Komentarz artystki:

Przy realizacji tej pracy powstała dość specyficzna sytuacja, która budziła wiele różnych reakcji u mnie osobiście, jak i również u osób włączonych w jakiś sposób w proces tworzenia obiektu. 

Punktem wyjściowym była piramida zwierząt, która występuje w bajce Braci Grimm. Sama treść bajki w tym przypadku nie była istotna, natomiast zainteresowanie budził obiekt – to jest piramida zwierząt i związana z nim różnorodna sfera wizualna i pojęciowa. W odróżnieniu od np. siedmiogłowego smoka (elementu innych bajek) intrygująca była możliwość zrealizowania tego obiektu, wykorzystując gotowy materiał, jakim są zwierzęta. Idea tego pomnika zwierząt – Piramidy – zawiera w sobie przejrzystość i prostotę, a jednocześnie bogatą i wielowarstwową symbolikę (wierzenia, kultura, religia). 

Materiał, jakim się posłużyłam, narzucał się sam, czyli zwierzęta: koń, pies i kogut. Powstał problem, skąd wziąć materiał na pomnik. Przygotowanie rozpoczęłam od podstaw, tzn. wybrania żywych zwierząt. Nie zostały one wybrane np. ze zbiorów muzeum z trofeami, lecz były specjalnie wyszukane, według pewnych założeń. Miała zatem miejsce świadoma selekcja, która wynikała z przygotowanej kompozycji. Brane było pod uwagę to czy w swej wymowie bardziej będą one reprezentowały siebie, czy też symbolikę, która łączy się z tymi zwierzętami. Gdyby założeniem tej rzeźby miało być tylko takie symboliczne przesłanie, mogła być ona zrobiona z gliny albo innych materiałów rzeźbiarskich, czy wreszcie z wypchanych eksponatów muzealnych. Założenia były jednak inne, materiał na rzeźbę istniał, były nim konkretne zwierzęta, wybrane przeze mnie. Etap, który nastąpił później, to jest wypchanie, był posunięciem ryzykownym, a jednocześnie intrygującym. Poruszałam się na krawędzi norm etycznych, jak również stykałam się z tak trudnym wydarzeniem, jakim jest śmierć żywej istoty. 

Wszystkie te zwierzęta były zasadniczo przeznaczone na śmierć, jednak użycie ich do zrealizowania rzeźby, zaczęło budzić problemy natury etycznej. A przecież zwierzęta codziennie się morduje i robi się z nich rzeczy użytkowe, czy przeznacza do konsumpcji. Osobiste uczestniczenie w akcie ich śmierci i przeznaczenie ich ścierwa do realizacji idei, zmienia punkt widzenia, budziło i budzi różne reakcje. Realizacja obiektu wywołała wokół specyficzną sytuację. 

Powstało pytanie: Czy proces realizacji stał się ważniejszy od realizowanego projektu? Odpowiedź i odbiór całego procesu powstawania tej pracy nie jest jednoznaczny. 

W trakcie uśpienia konia i obdzierania go ze skóry został zrealizowany film, który jest dokumentem makabrycznym, przedstawiającym jeszcze świeżego trupa zwierzęcia. W pierwszym etapie widoczne są jeszcze drgające mięśnie konia, a następnie widoczne są już tylko fragmenty mięsa, które wyglądają dość znajomo i do widoku których ludzie są przyzwyczajeni. Wystarczy spojrzeć na haki w sklepie rzeźniczym. A jednak uczestnictwo innych ludzi w tym etapie przygotowania pracy wywołało w nich reakcje oburzenia, niezrozumienia, a nawet odrzucenia. 

Ostateczny obiekt “Piramida zwierząt” jest jednak estetyczny, nadaje się do oglądania i nie niesie ze sobą makabrycznych treści. Widoczny jest tu paradoks związany z efektem końcowym i z procesem jego realizacji, który był dla mnie ważniejszy. Idea pomnika zwierząt – Piramidy została zrealizowana dzięki współpracy z panem J. Linkowskim, którego umiejętność preparowania zwierząt można nazwać sztuką. Ta praca została wykonana jako mój dyplom i podlegała ocenie, ale czy można ją postrzegać tylko jako rzeźbę, czy też proces jej tworzenia i związane z nim reakcje również mogą być oceniane?

tekst ulotki towarzyszącej pierwszemu publicznemu pokazowi “Piramidy zwierząt”, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 4 czerwca 1993