We wstępie do katalogu analizowanej wystawy Mieczysław Wallis przytoczył opinię Władysława Ślewińskiego, który zwykł podobno powtarzać, że tym „co jest najpiękniejsze w świecie do malowania” są kwiaty i ciała kobiece. Słowa Ślewińskiego odniósł do twórczości bohatera omawianej ekspozycji: Tymona Niesiołowskiego, słusznie podkreślając, że ulubionymi tematami artysty były właśnie akty kobiece i martwe natury.

Wystawa malarstwa i rysunków Zbigniewa Pronaszki, otwarta 14 maja 1957 roku, stanowiła przegląd prac powstałych na przestrzeni czterdziestu sześciu lat. Najstarszy obraz — Portret Cezarego Jellenty  — pochodził z 1911 roku, najmłodsze spośród prezentowanych kompozycji powstały w 1957 roku. Wystawiono 93 obrazy olejne, 20 akwarel i 22 rysunki. W trakcie urządzania ekspozycji zdecydowano się na powiększenie jej o 27 kompozycji malarskich i rysunkowych, rezygnując równocześnie z wystawienia 10 prac uwzględnionych w katalogu.

Przygotowania do II Ogólnopolskiej Wystawy Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej (dalej II OWAW; z ostatniego członu pierwotnej nazwy później zrezygnowano) zainicjowane w 1953 roku formalnie rozpoczęły się w styczniu 1954 roku wraz z ukonstytuowaniem Komitetu Organizacyjnego. W porównaniu z pierwszą edycją wystawy postanowiono w większym stopniu położyć nacisk na poruszenie „problemów współczesnej architektury wnętrza, której celem jest najlepsze zaspokojenie potrzeb szerokich mas” (czego przejawem było m.in. włączenie do prac organizacyjnych instytucji nie zaangażowanych w I OWAW, m.in. Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Instytutu Budownictwa Mieszkaniowego oraz Instytutu Urbanistyki i Architektury).

Katalog wystawy zawiera 40 ilustracji (fotografie Leonarda Sempolińskiego), teksty ambasadora Królestwa Belgii w Warszawie Hadelina de Meeûsa d’Argenteuil i J. van Lerberghe’a z tamtejszego Ministerstwa Oświaty. Plakat wystawy projektował Henryk Tomaszewski. W dokumentacji Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki zachowała się „Złota Księga” wpisów gości.

Przygotowywanie wystawy prac Katarzyny Kobro (1898–1951) i Władysława Strzemińskiego (1893–1952) miało skomplikowany i zaskakujący przebieg. W wyniku zabiegów organizatorów wystawy, doszła ona do skutku w grudniu 1956 roku w Biurze Wystaw Artystycznych w Łodzi. Jeszcze we wrześniu 1956 roku nie istniały możliwości przeniesienia wystawy do Warszawy.

Marian Dederko (1880–1965) był członkiem pięcioosobowej Kapituły Seniorów przedwojennego Fotoklubu Polskiego, a więc organu przyjmującego i niejako stojącego na czele tej ekskluzywnej organizacji zrzeszającej w swym założeniu elitę uznanych artystów-fotografów. Należał do członków-założycieli zarówno Polskiego Towarzystwa Fotograficznego (PTF), jak i powojennego Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF).

Wystawa Roberta Hainarda (1906–1999) nie była może jedną z najważniejszym wystaw w polskim życiu artystycznym lat 50. XX wieku, ale w warszawskim Archiwum Akt Nowych zdeponowane są ciekawe materiały archiwalne będące cennym źródłem dla poznania tego okresu i mechanizmów ówczesnej wymiany kulturalnej.

Rok 1956 w życiu kulturalnym Warszawy odznaczył się serią wielkich i znaczących wystaw sztuki europejskiej w Muzeum Narodowym: Rembrandta i jego kręgu, weneckiego portretu, malarstwa francuskiego od Davida do Cézanne’a. Na takim tle prezentacja w Zachęcie może wydawać się mało znaczącym wydarzeniem, ale przecież wpisywała się w solidnie zapowiadające się „nowe otwarcie” odwilżowej polityki kulturalnej, a nawet nadawała szczególny akcent polityce w ogóle.

1 września 1951 roku na fali represji, które w okresie socrealizmu dotknęły środowisko polskich artystów, został usunięty ze stanowiska profesora warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych wybitny malarz, uważany za jednego z głównych przedstawicieli nurtu kolorystycznego w malarstwie polskim, Jan Cybis. Przez pięć kolejnych lat artysta nie uczestniczył w wystawach, muzea wstrzymały zakupy jego prac.

W latach pięćdziesiątych XX wieku, w ramach współpracy z Komitetem Współpracy Kulturalnej z Zagranicą, w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych miały miejsce dwie wystawy artystów niemieckich: Käthe Kollwitz (1951) i Otto Nagla (1955)¹. Przy okazji wystawy Kollwitz i swojej wizyty w Warszawie w 1951 roku Otto Nagel nawiązał kontakty i współpracę, które doprowadziły do jego wystawy indywidualnej w Zachęcie oraz w Lublinie w Muzeum Lubelskim (24.06–24.07.1955), a także do kilkudniowej wizyty studyjnej w Polsce.

Ogólnopolskie Wystawy Fotografiki organizowane pod patronatem Polskiego Związku Fotografików (od czerwca 1952 roku – Związku Polskich Artystów Fotografików) stanowiły najistotniejsze oficjalne przeglądy aktualnych dokonań i trendów w polskiej fotografii artystycznej. W Komisjach Kwalifikacyjnych oraz Komitetach Organizacyjnych poszczególnych wystaw zasiadały postaci, które silnie naznaczyły ówczesną scenę artystyczną swą intensywną działalnością twórczą, jak i bezpośrednim zaangażowaniem w konstytuowanie i uprawomocnianie struktur życia fotograficznego. 

Wystawa sztuki meksykańskiej była jednym z najważniejszych wydarzeń w polskim życiu artystycznym w latach 50. XX wieku. Znalazły się na niej prace kluczowych dwudziestowiecznych artystów, takich jak Frida Kahlo, José Clemente Orozco, Diego Rivera czy David Alfaro Siqueiros.

W kwietniu 1954 roku w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych otwarto wystawę Czechosłowacka sztuka plastyczna XIX i XX wieku. Zaprezentowano na niej 620 obiektów, w tym 150 prac artystów współczesnych¹. Jak komentowano w prasie: „Zasadniczy trzon wielkiego pokazu obejmuje okres stulecia – od Wiosny Ludów w roku 1848 do historycznych dni lutowych w roku 1948”. Wystawa stanowiła swego rodzaju odpowiedź na prezentację polskiego malarstwa XIX i XX wieku, która miała miejsce w 1949 roku w Pradze (Polské malířství 19. a 20. století, Slovanský ostrov, 9.03–10.04.1949). 

Zbiorowa ekspozycja z 1954 roku była głównym punktem wyjścia rozgorzałej dyskusji (m.in. wokół rozmienia kategorii krytyki artystycznej), której inicjatorem był Zbigniew Dłubak. W katalogu IV OWF Dłubak podkreślał bowiem konieczność skonstruowania innowacyjnego, przynależnego nowej fotografii, warsztatu, który winien odrzucić brzemię dotychczasowych tradycji.

Wystawa 46 prac Reanto Guttuso (1911–1987), 30 obrazów oraz kilkunastu rysunków, zajęła dwie duże sale Zachęty. Plakat reklamujący pokaz reprodukował jednej z prac, Bojowniczkę, pracę mocną w wyrazie, budzącą skojarzenia ze współczesną rzeźbą Anny Baumgart zatytułowaną Bombowniczka (2004).

Na Wystawie prac postępowych artystów plastyków zgromadzono około 400 grafik wykonanych przez 140 twórców z 15 państw spoza bloku państw socjalistycznych: Argentyny, Austrii, Belgii, Brazylii, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Meksyku, Niemiec Zachodnich, Norwegii, Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Po raz pierwszy zobaczono w CBWA prace artystów z Argentyny, Brazylii i Norwegii. 

Wbrew nieco zwodniczemu tytułowi ekspozycja miała charakter trzech odrębnych, indywidualnych prezentacji. Artyści nie przedstawili tu wspólnie wypracowanego, jednorodnego programu teoretycznego – każdy zaproponował własny, niezależny zespół fotografii o preferowanej przez siebie estetyce. Obszar tematyczny również był niezwykle zróżnicowany, gdyż obejmował portret, fotografię pejzażową, sceny rodzajowe i widoki miejskie.

Echa tego wydarzenia odnajdziemy w dzienniku Leopolda Tyrmanda z 1954 roku, który pisał entuzjastycznie: „Magia koloru, inteligencja treści, oszałamiająca perfekcja rysunku, polot, twórcza fantastyka, subtelna nastrojowość – można tak wyliczać bez końca albo napisać po prostu: prawdziwa Sztuka”.

Wystawa została zorganizowana przez Komitet Kultury, Nauki i Sztuki w Sofii przy współpracy Muzeum Etnograficznego przy Akademii Nauk z okazji dziewiątej rocznicy wyzwolenia Bułgarii przez Armię Radziecką. Na łamach „Żołnierza Wolności” pisano: „Śledząc z gorącą sympatią wspaniałe sukcesy Ludowej Bułgarii w dziale budownictwa socjalistycznego, społeczeństwo polskie przejawia żywe zainteresowanie sprawami kultury i sztuki bratniego narodu. Na język polski dokonano wielu przekładów dzieł literatury bułgarskiej; cenione są w Polsce osiągnięcia muzyki tego kraju”.

Nowa Albania na drodze do socjalizmu była nietypową ekspozycją w programie wystawienniczym Centralnego Biura Wystaw Artystycznych, nie prezentowała bowiem sztuki, lecz propagandowe fotografie. Zorganizowano pokaz problemowy, informujący o historii i życiu codziennym Albanii.

III Ogólnopolska Wystawa Fotografiki była drugą z rzędu ważną powojenną zbiorową ekspozycją prezentowaną w gmachu Zachęty, w której z założenia mieli uczestniczyć wszyscy artyści zrzeszeni w ramach Związku Polskich Artystów Fotografików. Wystawę tę wyróżniał od dotychczasowych krajowych przeglądów także fakt zorganizowania w dniu wernisażu zjazdu członów ZPAF oraz publiczna dyskusja zainicjowana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki na temat aktualnego stanu i przyszłości fotograficznego medium.

Ta przygotowywana przez niemal dwa lata (od maja 1951 roku) wystawa  miała być pierwszym oficjalnym podsumowaniem dorobku Polski Ludowej w zakresie architektury urządzonym w czasach stalinizmu. PWA pomyślana była jako wydarzenie komplementarne wobec planowanej Krajowej Narady Architektów.

Wystawa sztuki Rumuńskiej Republiki Ludowej wpisała się w serię ekspozycji prezentujących w latach 50. w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych sztukę krajów demokracji ludowej, zgodnie z programem realizowanym przez Komitet Współpracy Kulturalnej z Zagranicą. Była jednym z pokazów mających uwiarygodnić tezę, że estetyka realizmu socjalistycznego jest logicznym następstwem rozwijających się od wieków w krajach demokracji ludowej tendencji realistycznych.

Urządzenie tej wystawy [zwanej dalej OWAW] — podobnie jak kolejnych trzech edycji Ogólnopolskich Wystaw Plastyki (od 1950 roku) i Powszechnej Wystawy Architektury w 1953 roku (nb. prawie wszystkie one odbyły się w Zachęcie) – było przejawem centralizmu typowego dla stalinowskiej organizacji życia artystycznego w kraju. 

Była to pierwsza wystawa w CBWA „Zachęta” pokazująca twórczość powstałą za żelazną kurtyną. Nieprzypadkowo zaprezentowano sztukę francuską: po II wojnie światowej we Francji komunizm był niezwykle popularny, co związane było — między innymi — z kompromitacją działającego w czasie okupacji rządu Vichy czy panującym wśród Francuzów antyamerykanizmem. Tytuł wystawy jest mylący — nie odzwierciedlała ona w pełni charakteru ówczesnej sceny artystycznej we Francji, przesłano jedynie prace członków Francuskiej Partii Komunistycznej lub jej sympatyków.

Ogólnopolskie Wystawy Fotografiki organizowane pod patronatem Polskiego Związku Fotografików (od czerwca 1952 roku — Związku Polskich Artystów Fotografików) stanowiły najistotniejsze oficjalne przeglądy aktualnych dokonań i trendów w polskiej fotografii artystycznej. W Komisjach Kwalifikacyjnych oraz Komitetach Organizacyjnych poszczególnych wystaw zasiadały postaci, które silnie naznaczyły ówczesną scenę artystyczną swą intensywną działalnością twórczą, jak i bezpośrednim zaangażowaniem w konstytuowanie i uprawomocnianie struktur życia fotograficznego.

Wystawa Bronisława Kopczyńskiego wraz z równoległymi pokazami grafik i rysunków Tadeusza Kulisiewicza oraz obrazów Stanisława Dybowskiego były pierwszymi indywidualnymi wystawami żyjących polskich artystów urządzonymi przez Centralne Biuro Wystaw Artystycznych (CBWA) w odbudowanym gmachu Zachęty. Choć w tym zestawieniu bez wątpienia największą indywidualnością twórczą był Kulisiewicz, to obecność Kopczyńskiego można uznać nie tylko za kurtuazyjny gest wobec siedemdziesięcioletniego już wówczas  malarza (notabene wystawie tej nie nadano właściwie jubileuszowego charakteru, jedynie Juliusz Gomulicki we wstępie do katalogu wspomniał mimochodem, że ekspozycja „zbiega się z datą 45-lecia twórczości artystycznej” Kopczyńskiego).