Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kuratorzy: Sarmen Beglarian, Małgorzata Kuciewicz
projekt ekspozycji: Jacek Damięcki, Simone De Iacobis
konserwacja archiwaliów: Wojciech Chrościcki, Michał Kożurno, Małgorzata Kryńska, Sylwia Popławska, Sławomir Zielski
współpraca: Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej

Partytura jest zawsze dana — wyjściowe dane są takie same dla wszystkich projektantów. Rolą architekta jest nadanie odpowiedniej wibracji […] — dramaturgii przestrzeni.

Jacek Damięcki

Wystawa poświęcona twórczości Jacka Damięckiego — jednego z najciekawszych warszawskich architektów, który przez całe życie konsekwentnie i bezkompromisowo opracowuje własną koncepcję przestrzeni.

Jacek Damięcki jest absolwentem Wydziału Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 60. w Zakładach Artystyczno-Badawczych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie współpracował z Lechem Tomaszewskim i Jerzym Sołtanem. We Francji wraz z Shadrachem Woodsem współtworzył koncepcję architektury policentrycznej jak np. restrukturyzacja centrum Frankfurtu — wielkoskalowa struktura ogniskująca się wokół kilku ośrodków. Od lat 70. wykonuje cykle projektowe z zakresu architektury, wystawiennictwa, instalacji przestrzennych i malarstwa.

Synkretyczne, wypracowywane przez lata koncepcje Damięckiego wiążą w całość elementy pochodzące z różnych okresów jego twórczości oraz z odrębnych dyscyplin jak sztuka, geometria czy sport. Cechuje je „twórcza moc” — rozmach przy jednoczesnym wyczuciu sposobów formowania materii. „Architektura to dyrygowanie kosmosem, a nie rozstawianie dupereli w krajobrazie” — mawia autor.

Tworzył koncepcje mieszkalnictwa ewoluującego zgodnie z rozwojem struktury rodziny (współpraca: Violetta Damięcka), prezentowane po raz pierwszy w sekcji Architektura na Biennale w Paryżu w 1967 roku. Pracował nad projektem Ścisłego Centrum Warszawy w 1991 roku (współautor: Jan Goots), w którym przetworzył XIX-wieczny system zabudowy w korespondencji z przedwojennym planem regulacyjnym i własnościowym. Jest także autorem koncepcji Miasto binarne Warszawa–Łódź z integrującym układ duopolis międzynarodowym portem lotniczym pośrodku.

Jego działania w przestrzeni miasta miały za zadanie wpływać na kontakty międzyludzkie. W tym rozumieniu plac miejski nie istniał jako pusta przestrzeń, lecz miał znaczenie emocjonalne i duchowe. Projekty wystawiennicze w makroskali —„makroinstalacje” — stanowiły ujęcie, w którym człowiek występuje jako punkt. Zrealizował dwie największe instalacje artystyczne w przestrzeni publicznej w Polsce: wystawę terenową Warszawa XXX w 1974 roku oraz Chmurę w 1994 roku (obie na placu Piłsudskiego w Warszawie).

Damięckiego interesuje rozszerzenie natury. Projektuje obiekty poświęcone doświadczaniu zjawisk przestrzennych czy atmosferycznych, np. odpowiadające na ruchliwość żywiołów. Jego Basen topologiczny z 1968 roku to pierwszy przykład zastosowania w architekturze zamkniętej powierzchni jednostronnej, która obejmując przestrzeń, jednocześnie jej nie wydziela. W roku 1999 zaprojektował Pływające schronienie dla rozbitków na morzu — ruchomą wyspę kotwiczoną tak, aby zawsze ustawiała się dziobem do fal, tworząc spokojniejszą zatoczkę, w której można zacumować.

Na wystawie w Zachęcie prezentowane będą zarówno materiały archiwalne, jak i specjalnie zaprojektowana instalacja przestrzenna reinterpretująca pracę dyplomową wykonaną w Akademii Sztuk Pięknych w 1961 roku.

Wystawa prac Jacka Damięckiego to kolejna — po wystawach poświęconych Oskarowi Hansenowi (2005) i Adolfowi Szyszko-Bohuszowi (2014) — monograficzna prezentacja dorobku architekta w Zachęcie.