Postęp i higiena

29.11.2014 – 15.02.2015 Postęp i higiena

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kuratorka: Anda Rottenberg
współpraca: Magdalena Komornicka, Krzysztof Kościuczuk
projekt ekspozycji: Robert Rumas

Pojęcie postępu jako rozwoju, udoskonalenia, przejścia od niższego do wyższego etapu stanowiło jedną z podstaw światopoglądu encyklopedystów francuskich, myślicieli oświecenia oraz XIX-wiecznych pozytywistów. Było także elementem mitu założycielskiego nowoczesności – budowy nowego, lepszego świata.

Charakterystyczna dla początków poprzedniego stulecia wiara w postęp wyrażała się zarówno w manifestach artystycznych, jak i nazwach nowych prądów: futuryzm, konstruktywizm, suprematyzm czy neoplastycyzm. Związana z nimi nowoczesna architektura i design miały wpłynąć na zmianę nawyków i stylu życia mieszkańców miast – poprzez nową formę kształtować też nowego człowieka. Te utopijne idee załamały się w czasie kryzysu w dwudziestoleciu międzywojennym, a idea postępu i związanej z nim inżynierii społecznej została przejęta przez toczące się w systemach totalitarnych procesy dehumanizacyjne.

Prezentowana w Zachęcie wystawa „Postęp i higiena” poświęcona jest pułapkom modernizacji w kontekście wspólnej dla sztuki i nauki początków XX wieku idealistycznej wiary w postęp i możliwość „ulepszania”. Pomyślana została jako esej, który krytycznie analizuje związek idei modernizmu z takimi zjawiskami jak inżynieria genetyczna, eugenika czy badania nad czystością rasy, zwracając jednocześnie uwagę na ich wpływ na współczesny świat.

Wystawa składa się z prac artystów polskich i zagranicznych, zrealizowanych w różnorodnych mediach – malarstwo, instalacja, film czy fotografia – zaś kilka z nich zostało przygotowanych specjalnie na tę ekspozycję. Kontekst dla nich buduje materiał historyczny, w tym plakaty, zdjęcia archiwalne i dokumenty. Poprzez zestawienie prac współczesnych z dziełami z epoki, widz mierzy się m.in. z tematyką zdrowego społeczeństwa, eugeniki, inżynierii społecznej, higieny rasy, tożsamości narodowej, problemem „innego” i wykluczeniami  czy wreszcie z chirurgią kosmetyczną i autokreacją. „Postęp i higiena” stawia pytania o to, co dziś pozostało z idei modernizmu i w jakim kierunku zmierza współczesna modernizacja.

Wystawie towarzyszy katalog z obszernym materiałem wizualnym i tekstami autorstwa prof. Zygmunta Baumana, prof. Moniki Płatek, prof. Piotra Juszkiewicza, ks. Adama Bonieckiego, dr. Mariusa Turdy oraz kuratorki Andy Rottenberg.

artyści: Nelly Agassi, Korbinian Aigner, Mirosław Bałka, Yael Bartana, Anna Baumgart, Rafał Bujnowski, Robert Capa, Marek Cecuła, Jan Fabre, Jorge Galindo, Felix Gmelin, Hadassa Goldvicht, Dina Gottliebova-Babbitt, Jos de Gruyter & Harald Thys, Marianne Heske, Erez Israeli, Sonia Khurana, Anna Konik, Zofia Kulik, Zbigniew Libera, Bernard Moreau (Tymek Borowski & Paweł Śliwiński), Ciprian Mureşan, Michael Najjar, Marina Napruszkina, Jean-Gabriel Périot, Krystyna Piotrowska, Agnieszka Polska, Joanna Rajkowska, Gerhard Richter, Hans Richter, Leni Riefenstahl, Aleksander Rodczenko, Wilhelm Sasnal, Ahlam Shibli, Chiharu Shiota, Santiago Sierra, Pablo Sigg, Luc Tuymans, Magnus Wallin, Wadim Zacharow, Zuza Ziółkowska

Prace artystów w kolekcji Zachęty

  • Obraz obwiedziony namalowaną czarną ramą. Po środku, w białym passe-partout znajduje się mniejsza kompozycja. Namalowana w sposób schematyczny, jasnoszarą farbą przedstawia zarys parterowych zabudowań i podwórka przed nimi.
    Obraz matki WhistleraRafał Bujnowski2003
  • Zdjęcie pracy Portret Erykah Badu
    Portret Erykah BaduWilhelm Sasnal2004
  • Zdjęcie pracy Kraków - Warszawa
    Kraków - WarszawaWilhelm Sasnal2006
  • Zdjęcie pracy Kacper
    KacperWilhelm Sasnal2004
  • Zdjęcie pracy Bez tytułu, cykl rysunków
    Bez tytułu, cykl rysunkówWilhelm Sasnal2004
  • Zdjęcie pracy Z cyklu Archiwum gestów
    Z cyklu Archiwum gestówZofia Kulik1987
  • Fotografia o formacie kwadratu, przedstawia fragment jasnego pomieszczenia o drewnianej podłodze. Na podłodze klęczy lub kuca mężczyzna bez koszulki z pochyloną głową włożoną w konstrukcję z metalowych płyt. Nie widać jego twarzy. W tle pomieszczenie zagra
    Wizyta - Sławomir Belina w mojej pracowni, Otwock, 3.07.2000, z cyklu OsiemMirosław Bałka2000
  • Zdjęcie pracy Ø 1 x 1650, Ø 1 x 1200
    Ø 1 x 1650, Ø 1 x 1200Mirosław Bałka2000
  • Zdjęcie pracy 190 x 250 x 100, 2 x (1 x 29 x 29)
    190 x 250 x 100, 2 x (1 x 29 x 29)Mirosław Bałka1975
  • Zdjęcie pracy Wolny strzelec (Autoportret)
    Wolny strzelec (Autoportret)Zbigniew Libera2013
  • Zdjęcie pracy Lego. Obóz koncentracyjny
    Lego. Obóz koncentracyjnyZbigniew Libera1999
  • Zdjęcie pracy Placebo
    PlaceboZbigniew Libera1995
  • Zdjęcie pracy The Doll You Love To Undress
    The Doll You Love To UndressZbigniew Libera1997
  • Zdjęcie pracy Obrzędy intymne
    Obrzędy intymneZbigniew Libera1984
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z prawdziwego "Magazynu Gazety Wyborczej". Większość zajmuje wywiad z Janem Świdzińskim podpisanym jako J.Ś. Rozmawia z nim osoba o inicjałach E.M. Oprócz tekstu trzy ilustracje: cza
    Jan Świdziński (Magazyn Gazety Wyborczej), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z czasopisma. Większość pierwszej strony zajmuje wywiad z Zofią Kulik podpisaną jako Z.K. Rozmawia z nią osoba o inicjałach N.D. Nad artykułem nagłówek: "Zofia Kulik. Nie jestem arty
    Zofia Kulik (Na Dworze), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z prawdziwej "Gazety Wyborczej". Większość zajmuje artykuł poświęcony postaci Andrzeja Partuma opatrzony nagłówkiem "Sztuka bezczelna w biurze poezji". Oprócz tekstu trzyczarno-białe
    Andrzej Partum (Gazeta Wyborcza), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z prawdziwej gazety "Trybuna". Całość gęsto zapełniona różnymi krótkimi informacjami: wiadomościami z kraju, repertuarem kina i telewizji, krzyżówką czy nekrologami. Na pierwszej str
    Incydent z Kantorem (Trybuna), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Praca w formacie poziomego prostokąta. Fotomontaż naśladujący dwie strony z prawdziwego czasopisma "Polityka". Lewą stronę zajmuje artykuł poświęcony twórczości Leszka Przyjemskiego i Anastazego Wiśniewskiego. Oprócz tekstu dwie kolorowe fotografie: na jed
    Leszek Przyjemski/Anastazy Wiśniewski (Polityka), z cyklu MistrzowieZbigniew Libera2003
  • Zdjęcie pracy Złoto i srebro
    Złoto i srebroJoanna Rajkowska2008
  • Zdjęcie pracy Camping Jenin
    Camping JeninJoanna Rajkowska2008
  • Zdjęcie pracy Miłość człowieka zwanego psem
    Miłość człowieka zwanego psemJoanna Rajkowska1998
  • Zdjęcie pracy z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, I
    z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, IJoanna Rajkowska1992
  • Zdjęcie pracy z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, II
    z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, IIJoanna Rajkowska1998
  • Zdjęcie pracy z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, III
    z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, IIIJoanna Rajkowska1992
  • Zdjęcie pracy z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, IV
    z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, IVJoanna Rajkowska1992
  • Zdjęcie pracy z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, V
    z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, VJoanna Rajkowska1992
  • Zdjęcie pracy z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, VI
    z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, VIJoanna Rajkowska1992
  • Zdjęcie pracy z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, VII
    z serii Karty z „Czterech ksiąg o Architekturze” A. Palladio, VIIJoanna Rajkowska1992
  • Zdjęcie pracy Wakacje z profesorem
    Wakacje z profesoremAgnieszka Polska2008
  • Czarno-biała grafika, format poziomego prostokąta. Na kartce dwie kompozycje, jedna obok drugiej - realistyczne portrety tej samej kobiety poddane modyfikacjom. Kobieta ma duże oczy, lekki uśmiech i włosy zapewne spięte z tyłu. Obie kompozycje są podzielon
    Ćwiczenie z portretu 5, Ćwiczenie z portretu 6Krystyna Piotrowska1978
  • Zdjęcie pracy Ćwiczenie z portretu 5 Ćwiczenie z portretu 6
    Ćwiczenie z portretu 5 Ćwiczenie z portretu 6Krystyna Piotrowska1979
  • Czarno-biała grafika, format pionowego prostokąta. Na kartce dwie kompozycje, jedna nad drugą - realistyczne portrety tej samej kobiety poddane modyfikacjom. Kobieta ma duże oczy, lekki uśmiech i włosy zapewne spięte z tyłu. Na obu portretach jej twarz jes
    Ćwiczenie z portretu 1, Ćwiczenie z portretu 2Krystyna Piotrowska1979
  • Czarno-biała grafika, format pionowego prostokąta. Na kartce dwie kompozycje, jedna nad drugą - realistyczne portrety tej samej kobiety poddane modyfikacjom. Na górnym jej twarz jest jakby pocięta na kawałki i rozsunięta. Fragmenty portretu i puste kratki
    Ćwiczenie z portretu 1 Ćwiczenie z portretu 2Krystyna Piotrowska1979
  • Czarno-biała grafika, format pionowego prostokąta. Na kartce dwie kompozycje, jedna nad drugą - realistyczne portrety tej samej kobiety poddane modyfikacjom. Na górnym jej twarz jest jakby pocięta na kawałki i rozsunięta. Fragmenty portretu i puste kratki
    Ćwiczenie z portretu A Ćwiczenie z portretu BKrystyna Piotrowska1979
  • Czarno-biała grafika, format pionowego prostokąta. Na kartce dwie kompozycje, jedna nad drugą - wycinki z realistycznego portretu kobiety. Na górnym fragmenty twarzy ułożone jakby w rozsypance: po lewej stronie na górze czoło z linią włosów, po prawej oczy
    Ćwiczenie z portretu C Ćwiczenie z portretu DKrystyna Piotrowska1979
  • Czarno-biała grafika, format poziomego prostokąta. Na kartce dwie kompozycje, jedna obok drugiej - realistyczne portrety kobiety poddane modyfikacjom. Oba są naniesione na papier w kratkę, trochę jak w zeszycie. Na lewym twarz jest pocięta na poziome pasy
    Ćwiczenie z portretu E, Ćwiczenie z portretu FKrystyna Piotrowska1980
  • Czarno-biała grafika, format poziomego prostokąta. Realistyczny portret, zapewne kobiety, na prawie czarnym tle. Duża część twarzy przesłonięta jest lewą dłonią z cienkimi pierścionkami na serdecznym i małym palcu. Widoczne są duże oczy i brwi kobiety. Twa
    Flash nr 5Krystyna Piotrowska1989
  • Czarno-biała grafika, format poziomego prostokąta. Realistyczny portret, zapewne kobiety, na prawie czarnym tle. Duża część twarzy przesłonięta jest lewą dłonią z cienkimi pierścionkami na serdecznym i małym palcu. Widoczne są duże oczy i brwi kobiety. Twa
    Flash nr 5Krystyna Piotrowska1989
  • Czarno-biała grafika, format poziomego prostokąta. Realistyczny portret, zapewne kobiety, na prawie czarnym tle. Duża część twarzy przesłonięta jest lewą dłonią z cienkimi pierścionkami na serdecznym i małym palcu. Widoczne są duże oczy i brwi kobiety. Twa
    Flash nr 5Krystyna Piotrowska1989
  • Rysunek ołówkiem na papierze, format poziomego prostokąta. Kartka pokryta delikatną wykreśloną kratką, jak w zeszycie. Pośrodku realistyczny portret kobiety, jednak jej twarz jest jakby pocięta na kawałki i rozsunięta, tak że poszczególne jej fragmenty prz
    Ćwiczenie z portretu AKrystyna Piotrowska1979
  • Rysunek ołówkiem na papierze, format poziomego prostokąta. Kartka pokryta delikatną wykreśloną kratką, jak w zeszycie. Fragmenty realistycznego portretu kobiety ułożone jakby w rozsypance: po lewej strony na górze czoło z linią włosów, po prawej oczy, niże
    Ćwiczenie z portretu CKrystyna Piotrowska1979
  • Rysunek ołówkiem na papierze, format poziomego prostokąta. Kartka pokryta delikatną wykreśloną kratką, jak w zeszycie. Pośrodku realistyczny portret kobiety, jednak jej twarz jest jakby pocięta na kawałki i rozsunięta. Fragmenty portretu i puste kratki ukł
    Ćwiczenie z portretu BKrystyna Piotrowska1979
  • Rysunek ołówkiem na papierze, format poziomego prostokąta. Kartka pokryta delikatną wykreśloną kratką, jak w zeszycie. Fragmenty realistycznego portretu kobiety ułożone jakby w rozsypance: osobno oczy powtarzające się czterokrotnie, dwukrotnie usta, trzy r
    Ćwiczenie z portretu DKrystyna Piotrowska1979
  • Zdjęcie pracy Zamach
    ZamachYael Bartana2011
Powiązane materiały
  • mediateka / audio
    Postęp i higiena
    Etyka - spotkanie z prof. Magdaleną Środą
  • mediateka / audio
    Postęp i higiena
    Genetyka - spotkanie z prof. Magdaleną Fikus
  • mediateka / audio
    Postęp i higiena
    Eugenika - spotkanie z dr Magdaleną Gawin i Izabelą Galicką
  • mediateka / audio
    Postęp i higiena
    Społecznie najpotrzebniejsza. Ułudy architektury modernistycznej - wykład Grzegorza Rytla towarzyszący wystawie
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Modernistyczne sny o higienie - prof. Piotr Juszkiewicz
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Modernistyczne i eugeniczne wizje ulepszania człowieka - dr Marius Turda
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Architektura i higiena - dr hab. Gabriela Świtek
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Dyskusja do panelu Modernizm, higiena i eugenika
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Pułapki użycia prawa w służbie ideologii - prof. Ewa Łętowska
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Próba odczytania jako przypowieści instalacji Wadima Zacharowa Restauracja „Statek Filozofów” - ks. Wojciech Lemański
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Genetyka, eugenika, sztuka - prof. Magdalena Fikus
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Dyskusja do panelu Inżynieria społeczna dla „dobra ogółu”
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Higiena, czystość, wyobraźnia dziecięca | dr Andrzej Wajs.Mitologie Inności - prof. Andrzej Leder
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Podsumowanie sesji - prof. Małgorzata Omilanowska
  • Grafika obiektu: Sesja Postęp i higiena
    mediateka / audio
    Sesja Postęp i higiena
    Sonia Khurana. Wykład performatywny
  • Grafika obiektu: Zachęta. Grudzień 2014, styczeń, luty 2015
    mediateka / foldery / teksty
    Zachęta. Grudzień 2014, styczeń, luty 2015
    Magazyn
  • mediateka / PJM
    Postęp i higiena | informacja o wystawie w PJM
  • Grafika obiektu: Postęp i higiena
    mediateka / plakaty
    Postęp i higiena
  • Grafika obiektu: Postęp i higiena
    mediateka / plakaty
    Postęp i higiena
  • Grafika obiektu: Postęp i higiena
    mediateka / wideo dokumentacja
    Postęp i higiena
Powiązane wydarzenia
  • Grafika wydarzenia: Genetyka
    08.01.2015 (CZW) 18:00
    Genetyka
    Spotkanie z prof. Magdaleną Fikus
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Racjonalizacja i granice postępu. O eugenice polskiej w latach międzywojennych i w latach II wojny światowej
    15.01.2015 (CZW) 18:00
    Racjonalizacja i granice postępu. O eugenice polskiej w latach międzywojennych i w latach II wojny światowej
    Wykład dr Magdaleny Gawin oraz pokaz filmu
    Zachęta / sala kinowa (wejście od ul. Burschego)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: Eugenika w praktyce
    20.01.2015 (WT) 18:03
    Eugenika w praktyce
    Pokaz filmowy
    Zachęta / sala kinowa (wejście od ul. Burschego)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: Społecznie najpotrzebniejsza. Ułudy architektury modernistycznej
    22.01.2015 (CZW) 18:00
    Społecznie najpotrzebniejsza. Ułudy architektury modernistycznej
    Wykład Grzegorza Rytla
    Zachęta / sala kinowa (wejście od ul. Burschego)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: Den nya människan
    03.02.2015 (WT) 18:00
    Den nya människan
    Pokaz filmu
    Zachęta / sala kinowa (wejście od ul. Burschego)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: „Społeczeństwo aniołów”: eugenika a kultura amerykańska w latach 1900–1940
    12.02.2015 (CZW) 18:00
    „Społeczeństwo aniołów”: eugenika a kultura amerykańska w latach 1900–1940
    Wykład prof. Ewy Łuczak
    Zachęta / sala kinowa (wejście od ul. Burschego)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: Postęp i higiena
    14.02.2015 (SOB) 00:00
    Postęp i higiena
    Sesja
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta

Informacje

Postęp i higiena
29.11.2014 – 15.02.2015

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie

Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny    
kasa biletowa czynna do godziny 19.30   

Wystawa zrealizowana przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Wizyty Nelly Agassi i Ereza Israelego w Warszawie sfinansowane przez Polski Instytut w Tel Awiwie.
Współpraca przy produkcji pracy Anny Konik: Rumuński Instytut Kultury.
Wizyta Ahlam Shibli w Warszawie sfinansowana przez Instytut Adama Mickiewicza.
Wizyta Felixa Gmelina w Warszawie sfinansowana przez The International Artists Studio Program in Stockholm.

sponsorzy wernisażu: Freixenet, Galerie Isabella Czarnowska
patroni medialni: The Warsaw Voice, Stolica, Artinfo.pl