Codziennie przekonujemy się, że globalny system nie jest wolnym rynkiem. Ale czy lepiej opisuje go wizja tortu, którym dzielą się mocarstwa? W rzeczywistości pojęcia rynek i imperium się nie wykluczają. Są dwiema twarzami tego samego słonia w salonie, którego uparcie próbujemy nie zauważać. Ten słoń ma na imię kapitalizm. Jego historia trwa od mariażu bankierów genueńskich i królestwa Hiszpanii u progu nowożytności, po tandem Donalda Trumpa i Elona Muska. Dzieje kapitalizmu ociekały krwią, karmiły się zniewoleniem i nędzą większości mieszkańców planety, dzieliły świat na centra i peryferie. Nasza współczesność dalej tak wygląda. O tym właśnie opowiada Giovanni Arrighi w książce Długi XX wiek. Pieniądze, władza i geneza naszych czasów.

Chociaż książka ta ma już status klasycznej pozycji socjologii historycznej, okazuje się tekstem wciąż aktualnym, a radykalizm poglądów i trafność diagnoz autora zdają się jeszcze ostrzejsze. Dlatego odwołując się do najsłynniejszego dzieła Arrighiego, poszukamy odpowiedzi na pytania, kiedy zaczyna się kapitalizm i czym on właściwie jest? Po jakich trajektoriach i dokąd zmierza? Postaramy się także zapytać czy – i jaką – ma przyszłość? A może nawet o to, czym go zastąpić?

prowadzenie: Agnieszka Lichnerowicz

Jan Sowa — socjolog i kulturoznawca, dialektyczno-materialistyczny teoretyk i badacz społeczny. Prowadził badania i wykładał na uczelniach w Polsce i za granicą (m.in. na Uniwersytecie São Paulo w Brazylii oraz na Akademie der Künste der Welt w Kolonii). Pracuje w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Współtwórca wydawnictwa Ha!art oraz Spółdzielni Goldex Poldex. Członek Komitetu Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk, współpracował z Wolnym Uniwersytetem Warszawy i Biennale Warszawa. Autor oraz redaktor kilkunastu książek, w tym Sezon w teatrze lalek i inne eseje (2004), Ciesz się, późny wnuku! Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna (2007),  Fantomowe ciało króla (2012),  Inna Rzeczpospolita jest możliwa (2015) oraz – wspólnie z Krzysztofem Wolańskim – Sport nie istnieje. Igrzyska w społeczeństwie spektaklu (2017).

Przemysław Wielgosz – dziennikarz, wydawca i kurator. Redaktor naczelny polskiej edycji „Le Monde Diplomatique” oraz serii książkowych: Biblioteki „Le Monde Diplomatique” i Biblioteki Alternatyw Ekonomicznych. W wydawnictwie RM jest redaktorem merytorycznym serii Ludowa Historia Polski. Publikował m.in. w „Wiadomościach Kulturalnych”, „Trybunie”, „Przekroju”, „Piśmie”, „Guardianie” i in. Autorem m.in. Opium globalizacji (2004) i Witajcie w cięższych czasach (2020), Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić (2021). Kurator cykli Ekonomie przyszłości, Biennale Warszawa, Ludowa historia Polski i Przeobrażenia w Strefie WolnoSłowej oraz Historie ludzi bez historii w Teatrze Ósmego Dnia.

Agnieszka Lichnerowicz – dziennikarka radia TOK FM. Jako reporterka podróżowała m.in. na Białoruś; relacjonowała wojnę w Gruzji; obserwowała kolejne wybory w Rosji; jeździła na ogarniętą pomarańczową rewolucją Ukrainę, na przejmowany przez Rosję Krym i wojenny Donbas; przez kilka lat podróżowała do przechodzącej transformację Mjanmy. Dziennikarsko obsługiwała wiele brukselskich szczytów i oficjalnych podroży zagranicznych przedstawicieli polskich władz. Jako publicystka szczególnie interesuje się transformacjami i ruchami społecznymi, polityką historyczną i społeczną oraz ideologiami gospodarczymi, sprawami zagranicznymi, szczególnie we wschodniej Europie. Jest m.in. laureatką Nagrody PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego. Współautorka – z Pawłem Kowalem – książki Spokojnie już nie będzie (2023)