Zachęta Narodowa Galeria Sztuki

kurator: Agnieszka Szewczyk
współpraca: Julia Leopold
autor ekspozycji: Grzegorz Rytel, Agnieszka Szewczyk

Włodzimierz Pawlak (ur. 1957) – malarz, performer, poeta i teoretyk sztuki, członek Gruppy – jednej z najważniejszych formacji artystycznych lat 80. – nie doczekał się dotąd przekrojowej, indywidualnej wystawy ani wyczerpującej publikacji na temat swojej twórczości. Wystawa w Zachęcie będzie pierwszą, retrospektywną prezentacją twórczości artysty obejmującą prace z lat 1984–2008.

Układ ekspozycji, zachowujący kolejność powstawania obrazów, podyktowany jest przede wszystkim potrzebą zaprezentowania głównych wątków i zagadnień w twórczości Pawlaka. Pierwszą część stanowią obrazy z okresu działalności Gruppy (1982–1989), odnoszące się do aktualnych wydarzeń, polityki czy historii oraz prace o wymiarze egzystencjalnym i autobiograficznym. Druga część to Dzienniki i obrazy o bieli (1989–2004), uważanej przez artystę za barwę nadrzędną w sensie formalnym i symbolicznym. Eksponowane są tu również Obrazy zamalowane – wcześniejsze prace artysty, które zamalował na początku lat 90. na biało, wracając tym samym do podejmowanego już w pracy dyplomowej i stale aktualnego w jego twórczości zagadnienia „tworzenia – niszczenia”. W trzeciej części znajdziemy obrazy poświęcone analizie teoretycznych problemów malarskich, którym patronuje sztuka Kazimierza Malewicza i Władysława Strzemińskiego (od 1988), cykle takie jak: Historia koloru, Notatki o sztuce, Przestrzeń logiczna obrazu, Linia barwna, Linia kredką. Do tej części należą również rzeźby-obiekty, konstruowane przez Pawlaka z przedmiotów używanych na co dzień, przy malowaniu oraz znalezionych. Rzeźby są swego rodzaju aneksami do obrazów, ich trójwymiarowym, przestrzennym odpowiednikiem.

Podział na trzy części ma także uzasadnienie chronologiczne, jednak przyjęcie wobec twórczości artysty tylko takiej perspektywy pozostawiłoby na marginesie istotne problemy obecne stale w jego malarstwie. Jest ono, choć nie spójne stylistycznie, to na pewno niezwykle konsekwentne, stąd tematyczny układ ekspozycji. Osie przebiegające przez całą twórczość Pawlaka można by podpisać następująco: indywidualne doświadczenie artysty oraz zainteresowanie formalnymi zagadnieniami malarstwa (wykraczającymi poza wąsko pojęte sprawy warsztatu). Interpretacja malarstwa Pawlaka byłaby jednak niepełna bez trzeciego elementu, stanowiącego istotny punkt odniesienia – są nim teksty artysty, których znaczna część znalazła się w katalogu wystawy.

W katalogu tym, poza antologią tekstów malarza, zamieszczone zostały także eseje krytyczne Maryli Sitkowskiej, Agnieszki Szewczyk i Janusza Zagrodzkiego, część albumowa, kalendarium oraz katalog obrazów artysty. Jest to pierwsze tak rozbudowane wydawnictwo dotyczące twórczości Pawlaka, przygotowane także w angielskiej wersji językowej.