Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kuratorka: Maria Brewińska
współpraca: Katarzyna Kołodziej-Podsiadło

Wystawa Anny Ostoi w Zachęcie jest pierwszą przeglądową prezentacją twórczości artystki, ujętą w nowej konfiguracji. Prace, które wcześniej tworzyły zamknięte układy znaczeniowe, pokazywane są teraz w odmiennym kontekście. Ekspozycja obejmuje zarówno wcześniejsze obrazy i kolaże, jak i najnowsze prace – wszystkie dotykające problemów sztuki, polityki i osobistego doświadczenia.

Twórczość Ostoi charakteryzuje formalny i konceptualny rygor. Wpisuje się ona we współczesny zwrot ku rozmaitym narracjom historii sztuki — awangardowych tradycji estetycznych z początku XX wieku, takich jak futuryzm, kubizm, dadaizm, konstruktywizm, ale także powojennej neoawangardy — minimalizmu i konceptualizmu, a także pop artu i postmodernizmu. W dzisiejszym etosie „nowego modernizmu” strategia artystyczna Ostoi opiera się na wielu praktykach. Artystka zawłaszcza, rekonstruuje, redefiniuje awangardowe techniki i style: kolaż, fotomontaż, malarstwo, w którym abstrakcja ściera się z figuracją, dominującymi w niej dawnymi konwencjami stylistycznymi i kubistyczną metodą fragmentaryzacji; reanimuje kolor przywołując eksperymenty pierwszej awangardy; poddaje recyklingowi istniejące już zdjęcia, obrazy, narracje, co wpisuje jej twórczość w nurt sztuki zawłaszczeń (appropriation art) podważający unikatowy charakter dzieła. Oscylujące pomiędzy powagą a ironią prace Ostoi dotyczą uwarunkowań i ograniczeń modernizmu, podejmują próbę nowego odczytania jego złożonych paradygmatów.

Wystawa prezentuje wybór kolaży z serii Ekspozycje (2011), Dawna Rzeczowość (2016) i Views (2017). Cechuje je dyscyplina intelektualna i formalna; prace balansują pomiędzy abstrakcją a reprezentacją. Kolaż pozwala Ostoi dowolnie łączyć ze sobą miejsca, sytuacje i różne, często przeciwstawne perspektywy czasowe, budować zagadkowe korespondencje, ukazywać podobieństwa politycznych zdarzeń i drzemiące w ich tle afektywne doświadczenia, np. ciągłego poczucia zagrożenia konfliktem wojennym czy lęku, jaki wywołuje przemoc władzy.

Wystawa obejmuje również prezentację najważniejszych kompozycji i obrazów artystki z lat 2009–2017: monumentalnych prac z serii Transpozycje (2014); prace te są indyferentne, apolityczne, bezcielesne i zdystansowane, w opozycji do innych na wystawie. Twórczość Ostoi wpisuje się w sztukę zawłaszczeń. Prawie wszystkie obrazy powstały w oparciu o znalezione zdjęcia czy istniejące obrazy: Pocałunek 1 (2013) - namalowany ze zdjęcia pocałunek dwóch ważnych figur w świecie sztuki: konceptualisty Lawrence’a Weinera i prominentnego historyka sztuki Benjamina Buchloha, symbolizujący swoistą unię teorii i praktyki sztuki, ale także masculine power; Początek/Koniec (2009) - przetworzony w kubizującej stylistyce akt pędzla Gustave’a Courbeta Początek świata (1866), dotykający kwestii podmiotowości i uprzedmiotowienia ciała kobiecego; Work (2013) — namalowany na podstawie słynnego fotomontażu Johna Heartfielda, odnoszący się do problemu bezrobocia, nierówności klasowej, kryzysu, podziału ról męskich i kobiecych, utowarowienia podmiotów i ich wzajemnych relacji...

W swoich pracach Ostoya wykorzystuje symbole wizualne nowoczesności, style malarskie, fotografie, reinterpretując je w modernistycznych, kubizujących i innych formach. Nowoczesność, widoczna przede wszystkim w warstwie formalnej, stanowi w jej sztuce główne narzędzie krytyki i demaskacji status quo współczesności; konceptualne podejście to przemyślana strategia artystyczna, poprzez którą Ostoya odzyskuje dla siebie różne narracje historii sztuki.

Anna Ostoya, Lee nr 2, 2013, druk archiwalny, papier ścierny, płatki złota, płótno, kol. Simone Battisti, Nowy Jork , fot. dzięki uprzejmości artystki