Powrót
- typ obiektu: malarstwo
- rok powstania: 1967
- materiał/technika: olej, płótno
- wymiary: 90 x 130 cm
- numer inw.: M-1
Maria Anto tworzyła portrety, pejzaże, martwe natury i sceny alegoryczne, łącząc w swoich pracach różne gatunki malarskie, np. pejzaż z portretem grupowym czy martwą naturę z przedstawieniem krajobrazu. Powrót namalowany został krótko po debiucie artystki i entuzjastycznym jego przyjęciu przez publiczność i krytyków sztuki. Oryginalność malarstwa Anto wpisującego się w nurt powojennej figuracji zasadza się m.in. na swobodnym operowaniu perspektywą, czerpaniu inspiracji ze świata fantazji i wyobraźni, mieszaniu porządków czasowych, odwołaniach do sztuki dawnej i naiwnej, a także motywach zaczerpniętych z różnych źródeł ikonograficznych. Jednocześnie artystka przywołała w pracach elementy własnej biografii, co czyni jej sztukę złożonym autoportretem.
Obraz Powrót odwołuje się do życia prywatnego artystki. W konwencji przypominającej dawne fotografie rodzinne Anto sportretowała siebie i swoich bliskich w eleganckich, niewspółczesnych czasowi powstania obrazu strojach. Kobiecie-matce w zaawansowanej ciąży towarzyszy mąż-ojciec i troje dzieci. W 1967 roku Maria Anto miała dwie kilkuletnie córki — Krystynę i Zuzannę. Trzecie dziecko artystki i jej ówczesnego męża Jana — Edward — urodziło się właśnie w 1967 roku. Powrót został namalowany zapewne jeszcze przed narodzinami syna, ale artystka ukazała już po swej lewej stronie trzecie dziecko, jednocześnie portretując siebie w ciąży, przez co zakłóciła następstwo wydarzeń z własnego życia. Portrety imaginacyjne swoich dzieci Anto tworzyła kilka lat wcześniej, w początkach lat 60., np. przed narodzinami Zuzanny, co czyni tę interpretację prawdopodobną. Grupowy portret ukazany jest na tle architektury dziedzińca klasztoru lub pałacu. Nad nim unosi się uskrzydlona postać błogosławiąca dłońmi grupę, pełniąca rolę anioła stróża czuwającego nad rodziną, zaś tytułowy „powrót” odnosić się może do kolejnego czasu macierzyństwa artystki.
Michał Jachuła