Zbigniew Libera

Ur. 7 lipca 1959 roku w Pabianicach.

Autor obiektów, instalacji, filmów wideo, fotografii, prekursor sztuki krytycznej. Swoją twórczość rozpoczął w latach 80. W 1981 roku projektował druki będące reakcją na wydarzenia w kopalni Wujek oraz ulotki dla Solidarności, za co pod koniec 1982 roku został aresztowany i skazany na półtora roku więzienia. W latach 1983-1986 działał w środowisku łódzkiej Kultury Zrzuty i galerii Strych, w której w czerwcu 1982 roku odbyła się jego pierwsza indywidualna wystawa. Wraz z Jerzym Truszkowskim, Barbarą Konopką i Jackiem Rydeckim około połowy lat 80. założyli alternatywną wobec Strychu formację, w której razem przeprowadzali działania artystyczne m.in. z pacjentami szpitala psychiatrycznego, w którym pracował Libera. Grali też w zespole punkowym Sternenhoch. W tym czasie w trakcie ponad dwuletniej opieki nad niedołężną babcią Reginą G powstały dwa pierwsze filmy wideo artysty: Obrzędy intymne, film nazwany przez artystę dokumentem egzystencjalnym oraz Perseweracja mistyczna, film pokazujący czynność kręcenia przez babcię nocnikiem. 

W 1984 roku powstały także fotografie Śpiąca babka, Regina G., Trup babki. W latach 80. Libera tworzy wiele fotografii i kolaży, m.in.: Dla sztuki (1982), Domowy performans (1984), Wariat (1984), Ewa (1984), Magda (1984), Die Indianer, wie sie wirklich waren (1985), Ktoś inny (1986), Ładny chłopiec (1986), Hermafrodyta (1986), Geniusz artysty w wymiarze psychicznym (1986). Pod koniec lat 80. Libera pozował do fotografii Zofii Kulik. Kolejna praca Libery to powstałe w 1987 roku wideo Jak tresuje się dziewczynki. Libera podjął tu temat schematów społecznych i przekazywanych z pokolenia na pokolenie stereotypów kulturowych. Do tej pracy nawiązują późniejsze prace z lat 90. - zmodyfikowane zabawki dla dzieci, do złudzenia przypominające fabryczne serie. Artysta odnosi się do schematów utrwalanych u małych dzieci i bezkrytycznego oszołomienia materialistyczną popkulturą, jakie zapanowało po upadku PRL. Powstały: najsłynniejsza z „zabawek” Lego. Obóz koncentracyjny (1994), praca która wywołała ogromną medialną burzę, a także Ciotka Kena (1994), You Can Shave the Baby (1995), Eroica (1997) i The Doll You Love to Undress (1998). W latach 90. Libera zaczął tworzyć obiekty i instalacje, także z wykorzystaniem wideo. Powstały wtedy: nawiązujący do bramy obozu w Auschwitz napis Christus ist mein Leben (1990), Kąpielowicz (1991), którego tytuł jest nawiązaniem do określania ciała obmywanego po śmierci przez pracowników zakładów pogrzebowych, a także z tej samej „serii”: Kaczka (1992) i Segment sygnału (1993). Niezwykle ważna dla twórczości Libery była wystawa Urządzenia korekcyjne w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie w 1996 roku, na której artysta pokazał serię przyrządów i zabawek (m.in. wspomniane wcześniej Lego. Obóz koncentracyjny) odnoszących się do kultu ciała i kultury konsumpcyjnej, m.in.: Body Master (1995), Universal Penis Expander (1995), Łóżeczka porodowe. Zestaw zabawkowy dla dziewczynek (1996). Ta krytyczna analiza szybko rozwijającej się w Polsce po upadku komunizmu popkultury była przez artystę rozwijana w kolejnych pracach. Naturalnym etapem była analiza kwestii wizerunku i obrazu obecnego w rozwijającej się lawinowo kulturze wizualnej. W serii Pozytywy (2002-2003) artysta pokazał „pozytywne” wersje ikonicznych zdjęć dramatów wojennych. Ideę tę kontynuował w cyklu Ostateczne wyzwolenie (2003), który premierę miał w tygodniku „Przekrój”. Spreparowane zdjęcia zamiast tragedii pogrążonego w wojnie Iraku pokazują uśmiechniętych i cieszących się Irakijczyków i żołnierzy amerykańskich. Kolejną pracą, która konsekwentnie rozwija ten temat, a dodatkowo była, jak się uważa, reakcją artysty na ocenzurowanie jego pracy na Biennale w Wenecji, jest cykl Mistrzowie z 2004 roku. Na dużych wydrukach Libera pokazał pięć ilustrowanych gazetowych artykułów, będących wierną imitacją prawdziwych szpalt popularnych współczesnych gazet: „Gazety Wyborczej” i jej „Magazynu”, „Polityki”, a także „Trybuny Ludu” z 1983 roku, w których umieścił spreparowane artykuły na temat swoich mistrzów – najciekawszych zdaniem Libery polskich artystów: Zofii Kulik, Jana Świdzińskiego, Anastazego Wiśniewskiego, Andrzeja Partuma, Tadeusza Kantora. Starannie przygotowane artykuły, ilustrowane w części specjalnie wykonanymi na tę okazję zdjęciami, otoczone prawdziwymi reklamami, nigdy nie zostały opublikowane w prasie, a przedstawione postacie, niezwykle ważne dla polskiej historii sztuki, są nieznane szerszemu odbiorcy. Libera pokazuje z jednej strony swoje przemyślenia nad tradycją i historią sztuki, z drugiej niezwykle silną kreacyjną rolę mediów. Pomysł tworzenia imitacji, wiernej, ale krytycznej kopii, który pojawił się już w momencie powstania zabawek i urządzeń korekcyjnych, a także analiza istotnej roli obrazu w kreowaniu rzeczywistości były dalej przez Liberę rozwijane. Na tych założeniach opierały się prace z 2005 roku: opublikowana wspólnie z Dariuszem Foksem książka Co robi łączniczka, fikcyjna powieść-pamiętnik ilustrowana fotomontażami Libery, nawiązująca do Powstania Warszawskiego, oraz Albumy fotograficzne, w których umieścił przefotografowane przez siebie zdjęcia z wybranych numerów prasy codziennej, a także praca The Gay, Innocent and Heartless z 2008 roku składająca się z serii fotografii i fikcyjnego pamiętnika partyzanta. Przez dwa semestry na przełomie 2008 i 2009 roku Libera prowadził gościnną pracownię w Akademii Sztuk Pięknych (AVU) w Pradze - Studio Formy Otwartej. Artysta jest też autorem cyklu Przewodnik po sztuce prezentowanego w TVP Kultura od jesieni 2012 roku. 

Artyści
310/701

Prace artysty w kolekcji Zachęty

  • Zdjęcie pracy Wolny strzelec (Autoportret)
    Wolny strzelec (Autoportret)Zbigniew Libera2013
  • Zdjęcie pracy Jan Świdziński (Magazyn Gazety Wyborczej), z cyklu Mistrzowie
    Jan Świdziński (Magazyn Gazety Wyborczej), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z czasopisma. Większość pierwszej strony zajmuje wywiad z Zofią Kulik podpisaną jako Z.K. Rozmawia z nią osoba o inicjałach N.D. Nad artykułem nagłówek: "Zofia Kulik. Nie jestem arty
    Zofia Kulik (Na Dworze), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Zdjęcie pracy Andrzej Partum (Gazeta Wyborcza), z cyklu Mistrzowie
    Andrzej Partum (Gazeta Wyborcza), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z prawdziwej gazety "Trybuna". Całość gęsto zapełniona różnymi krótkimi informacjami: wiadomościami z kraju, repertuarem kina i telewizji, krzyżówką czy nekrologami. Na pierwszej str
    Incydent z Kantorem (Trybuna), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z prawdziwego czasopisma "Polityka". Lewą stronę zajmuje artykuł poświęcony twórczości Leszka Przyjemskiego i Anastazego Wiśniewskiego. Oprócz tekstu dwie kolorowe fotografie: na jed
    Leszek Przyjemski/Anastazy Wiśniewski (Polityka), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Zdjęcie pracy Lego. Obóz koncentracyjny
    Lego. Obóz koncentracyjnyZbigniew Libera1999
  • Zdjęcie pracy The Doll You Love To Undress
    The Doll You Love To UndressZbigniew Libera1997
  • Zdjęcie pracy Placebo
    PlaceboZbigniew Libera1995
  • Zdjęcie pracy Obrzędy intymne
    Obrzędy intymneZbigniew Libera1984
Wystawy
  • 01.02 – 25.04.2021
    Rzeźba w poszukiwaniu miejsca

    Wystawa Rzeźba w poszukiwaniu miejsca to kolejna z cyklu przekrojowych wystaw problemowych w Zachęcie, poświęconych co roku innemu artystycznemu medium. Opowiada o tożsamości rzeźby polskiej ostatnich sześćdziesięciu lat — nie tyle poprzez chronologię aktywności artystycznej, ile poprzez ukazanie istotnych dla jej rozwoju zjawisk i postaw twórczych.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika do wystawy PRAWDA PIĘKNO DOBRO
    15.04 – 19.07.2015
    PRAWDA PIĘKNO DOBRO
    Z kolekcji Zachęty

    Najnowsza odsłona kolekcji w kamienicy Raczyńskich przy placu Małachowskiego, niemal naprzeciwko gmachu Zachęty.

    Kamienica Hrabiego RaczyńskiegoKamienica Hrabiego Raczyńskiego
  • Grafika do wystawy Postęp i higiena
    29.11.2014 – 15.02.2015
    Postęp i higiena

    Prezentowana w Zachęcie wystawa „Postęp i higiena” poświęcona jest pułapkom modernizacji w kontekście wspólnej dla sztuki i nauki początków XX wieku idealistycznej wiary w postęp i możliwość „ulepszania”. Pomyślana została jako esej, który krytycznie analizuje związek idei modernizmu z takimi zjawiskami jak inżynieria genetyczna, eugenika czy badania nad czystością rasy, zwracając jednocześnie uwagę na ich wpływ na współczesny świat.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika do wystawy Corpus
    01.09 – 19.10.2014
    Corpus

    Corpus to wystawa prac odnoszących się do ciała, zainspirowana książkami Corpus oraz Corpus II. Writings on Sexuality autorstwa Jean-Luca Nancy’ego – jednego z najważniejszych współczesnych filozofów francuskich.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika do wystawy Wolny strzelec
    04.06 – 04.08.2013
    Wolny strzelec

    Wolny strzelec to osoba o nienormowanym czasie pracy, uczestnicząca w grze rynkowej na innych zasadach  ̶ „wolna od” etatyzmu i „wolna do” wyboru rodzaju i charakteru pracy. Wystawa zderza romantyczny mit artysty (z jego indywidualizmem, geniuszem, aurą wybrańca) z obecną pozycją w (post)kapitalistycznej rzeczywistości.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika do wystawy Zbigniew Libera
    01.12.2009 – 07.02.2010
    Zbigniew Libera
    Prace z lat 1982–2008

    Zachęta Narodowa Galeria Sztuki zaprasza na wystawę retrospektywną Zbigniewa Libery, połączoną z publikacją obszernej monografii artysty w języku polskim i angielskim. Będzie to pierwszy tak obszerny przegląd twórczości artysty w Polsce i druga po amerykańskiej (Ann Arbor, 2006) retrospektywa twórczości autora prac Lego. Obóz koncentracyjny i Pozytywów.       

    Zachęta Narodowa Galeria SztukiZachęta