Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

artyści: Roman Artymowski, Walerian Borowczyk, Tytus Dzieduszycki, Oskar Hansen, Maria Jarema, Jerzy Malina, Ewa Kantor, Tadeusz Kantor, Aleksander Kobzdej, Jerzy Kujawski, Tadeusz Kulisiewicz, Lech Kunka, Jan Lenica, Mieczysław Porębski, Jerzy Sołtan, Ryszard Stanisławski, Andrzej Strumiłło, Bogusław Szwacz, Andrzej Wróblewski and Anna Molska, Janek Simon
kurator: Joanna Kordjak-Piotrowska
współpraca artystyczna: Janek Simon
konsultacja merytoryczna: Józef Chrobak, Piotr Majewski
współpraca: Katarzyna Kołodziej
projekt ekspozycji: Paulina Tyro-Niezgoda
kwerenda: Ewa Kędziora, Ula Komorek

Wystawa prezentuje dynamiczną mapę świata sztuki po drugiej wojnie światowej – w świetle europejskich i pozaeuropejskich podróży artystycznych polskich twórców i krytyków sztuki. Zaznaczone są na niej punkty i wektory owych wypraw, ale także to, w jaki sposób – pomimo żelaznej kurtyny i polityki izolacji – dokonywała się wówczas wymiana wiedzy i przepływ inspiracji. Wspomniane w podtytule migracje dotyczą nie tylko samych artystów, ich oficjalnych i półoficjalnych podróży, lecz obejmują również fenomen podróżujących dzieł i wędrujących idei. Czasową klamrę przywołanych na wystawie zjawisk i wydarzeń wyznaczają umownie przyjęte daty: rok 1947 (moment intensywnej wymiany kulturalnej, głównie z Francją, w ramach programu stypendialnego) i 1959 (apogeum „ekspansji” polskiego odwilżowego modernizmu na Zachodzie).

Kontekst dla przywołanych historii stanowi zmieniająca się mapa polityczna świata „po katastrofie”, stojącego w obliczu konfliktu nuklearnego, pomiędzy jedną wojną a groźbą kolejnej. O dynamice tych zmian decyduje zimnowojenna rywalizacja o strefy wpływów w Europie i na Dalekim i Bliskim Wschodzie. Mamy do czynienia, z jednej strony, z rozpadem dotychczasowego systemu kolonialnego, z drugiej zaś – z umacnianiem pozycji Związku Radzieckiego i stalinowską polityką kolonizacji zarówno wobec radzieckich republik, jak i krajów satelickich, znajdujących się w orbicie wpływów Moskwy.