrolla Przygody Alicji w Krainie Czarów – słynna opowieść o dziewczynce, która trafiwszy do tajemniczej krainy, przeżywa tam nieprawdopodobne przygody i spotyka niezwykłe postacie. Absurdalna logika snu, jaka rządzi tą bajką, spowodowała, że jest ona jednym z najbardziej oryginalnych i inspirujących obrazów literackich.

Wystawa Figury niemożliwe przygotowana w Pawilonie Polskim przez Instytut Architektury i Jakuba Woynarowskiego dotyczy związków modernizmu i polityki w warunkach konstruowania nowoczesnego państwa narodowego. Główny element pokazu stanowi odtworzona w skali 1:1 replika baldachimu nad wejściem do grobu Józefa Piłsudskiego polskiego przywódcy politycznego, zrealizowanego w 1937 roku przy królewskiej katedrze na Wawelu w Krakowie według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza.

Alicja po drugiej stronie (bliźniaczy projekt do Alicji w Ogrodzie Saskim Włodzimierza J. Zakrzewskiego) usytuowana została w dolnych salach Zachęty. Tu inspiracją i punktem wyjścia stały się zabawy Carrolla ze skalą, perspektywą i przestrzenią.

Na wystawie Moje problemy światowe Alicja Łukasiak prezentuje swoje najnowsze prace. Artystka spędziła ostatnie lata, podróżując po świecie – głównie po dalekiej Azji, ale bywała też na polskiej wsi – interesowała się ekologią, czytała o zmianach klimatu i innych zagrożeniach wynikających z niszczenia przyrody i nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych.

Wystawa wyraża niekonwencjonalne podejście do kwestii ciała, mówi o tożsamości ciała ludzkiego i zwierzęcego i zależnościach między nimi, o relacji materii żywej i nieożywionej, rozumianej jako symbioza człowieka z naturą i cywilizacją.

Spotkanie mieszkającej i pracującej w Lublinie Magdy Franczak i Yael Frank z Tel Awiwu zaowocowało pomysłem przygotowania wspólnej wystawy w Miejscu Projektów Zachęty. Wystawa powstała z inspiracji książką Tarjei Vesaasa Pałac lodowy z 1963 roku – ulubionej lektury obu artystek. Pokazujemy  m.in. serię ich wspólnych rysunków i kompozycję ścienną przygotowane z myślą o przestrzeni MPZ.

Wystawa zorganizowana w stulecie urodzin Henryka Tomaszewskiego – grafika, projektanta, rysownika, jednej z najważniejszych postaci polskiej grafiki po II wojnie światowej – ukazuje niezwykle wyrazisty, unikalny styl projektowania artysty oraz jego źródła.

To pierwsza tak obszerna prezentacja twórczości Pauliny Ołowskiej w Polsce, pokazująca wielowątkowość zarówno tematyki, jak i metod pracy artystki. Zawiera malarstwo, rzeźbę, scenografię, instalacje, neon, asamblaż, rysunek, kolaż i tkaninę, oraz przygotowaną specjalnie na wystawę nową instalację – sklep z kolekcją mody firmy Clemens en August.

Mieszkająca w Wiedniu rumuńska artystka zaanektowała nietypową przestrzeń realizując instalację na ścianach i podłodze nowego wejścia do galerii. To już drugi projekt artystyczny w tym miejscu.

Kuba Dąbrowski jest znanym, utalentowanym, interdyscyplinarnym i ciągle młodym fotografem. Jego wystawa monograficzna to przegląd zdjęć pochodzących z różnych okresów i fascynacji, z odmiennych kontekstów i rejestrów, ułożonych – jak tytułowy film – w pewną sekwencję. W roli głównej został obsadzony, jak się wydaje, sam autor. Brak pewności wynika tu z uniwersalnego charakteru opowiadanej historii.

Wystawa koncentruje się na niebezpiecznych związkach między sztukami wizualnymi a muzyką. Nie tylko wyrafinowani miłośnicy muzyki wiedzą, że Brazylia to prawdziwy tygiel muzyczny. Bossa nova, samba, tropikalna psychodelia, funk – to tylko niektóre ze współczesnych nurtów obecnych w muzyce tego kraju. Charakterystyczne dla twórców tam działających jest przekraczanie gatunkowych dziedzin sztuki. Pokaz w MPZ składa się z dzieł, w których pojawiają się wątki muzyczne.

Wystawa prezentuje brazylijskich artystów młodej generacji, którzy w swojej twórczości odnoszą się do dzieł tamtejszych klasyków sztuki współczesnej – głównie reprezentantów modernizmu – zarówno w sztukach wizualnych, jak i architekturze.

Wystawa prezentuje dynamiczną mapę świata sztuki po drugiej wojnie światowej – w świetle europejskich i pozaeuropejskich podróży artystycznych polskich twórców i krytyków sztuki. Zaznaczone są na niej punkty i wektory owych wypraw, ale także to, w jaki sposób – pomimo żelaznej kurtyny i polityki izolacji – dokonywała się wówczas wymiana wiedzy i przepływ inspiracji. Wspomniane w podtytule migracje dotyczą nie tylko samych artystów, ich oficjalnych i półoficjalnych podróży, lecz obejmują również fenomen podróżujących dzieł i wędrujących idei.

Wystawa Roberta Maciejuka i Honzy Zamojskiego Góra i dół jest kulminacyjnym punktem ich wieloletniej współpracy i przyjaźni. Ostatnio wspólnie zrobili książkę Wazony, Honza był też dwukrotnie kuratorem wystaw Roberta w Galerii Starter. W Zachęcie po raz pierwszy ich prace złożą się na jedną wystawę.

Frydrych analizuje świat od strony języka, dostrzegając jednocześnie siłę oddziaływania obrazu. Jego ostatnie projekty konsekwentnie zacierają granice między tymi dziedzinami. Wystawa w MPZ to rodzaj działającego na zmysły totalnego environment.

Romowie żyją obok nas, ale pozostają nieobecni bądź niewidzialni. Wystawa obejmuje szerokie spektrum tematów, ukazując zarówno stereotypowy wizerunek Romów, jak i współczesne próby wyjścia poza utarte klisze.

Po raz szósty Fundacja Deutsche Bank, Deutsche Bank Polska i Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki zapraszają na wystawę konkursową Spojrzenia 2013 — Nagroda Fundacji Deutsche Bank, prezentującą najciekawszych młodych, lecz uznanych już artystów polskich. Inaczej niż w poprzednich edycjach finalistów jest pięciu, a wszystkie prace na wystawie to pokazy premierowe.

Wystawa ma na celu ukazanie bogactwa wierzeń i praktyk religijnych składających się na krajobraz wyznaniowy Stanów Zjednoczonych. Obejmuje prace wielopokoleniowej grupy współczesnych artystów amerykańskich wywodzących się z różnych tradycji religijnych. Podejmują oni kwestie związane z religią, osobliwymi i rzadko spotykanymi wierzeniami, sektami i kultami, starając się przybliżyć widzom niezwykłą dynamikę tych zjawisk i ukazać szeroki wachlarz wyznań i kultur w USA.

Wojciech Gilewicz postanowił zaprezentować warszawskim miłośnikom sztuki swoje filmy tworzone w ostatnich latach podczas podróży po Azji i Stanach Zjednoczonych. Pokazują one interwencje malarskie i performatywne w przestrzeni miast, czasem wśród przyrody. To nie dokumentacje akcji artystycznych, lecz autonomiczne dzieła o impresyjnym charakterze, ale – paradoksalnie – bardzo przemyślanej kompozycji filmowych obrazów.

Romuald Broniarek, Aleksander Jałosiński, Bogdan Łopieński,
Jan Morek, Wojciech Plewiński, Tadeusz Rolke

Wystawa to fotograficzny, nieoficjalny portret PRL-u. Zdjęcia nie pokazują ani rządowych ceremonii, ani głów państw, ani bohaterów propagandowych reportaży. Bohaterowie prezentowanych fotografii nie są w pracy – odpoczywają, swobodnie dysponują swoim czasem. Czy rzeczywiście?

Fotoreporterzy biorący udział w wystawie pracowali dla każdego niemal rodzaju prasy dostępnej w PRL-u – od zapatrzonego w Zachód „Przekroju”, przez estetyzującą „Polskę”, gazety codzienne, tygodniki, pisma branżowe, po „Przyjaźń” – organ Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Zdjęcia pokazywane na wystawie powstawały jako ilustracje do artykułów, wywiadów, reportaży. Czasem „przy okazji” zleceń.

Powstanie i upadek powietrza to druga część „trylogii architektonicznej” rzeźbiarki Katarzyny Krakowiak, której pierwszą odsłoną był projekt Making the walls quake as if they were dilating with the secret knowledge of great powers, wyróżniony na 13. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji w 2012 roku. Nie jest to jednak dosłowne przeniesienie tej interwencji z przestrzeni Pawilonu Polskiego do gmachu Zachęty.

Projekt studentów pracowni Łukasza Skąpskiego w Akademii Sztuki w Szczecinie. Bezpośrednią inspiracją dla wystawy w MPZ było wprowadzenie ustawy o nasiennictwie, która zezwala na sprzedaż w Polsce nasion zmodyfikowanych genetycznie. Główna część pokazu skupia prace dotyczące problemów związanych z uprawami transgenicznymi.

Inne Miasto to projekt fotograficzny zrealizowany w konwencji dokumentalnej. Praca jest próbą wizualnego opisania terenu dawnego getta warszawskiego (1940–1943), utworzonego przez hitlerowskie Niemcy w sercu miasta, stolicy Polski. Artyści fotografują ów obszar z dachów i wysokich pięter budynków przy użyciu wielkoformatowego aparatu na klisze cięte o rozmiarach 4 x 5 cala. Pracują od jesieni do wiosny, w dni bezsłoneczne, unikając światłocienia i rejestrowania roślinności, gdyż zaciera to rysunek szlaków komunikacyjnych i zmienia modelunek brył. Projekt realizowany jest w kolorze odbieranym jako bardziej realistyczny i neutralny niż fotografia czarno-biała.

Wystawa Nagi prezentuje po raz pierwszy w Polsce wybór projektów z różnych okresów twórczości jednego z najlepszych współczesnych artystów z Danii – Petera Landa. Narracja rozwija się wokół powstających od połowy lat 90. filmów i instalacji wideo, w których występuje on w różnych rolach i slapstikowych sytuacjach.

Wolny strzelec to osoba o nienormowanym czasie pracy, uczestnicząca w grze rynkowej na innych zasadach  ̶ „wolna od” etatyzmu i „wolna do” wyboru rodzaju i charakteru pracy. Wystawa zderza romantyczny mit artysty (z jego indywidualizmem, geniuszem, aurą wybrańca) z obecną pozycją w (post)kapitalistycznej rzeczywistości.

Wystawa Konrada Smoleńskiego Everything Was Forever, Until It Was No More w Pawilonie Polskim na 55. Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji

Projekt ten stanowi kontynuację dotychczasowych poszukiwań Konrada Smoleńskiego, który od przeszło dekady aktywnie działa w obszarze sztuk wizualnych, w centrum swoich zainteresowań stawiając dźwięk.

W/W to tytuł malarsko-architektonicznej instalacji Christiana Hutzingera, za sprawą której artysta zaanektuje fragment nowego wejścia do galerii. W niewykorzystywanej dotąd przestrzeni podziemi Zachęty, umieści charakterystyczne dla swojej twórczości elementy: literę, figurę geometryczną, kolor. Grają one z „niewygodną” wystawienniczo architekturą niszy i podkreślają jej funkcję „wejścia/wyjścia” lub „wstępu” do tego, co czeka wewnątrz. Litera „W” to, wywołujący różne skojarzenia znak, którym artysta żongluje i bawi się na każdej dostępnej płaszczyźnie.

Projekt Basi Bańdy zatytułowany Codzienne wiadomości – Warszawa powstał z myślą o wystawie w Miejscu Projektów Zachęty. Składają się nań kolaże z elementami rysunku i obiekty rzeźbiarskie. Źródłem inspiracji stały się tytuły artykułów czy notek z portalu Gazeta.pl/Warszawa, skrótowo anonsujące mniej lub bardziej znaczące zdarzenia z bieżącego życia miasta.

Na wystawę Anety Grzeszykowskiej w Zachęcie składają się filmy z ostatnich lat oraz nowa seria zdjęć przygotowana specjalnie z myślą o tym pokazie. Wybór prac ujawnia podstawowe strategie artystyczne stosowane przez Grzeszykowską: manipulacje medium filmowym i fotograficznym, a w konsekwencji widzem, sięganie do prac innych artystów w celu nadania im nowych znaczeń. Prace te pozwalają dostrzec również główne motywy twórczości artystki: przetwarzanie historii osobistych, problemy reprezentacji ciała, jak bezceremonialne ujawnianie samej siebie, ale również autodestrukcyjne gesty – obsesyjne powracanie do kwestii niewidzialności, wymazywania swojej postaci.

projekt performatywny w ramach wystawy Splendor tkaniny

Prezentowany w ramach wystawy Splendor tkaniny performatywny projekt Joanny Malinowskiej i Christina Tomaszewskiego odwołuje się do tak charakterystycznych zjawisk jak radziecki program kosmiczny, filmy i literatura fantastyczno-naukowa czy wyprawa do miejsca tajemniczej katastrofy z 1908 roku w dolinie rzeki Podkamienna Tunguzka na Syberii. Poprzez pryzmat architektury, muzyki, mody i stylu bada futurystyczne wyobrażenia typowe dla krajów bloku wschodniego w czasach komunizmu.

Wystawa prezentuje tkaniny artystyczne w szerokim kontekście sztuki współczesnej. Sztuka tkaniny jest tu  rozpatrywana zarówno z pozycji najnowszych praktyk artystycznych, jak i zjawisk już historycznych.

Wystawa prezentuje prace dwojga młodych artystów z Ukrainy – Jasi Chomenko i Gamleta. Nie jest to pokaz duetu artystycznego, lecz odrębnych twórców, których łączy zamiłowanie do tworzenia rysunkowych historii.

Koncepcja wystawy została zainspirowana jednym z wynalazków Juliana Antonisza – przenośnym urządzeniem służącym do produkcji animacji non-camerowych. Łatwy w obsłudze, mieszczący się w małym pudełku mechanizm miał umożliwić użytkownikowi twórczą reakcję na „nierzeczywistą rzeczywistość”. Pomysł na stworzenie „przenośnego warsztatu non-camera” wiązał się również z ambitnym projektem upowszechniania amatorskiej animacji bezkamerowej i artystycznej aktywizacji widza.

Wystawa twórczości Juliana Antoniszczaka – współzałożyciela legendarnego Studia Filmów Animowanych w Krakowie, reżysera eksperymentalnych animacji i autora pełnych surrealistycznego humoru „animowanych dokumentów”. Oprócz prezentacji bogatego dorobku filmowego Antonisza pokaz koncentruje się na ukazaniu nie mniej fascynującego warsztatu artysty.

Kubańskie motywy w Miejscu Projektów Zachęty.

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki przedstawia pierwszą przeglądową wystawę Piotra Uklańskiego w Polsce. Uklański uważany jest za jednego z najbardziej znaczących polskich artystów. Jego twórczość, wyjątkowa w swej formalnej różnorodności, polemiczna, a zarazem charakteryzująca się konceptualnym rygorem, od połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku postrzegana jest jako jedna z najbardziej interesujących praktyk artystycznych jego pokolenia.

Think Crazy to autorska strategia artystyczna i jednocześnie tytuł wystawy Marka Koniecznego – artysty ważnego dla przełomu konceptualnego w sztuce polskiej lat 60. i 70., ale jednocześnie od końca lat 70. „dezertera konceptualizmu”, jednego z pionierów mail artu (sztuki poczty) i niekonwencjonalnych działań w przestrzeni publicznej.

Najnowszy projekt Anny Molskiej to podróż na południowy kraniec świata – zagadkowy i wciąż niezbadany „szósty kontynent”.

Najnowsze projekty Izabelli Jagiełło zainspirowały między innymi wydarzenia w ogarniętym kryzysem ekonomicznym Madrycie – uważnie obserwowane przez nią protesty mieszkańców, które stały się przykładem do naśladowania przez innych rozczarowanych polityczno-ekonomicznym systemem obywateli współczesnego świata.

Wystawa Marlene Dumas jest pierwszą prezentacją tej wybitnej artystki w Polsce. Nie jest to wyczerpująca retrospektywa, lecz  przygotowany we współpracy z artystką pokaz kilku wątków z jej bogatego dorobku.

Czy młodych artystów stać na artystyczne chuligaństwo? Czy fascynacja realnym bądź potencjalnym zagrożeniem, niszczenie i destrukcja w sztuce to droga do rewolucyjnych przemian czy tylko strategia artystyczna?

Wystawa ukazująca jedno z czołowych miejsc konceptualizacji sztuki w latach 70. w Polsce oraz nierozpoznaną dotychczas historię Galerii Akumulatory 2, która funkcjonowała wbrew geopolitycznym podziałom, była miejscem wymiany idei formułowanych przez twórców ze Wschodu i Zachodu.

W tym roku Polskę reprezentuje projekt Katarzyny Krakowiak Making the walls quake as if they were dilating with the secret  knowledge of great powers, którego kuratorem jest Michał Libera.

Swoim najnowszym projektem Jaśmina Wójcik wpisuje się w wątki zielonej partyzantki pojawiające się w twórczości artystów młodego pokolenia. Idzie jednak nieco dalej, próbując przyciągnąć do galerii grupę ludzi niezainteresowanych sztuką, poprzez ukazanie ogrodnictwa jako rodzaju twórczości.

Wielu artystów bawi się ikonografią przeszłości. Niektórzy w poszukiwaniu źródeł inspiracji sięgają po stare książki, czasopisma, filmy. Przykładem takiego podejścia może być twórczość Konrada Maciejewicza. Artysta tworzy kolaże, których materiałem są fotografie ze starych polskich czasopism kobiecych z lat 60., 70. i 80. Fascynuje go zarówno ich niedoskonała technicznie wizualność, jak i atmosfera dziwaczności, a nawet grozy.

Wystawa Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1944 po raz pierwszy w tak szerokim ujęciu pokazuje zjawisko przenikania się sztuki i życia w okresie II Rzeczypospolitej. To duży projekt badawczo-historyczny pomyślany w nowoczesny sposób.

Na swojej najnowszej wystawie Dzikie•Wild Małgorzata Jabłońska i Piotr Szewczyk zaprezentują prace stworzone specjalnie z myślą o tym pokazie oraz wcześniejsze projekty. Wszystkie łączy „przyrodniczy” temat.

Projekt Emotikon swoją pierwszą odsłonę miał w Muzeum Sztuki w Łodzi wiosną 2011. Wystawa jest podsumowaniem podróży, jaką na początku ubiegłego roku Robert Rumas i Piotr Wyrzykowski odbyli po krajach Europy Wschodniej i Azji Mniejszej. Odwiedzili Turcję, Gruzję, Ukrainę oraz Rumunię, w poszukiwaniu emocji w miejscach zróżnicowanych geograficznie, kulturowo i estetycznie. Artyści, niczym dwaj podróżnicy-dokumentaliści, tropili bez specjalnego scenariusza miejsca i historie, nadając wyprawie aspekt socjologiczny i antropologiczny.

W podróży to druga wystawa przygotowana przez Zachętę Narodową Galerię Sztuki w ramach projektu Galeria sztuki na Lotnisku Chopina. Prezentowane prace pochodzą z aktualnej kolekcji Zachęty, składającej się przede wszystkim z dzieł polskich twórców współczesnych – pokazywanych w galerii oraz przez nią współprodukowanych.

Wystawa podejmuje temat relacji współczesnej rzeźby z modernizmem. Pojęcie to rozumiane jest tu szeroko – jako dążenie do nowoczesności, dające się obserwować w sztuce od lat 10. aż po 70. XX wieku. Wspólnym mianownikiem wybranych na wystawę rzeźb jest odwołanie się do takich modernistycznych założeń jak odrzucenie ornamentu na rzecz uproszczenia i czystości formy oraz konstrukcji czy skupienie się na wartości materiału i funkcji obiektu.

Ziemie podwójnie odzyskane to prezentacja trzech projektów artystycznych: Bogdana Łopieńskiego, Andrzeja Tobisa i Krzysztofa Żwirblisa. Fotograf-reportażysta, malarz, który za pomocą aparatu fotograficznego i polsko-niemieckiego słownika podejmuje utopijny projekt opisania świata, oraz reżyser-performer-animator aktywujący niewielkie, lokalne (dzielnicowe) społeczności – wszyscy trzej poprzez swe działania zdają się odzyskiwać peryferyjne terytoria utracone na rzecz codziennej banalności.

Rafał Milach przedstawia historie Rosjan, którzy urodzili się jeszcze w ZSSR, ale w dorosłość wchodzili już w putinowskiej Rosji. Jest to opowieść o zwykłych ludziach, ich przyjaciołach, rodzinach oraz o świecie, w którym żyją. W zdjęciach Milacha nie znajdziemy ani skrajności, ani sensacji. Oglądamy codzienne życie przedstawicieli pokolenia trzydziestolatków, którego fotograf był świadkiem na przestrzeni ostatnich sześciu lat.

Wystawa Karoliny Freino Znikopisy w Projekcie Kordegarda to ostatnia prezentacja z trwającego od 2007 roku cyklu Pokój z widokiem. 

Wystawa Warszawa ZAchęca prezentuje dzieła z aktualnej kolekcji Zachęty, która tworzona jest systematycznie od lat 90. XX wieku i składa się przede wszystkim z prac polskich twórców współczesnych prezentowanych w Zachęcie oraz dzieł współprodukowanych przez galerię w związku z jej projektami. Pokazywana na Lotnisku Chopina prezentacja to dzieła o Warszawie i z Warszawą w tle.

Jestem prawie na każdej wystawie to projekt o publiczności, dla publiczności, tworzony również przez publiczność. Ankieta stworzona w współpracy z socjolożką Joanną Erbel, przeprowadzona wśród widzów Zachęty, zbadała, jak postrzegana jest galeria, wystawy i pracujący w niej ludzie. Sale Zachęty stały się przestrzenią wymiany myśli – zarówno w sposób „tradycyjny” (dzieła sztuki, wykłady, dyskusje), jak i  interaktywny (warsztaty, interwencje, perfomanse). Wystawa ujawnia mechanizmy pracy galerii, pokazuje procesy zachodzące podczas przygotowywania i w czasie trwania wystawy.

Wystawa Goshki Macugi Bez tytułu w Zachęcie jest pierwszą indywidualną prezentacją artystki w instytucji publicznej w Polsce. Powstawała wokół problemu cenzury w sztuce polskiej po 1989 roku, ataków na obiekty sztuki, artystów, kuratorów, dyrektorów, instytucje.

Centrala to kooperatywa działająca na polu architektury budynków i wnętrz, urbanistyki i krytyki architektonicznej. Wystawa w Projekcie Kordegarda powstała w związku z dziesięcioleciem istnienia Centrali i prezentuje projekty grupy oraz główne wątki jej działalności.

Zachęta Ermutigung to pierwsza w Polsce indywidualna wystawa prac światowej sławy fotografa Wolfganga Tillmansa, przygotowana przez Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen z Düsseldorfu we współpracy z Zachętą Narodową Galerią Sztuki. 

Miasto – pracownia jest pokazem projektów indyjskich artystów i specjalistów z różnych dziedzin, którzy uczestniczyli w programie Sarai prowadzonym przez Ośrodek Studiów nad Społeczeństwami Rozwijającymi się z siedzibą w Delhi – jedną z wiodących instytucji badawczych w Indiach, podejmującą krytyczną myśl na temat rozwoju, głównie w odniesieniu do południowej Azji. Celem projektu Miasto – pracownia było włączenie współczesnej praktyki artystycznej w przestrzeń dzisiejszego miasta, a efektem zainicjowanie rozmaitych procesów kulturotwórczych w różnych miejscach w Delhi.

Konkurs Spojrzenia – Nagroda Fundacji Deutsche Bank, odbywający się co dwa lata, to prestiżowy projekt wspierający rozwój młodej sztuki polskiej. Dzięki tej inicjatywie możliwe jest wypromowanie w Polsce i za granicą najlepszych twórców młodego pokolenia oraz uhonorowanie najciekawszych postaw artystycznych. Laureatów wyłania międzynarodowe jury.

Wystawa Pokolenie przemiany prezentuje dzieła młodych artystów mieszkających i pracujących w Indiach, ale też należących do indyjskiej diaspory w Stanach Zjednoczonych czy Europie. To pierwszy w ostatnim czasie tak obszerny pokaz sztuki współczesnej tego regionu w Europie Środkowej. 

Wystawa Pamiętniki prezentuje najnowsze obrazy Agaty Bogackiej, z których część powstała pod wpływem zapamiętanych lub odkrywanych po latach przez artystkę rodzinnych historii oraz zainteresowań własną genealogią. 

Jak powstaje wystawa?
Kim jest kurator?
Czy Katarzyna Kozyra jest skandalistką?
Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w 11 edukacyjnych filmach o sztuce najnowszej zrealizowanych przez Zachętę i pleple.tv*. Pretekstem do pasjonujących opowieści: Siusiu w torcik, czyli co się dzieje z kolekcją Zachęty, kiedy nikt nie patrzy?, czy Wszystkie stworzenia duże i małe, czyli czy kurator jest drapieżny? i dziewięciu pozostałych, są wystawy prezentowane w Zachęcie.

Wystawa Kamy Sokolnickiej to pokaz najnowszych prac wrocławskiej artystki. W prezentowanych w Projekcie Kordegarda kolażach z cyklu Dissapoint of View oraz dwóch seriach obrazów Sokolnicka porusza się w obszarach dobrze znanych z jej wcześniejszych dzieł, jednocześnie eksplorując nową tematykę.

Wystawa Choreografia ciał odnosi się do związków sztuk wizualnych z choreografią i tańcem, tworzenia przez współczesnych artystów różnorodnych układów choreograficznych, mniej lub bardziej tanecznych czy dynamicznych, czasem opartych jedynie na minimalnym ruchu lub geście.

Wystawa … i zadziwi się Europa – na którą składa się trzyczęściowa instalacja wideo izraelskiej artystki Yael Bartany – pokazywana będzie w Pawilonie Polonia na rozpoczynającej się w czerwcu 54. Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji. To pierwszy przypadek w historii polskiego udziału w weneckim biennale, kiedy Polskę reprezentuje artysta z innego kraju.

Film izraelskiej artystki Yael Bartany prezentowany jest równolegle do wystawy … i zadziwi się Europa w Pawilonie Polonia na 54. Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji. Po raz pierwszy w historii biennale Polskę reprezentuje twórca z innego kraju. Zamach jest ostatnią częścią „polskiej” trylogii Bartany, w skład której wchodzą również wcześniejsze filmy: Mary Koszmary (2007) oraz Mur i wieża (2009).

Wystawa prezentuje prace współczesnych artystów z Brukseli i Liège – rzeźbę, malarstwo, performance oraz filmy – i powstała dzięki podróży studyjnej kuratorki do tych miejsc. Ma na celu przedstawienie polskiej publiczności interesujących twórców młodego pokolenia oraz ich różnorodnych artystycznych postaw: od minimalistycznych, abstrakcyjnych czy „kosmicznych” projektów, czasem zawierających odniesienia do klasycznych rycin lub poetyki street-artu, po dadaistyczne zabawy czy dzieła ironicznie odbijające rzeczywistość, dostrzegające groteskowe elementy ludzkiej egzystencji.

Jednym z założeń wystawy jest umożliwienie Białorusinom spojrzenia na własną sztukę z zewnątrz, bez powszechnie przyjętych tabu. Większość prezentowanych prac nawiązuje w taki czy inny sposób do problemów białoruskiego społeczeństwa, jednak tylko nieliczne odważnie wypunktowują kwestie, o których zazwyczaj „się nie rozmawia”. Projekt ma szansę stworzyć nowe drogi komunikacji dla stosunkowo odosobnionej i nieznanej międzynarodowej publiczności sztuki z Białorusi. Innymi słowy, będziemy mogli mówić o sukcesie, jeśli drzwi uda się choć trochę uchylić.

Wystawa Bartosza Muchy jest prezentacją z pogranicza sztuk wizualnych, architektury i dizajnu. Paraarchitektura to przedsięwzięcie, które podejmuje szeroko pojętą problematykę domu – miejsca będącego synonimem bezpieczeństwa i ciepła.

Kompilacja filmów wideo prezentowana w ursula blikle lounge stanowi wybór prac z kolekcji wideo Zachęty. Program tematycznych pokazów filmów wideo to spektrum, czyli pewien uporządkowany zbiór pewnych zjawisk i pojęć analizowanych przez twórców. To prezentacja dzieł najnowszej sztuki wideo w Polsce, tworzonej przez wybitnych artystów młodego i średniego pokolenia. Projekcje wchodzące w skład projektu Spektrum, zostały podzielone na następujące bloki tematyczne: dźwięk, gender, portret społeczny i role. Dokonany wybór był podyktowany zarówno warunkami technicznymi miejsca prezentacji – zostały wybrane projekcje jednokanałowe, których tematyka i estetyka pozwala na pokazanie w proponowanej postaci. Dobór tych dzieł to również próba nakreślenia szereg tematów poruszanych przez  polskich artystów posługujących się wideo. Stanowi on przekrój i spektrum problemów aktualnych w sztuce polskiej. Nie można go traktować jako obraz całkowity, lecz przekrojowe spojrzenie na polską sztukę wideo ostatnich dwóch dekad.

Historie ucha to projekt obejmujący bogaty program wydarzeń – wystawę, program muzyczny, wykłady, spotkania z artystami, warsztaty dla dzieci i dla dorosłych.
Sale wystawowe galerii zamienią się w tętniącą życiem przestrzeń. Prezentowane prace artystów posłużą jako punkt wyjścia dla warsztatów wizualno-muzycznych.
Czy dźwięk można zobaczyć?
Czy muzykę możemy tylko usłyszeć?
Jak osoby niesłyszące poznają i wyrażają dźwięki?
Na te i inne pytania dotykające zagadnień percepcji muzyki, umiejętności poruszania się w świecie pełnym hałasu, nie tylko dźwiękowego, odpowiedzą zaproszeni artyści, muzycy, znawcy. Elementy języka migowego staną się pretekstem do rozmów o inności i sposobach wyrażenia jej językiem plastyki i muzyki.

Wystawa Neo Raucha w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie jest  pierwszym tak szeroko zakrojonym przeglądem malarstwa tego wyjątkowego na artystycznej scenie Europy artysty, najwybitniejszego przedstawiciela tzw. lipskiej szkoły malarstwa.

Wystawa prezentuje dorobek kilkudziesięciu lat pracy twórczej warszawskich artystów Hanny i Gabriela Rechowiczów w dziedzinie dekoracji plastycznych budynków użyteczności publicznej i pawilonów wystawowych w Polsce i zagranicą.

Tematem wystawy jest twórczość pionierek polskiej sztuki kobiet: Ewy Partum, Natalii Lach-Lachowicz i zmarłej w 1999 roku Marii Pinińskiej-Bereś. Okres ich działalności artystycznej przypada na drugą połowę XX i początek XXI wieku. Wszystkie od lat 70. łączyły podobne poszukiwania, w których dostrzec można wyraźne intuicje feministyczne lub identyfikację z feminizmem. W takiej konfiguracji ich prace zostaną ze sobą zestawione po raz pierwszy.

Wystawa prezentuje prace pary twórców młodej generacji – Ani i Adama Witkowskich mieszkających i pracujących w Gdańsku. Autorzy poddali artystycznej analizie własny dom/mieszkanie, architekturę galerii, a także siebie jako domowników (poszukujących poczucia bezpieczeństwa) oraz swoją pozycję jako artysty w społeczeństwie.

W 17 lat po ukazaniu się Imperium mamy okazję obejrzeć wystawę fotografii powstałych w latach 1989–1991, będących plonem podróży Ryszarda Kapuścińskiego po republikach dawnego ZSRR. Fotografie te do tej pory nie ujrzały światła dziennego poza kilkoma, które znalazły się w albumie Ze świata. Odnaleziono je dwa lata temu w archiwum prywatnym Kapuścińskiego. Ze sposobu posegregowania tego materiału i próby selekcji fotografii należy sądzić, że myślał on o wystawie o Imperium.

Film absolwentki warszawskiej ASP z pracowni Grzegorza Kowalskiego. Opowieść Romana Szlachcica o ojcu Franciszku Szlachcicu, znanym działaczu partyjnym i wysokim funkcjonariuszu SB w czasach PRL-u, to poruszający obraz syna, hołubiącego wspomnienie o „genialnym ojcu”, żyjącego przeszłością w niegdysiejszej rezydencji ojca w podwarszawskiej Magdalence.

Po prawie dwudziestu latach w Zachęcie odbędzie się wystawa monograficzna Katarzyny Kozyry. Nie jest to jednak retrospektywa, choć widzowie zobaczą tu dawne i nowsze prace, m.in. Piramidę zwierząt, Łaźnię i Łaźnię męską, Święto wiosny oraz wybrane filmy z cyklu W sztuce marzenia stają się rzeczywistością. Będzie to nowy etap w kolejnym projekcie artystki. Kozyra przygotowuje autobiograficzny film fabularny i poszukuje odtwórców roli siebie samej.

Wystawa Ferita Kuyasa zatytułowana Miasto ambicji prezentuje cykl fotografii powstałych w latach 2004–2008. Wydane wcześniej w formie albumu, w Projekcie Kordegarda pokazujemy w formie odbitek, wielkoformatowych wydruków, a także projekcji na ścianie. W ten sposób widzowie będą mogli obejrzeć kilkadziesiąt widoków Chongqing – jednego z wielu rozwijających się w imponującym i zastraszającym tempie i skali chińskich miast, zajmującego obszar równy jednej trzeciej powierzchni Polski, o liczbie mieszkańców przekraczającej 32 miliony.

Videorama to projekt prezentujący prace wideo austriackich artystów. Został przygotowany przez kuratorów Kunsthalle w Wiedniu. Stanowi wybór dzieł z archiwum gromadzącego ponad 1500 prac autorstwa 900 artystów – ursula blickle videoarchiv. To utworzone w marcu 2007 roku archiwum umożliwia bezpłatny dostęp do ogromnej kolekcji. Wybór prac wideo prezentowany w Zachęcie stanowi część wystawy pokazanej w Kusnthalle w Wiedniu.

Wystawa From Kaliningrad with Love, zorganizowana w ramach cyklu „miejskiego" Pokój z widokiem w Projekcie Kordegarda, powstała we współpracy z Kaliningradzkim Filiałem Gosudarstwiennowo Centra Sowremiennowo Iskusstwa, wokół którego skupia się miejscowa elita artystyczna.

Wystawa ukazuje portret Kaliningradu − miasta o skomplikowanej historii, widziany oczyma współczesnych artystów wizualnych tam działających. Biorą w niej udział twórcy różnych pokoleń, prezentujący fotografie, wideoinstalacje, dzieła konceptualne.

Pokaz twórczości młodego malarza, którego obrazy i grafiki przypominają rozbudowane struktury,  szkatułkowe kompozycje, gdzie snute opowieści tworzą całą pajęczynę znaczeń. Jeden z pierwszych malarzy najmłodszego pokolenia, który odwrócił się zarówno od pop-banalizmu jak i malarstwa „historycznego” by czerpać z tradycji m. in.  nadrealizmu. Istotne w jego sztuce są relacje pomiędzy rzeczywistością obrazu a tym, co tę rzeczywistość tworzy. Poszczególne motywy, elementy budują chaotyczny świat, w którym panuje paradoksalny porządek.

Droga twórcza Annette Messager rozpoczęła się pod koniec lat 60., kiedy świat sztuki zdominowany był przez mężczyzn, a Messager zmagała się z etykietką kobiety-artystki. Obecnie jest jedną z najważniejszych artystek francuskich. W 2005 roku jako pierwsza kobieta w historii francuskiej sztuki pokazała swoją instalację w narodowym pawilonie na 51. Biennale Sztuki w Wenecji (jej praca Kasyno została wyróżniona Złotym Lwem).

Monograficzna wystawa w Zachęcie jest pierwszą retrospektywą artystki w Polsce. Ważnym elementem ekspozycji będzie praca, której kolejna wersja powstaje specjalnie na wystawę w Zachęcie – Wietrzyk / Sous-vent, instalacja-spektakl gromadząca różne formy bliskie artystce od początku jej kariery do dzisiaj.

Emergency Exit, instalacja, której kuratorem jest Elias Redstone, zaprojektowana przez artystkę Agnieszkę Kurant i architektkę Aleksandrę Wasilkowską, jest to próba przekroczenia logiki miejskiej rzeczywistości poprzez stworzenie czegoś w rodzaju przenośnej dziury teleportacyjnej. Tytuł jest ironicznym odniesieniem do obowiązujących w budynkach i przestrzeni miejskiej przepisów bezpieczeństwa czy wymogów higieniczno-zdrowotnych, których celem jest osiągnięcie planowości życia, kontrola ryzyka i wykluczenie tego, co przypadkowe i nieoczekiwane.

Legendarną Łódź – z jej mocno wyczuwalną do dziś w tkance miejskiej historią, problemami społecznymi, postępującą modernizacją i komercjalizacją przestrzeni miejskiej, unikalnym Muzeum Sztuki i tradycją awangardy, historią artystycznych przedsięwzięć, organizowanych przez artystów dla artystów, sławną Szkołą Filmową i Akademią Sztuk Pięknych kształcącą artystów wizualnych i projektantów mody, czy wreszcie aktywną sceną muzyczną – chciałam zaprezentować w Projekcie Kordegarda.

Wystawa Rajmunda Ziemskiego ma charakter retrospektywny. Wystawa zatytułowana jest Pejzaż 1953–2005. Artysta przez kilkadziesiąt lat nadawał swoim obrazom tytuł Pejzaż, opatrywany zazwyczaj numerem i datą roczną. Obecna wystawa ma przypomnieć całość jego dzieła, pokazać liczne zwroty w twórczości, dążącej cały czas do najlepszego wypowiedzenia własnych emocji i lęków językiem malarskim, którym posługiwał się z maestrią i swobodą.

Wystawa skierowana jest do dzieci, które spędzają wakacje w mieście. Po raz kolejny zaprosimy je do galerii sztuki współczesnej na wystawę im dedykowaną. Zaprezentujemy prace z kolekcji Zachęty: obrazy, rzeźby, wideo, które nawiązują do tematyki miasta i wakacji. Sale wystawowe zamienią się w „edukacyjne podwórko”, gdzie pomysł na grę zostanie zainspirowany pracami artystów, a przestrzeń wystawowa będzie przenikała się z przestrzenią warsztatową.

Letni nieletni to wystawa o młodzieży. O tym szczególnym okresie w życiu człowieka, kiedy intensywnie kształtuje się osobowość, budzą się uczucia i namiętności; kiedy otaczająca rzeczywistość przestaje być jednoznaczna, a zaczyna intensywnie migotać wielością barw, zjawisk, pomysłów… Młodość to czas silnych starć – potrzeba wolności jest równie mocna co potrzeba wsparcia, a od wielkich przygód tylko krok do wielkich kłopotów. Unikając grubych kresek i linii podziału wystawa Letni nieletni prezentuje różnorodny obraz młodzieży we współczesnej sztuce polskiej.

Najnowszy projekt Evy Weinmayr jest swoistym dochodzeniem w spawie tajemniczego zniknięcia brytyjskiego duetu artystycznego Art In Ruins, stworzonego przez Hannah Vowles i Glyna Banksa. Grupa zyskała międzynarodowy rozgłos w latach 80. i 90. w prowokujący sposób podejmując tematy związane z kapitalizmem, dyskryminacją, a także swoją rolą w świecie sztuki. Po politycznej fazie aktywności Art In Ruins nagle zamilkli. Eva Weinmayr stara się odkryć, co było przyczyną tej całkowitej rezygnacji z produkcji sztuki.

Wystawa Pieczęć Erosa i Thanatosa. Paryż lata 60. zaprezentuje kluczowy okres twórczości Jana Lebensteina – całą dekadę lat 60. ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych „trzech zim paryskich”: 1959/60, 1960/61 i 1961/62. To wtedy właśnie swój wyraz w sztuce znalazła prywatna mitologia Lebensteina. Pozostawała ona dotychczas „zaszyfrowana” w figurach osiowych i „rozszyfrowana”, lecz nie ujawniana publicznie, w intymnych szkicownikach i gwaszach. Ta dwoistość sztuki twórcy zostanie pokazana po raz pierwszy.

Wystawa pokazana w warszawskim Projekcie Kordagarda jest kolejną odsłoną realizowanego przez Krzysztofa Zielińskiego od 1995 roku cyklu Briesen. Tytuł wystawy wywodzi się od niemieckiej nazwy rodzinnej miejscowości artysty Wąbrzeźna. Cały cykl stanowi dokumentację osobistego doświadczenia przestrzeni Berlina, będącego nowym miejscem zamieszkania Zielińskiego.

Wystawa Płeć? Sprawdzam! Kobiecość i męskość w sztuce Europy Wschodniej to pierwszy reprezentatywny przegląd sztuki wschodnioeuropejskiej poświęconej problematyce ról płciowych od lat 60. ubiegłego wieku. Dwie dekady po upadku muru berlińskiego kuratorka Bojana Pejić wraz z zespołem ekspertów z 24 krajów przygotowała obszerną ekspozycję, obejmującą ponad 300 prac – malarstwo, rzeźbę, instalacje, fotografie, plakaty, filmy i wideo. Z dzieł ponad 200 artystów wyłania się nader złożony, wielowymiarowy obraz tego stosunkowo mało znanego rozdziału najnowszej historii sztuki, którego wkład do dyskursu genderowego może się w przyszłości okazać istotny.    

Wystawa koncentruje się wyłącznie na problematyce świata zwierzęcego, różnorodnych jego ujęć oraz na rozmaitych sposobach wizualizacji tego zagadnienia w sztuce. Punktem wyjścia jest chęć przekroczenia idei antropocentryzmu, która sytuuje człowieka w centrum świata jako gatunek uprzywilejowany, o najwyższym statusie ontologicznym. Takie stanowisko wydaje się wciąż dominować we współczesnej nauce, a jego konsekwencją jest brak postrzegania innych gatunków/przejawów życia na ziemi w kontekście ich podmiotowości czy przynależnych im praw.          

Wystawa Polonia i inne opowieści jest pierwszym indywidualnym pokazem Allana Sekuli w Polsce. Łączy najstarsze i najnowsze prace, choć nie jest klasyczną retrospektywą. Skonstruowana jest wokół dwóch głównych zagadnień: społecznego zaangażowania oraz poszukiwania obszaru, w którym to, co prywatne, osobiste łączy się z tym, co uniwersalne i powszechne.        

Wystawa w Kordegardzie – przygotowana w ramach cyklu Pokój z widokiem poświęconemu tematyce miejskiej – to kolejna prezentacja twórczości Pawła Borkowskiego, po kilku latach przerwy, które poświęcił na pracę projektową. Paweł Borkowski w Warszawie bywa, czasami pomieszkuje, dana jest mu więc świeżość spojrzenia, którą tracą zwykle stali mieszkańcy stolicy. Niestępione przyzwyczajeniem oko ostrzej rejestruje paradoksalne sytuacje. Musimy jednak oddać artyście sprawiedliwość, że ironiczną miarę przykłada także do siebie samego. Jednym ze źródeł inspiracji dla wystawy jest trapiąca jego samego dysleksja – motyw psujących się neonów tworzących językowe lapsusy pojawia się w pracach pokazywanych na wystawie nieprzypadkowo.   

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki zaprasza na wystawę retrospektywną Zbigniewa Libery, połączoną z publikacją obszernej monografii artysty w języku polskim i angielskim. Będzie to pierwszy tak obszerny przegląd twórczości artysty w Polsce i druga po amerykańskiej (Ann Arbor, 2006) retrospektywa twórczości autora prac Lego. Obóz koncentracyjny i Pozytywów.