Pokazy filmów towarzyszące wystawom „Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki” i „Kilka praktycznych sposobów na przedłużenie sobie życia”

Historia animacji non camera. Pokaz filmów 16 mm wybranych twórców, takich jak Oskar Fischinger, Len Lye, Norman McLaren, Bertold Bartosch

L'idée
reż. Berthold Bartosch
Francja, 1932, 30 min

Bertold Bartosch – urodzony w Czechach absolwent wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych – jako twórca filmów animowanych pracował w Berlinie i Paryżu. Idea to jedno z jego najbardziej znanych dzieł. Film, zainspirowany powieścią graficzną belgijskiego artysty Fransa Masereela, stworzył we współpracy z autorem pierwowzoru, zaś muzykę skomponował Arthur Honegger wykorzystujący w ścieżce dźwiękowej jeden z pierwszych instrumentów elektronicznych – fale Martenota. Drzeworyty Masereela posłużyły Bartoschowi jako materiał do animacji wycinankowej. Również Antonisz w Słońcu – swoim pierwszym w całości non-camerowym filmie – wykorzystał matryce drzeworytnicze, które odbijał bezpośrednio na taśmie filmowej. Jak pisze Adriana Prodeus w książce Antonisz: Technika jest dla mnie rodzajem sztuki: „charakter kreski specyficzny dla tej techniki oraz styl łączący ekspresjonizm, sztukę ludową, hagiografię i satyrę zbliża Ideę do Słońca”.

Studie No. 11
Studie No. 12
reż. Oskar Fischinger
Niemcy, 1932, 4 min
Kreise
reż. Oskar Fischinger
Niemcy, 1933, 3 min
Komposition in Blau
reż. Oskar Fischinger
Niemcy, 1935, 4 min

Oskar Fischinger to jeden z najważniejszych twórców animacji eksperymentalnej, ale także wynalazca. Od początku lat 20. prowadził eksperymenty z użyciem wosku w filmie animowanym. Legendarna była skonstruowana przez niego maszyna, która tnąc bryłę wosku rejestrowała zmiany klatka po klatce. W swoich poszukiwaniach łączył fascynację ruchem i dźwiękiem. W serii Studie poprzez abstrakcyjne formy wizualizował muzykę. Podobnie muzycznemu rygorowi poddany jest ruch brył w jednym z najbardziej znanych filmów Niemca, Komposition in Blau, który otworzył mu drogę za Ocean. Natomiast krótkometrażówka Kreise (pierwsza reklama w dorobku artysty) – barwny, abstrakcyjny „taniec” kół – jest postrzegana jako prekursorska wobec op artu. Stosował różne formy animacji, a jedną z nich było malowanie bezpośrednio na taśmie celuloidowej.

Kaleidoscope
reż. Len Lye
Wielka Brytania, 1935, 4 min
The Birth of the Robot
reż. Len Lye
Wielka Brytania, 1936, 6 min
A Colour Box
reż. Len Lye
Wielka Brytania, 1935, 3 min
Colour Flight
reż. Len Lye
Wielka Brytania, 1937, 4 min

Nowozelandzki artysta i autor eksperymentalnych animacji filmem zajął się w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował dla GPO Film Unit – oddziału General Post Office powołanego do realizacji filmów dokumentalnych, któremu szefował legendarny producent John Grierson. Tu także Len Lye zaczął robić filmy bezkamerowe (A Colour Box), w kolejnych pracach łącząc non-camerę z tradycyjnymi formami animacji, jak np. animacja lalkowa. Ingerencja w taśmę u Lye’a polegała zarówno na drapaniu jej igłą, jak i ręcznym malowaniu. Film animowany dał mu możliwość zrealizowania marzenia o wprawieniu sztuki w ruch. Po wojnie, mieszkając w Stanach Zjednoczonych, artysta projektował także rzeźby kinetyczne.

Prezentowana na wystawie „Kilka praktycznych sposobów na przedłużenie sobie życia” praca  Daniela Malone'a Ostatecznie nic się nie zmienia (Entropia wśród fal) odwołuje się do filmu Tusalava Len Lye'a oraz scenariusza Na tropie Entropii Juliana Antonisza. Artysta poszukuje zagubionej ścieżki dźwiękowej filmu Len Lye'a.

Blinkity Blank
reż. Norman McLaren
Kanada, 1955, 5 min
Canon
reż. Norman McLaren
Kanada, 1964, 10 min

Norman McLaren swoje eksperymenty z rysowaniem i malowaniem bezpośrednio na taśmie filmowej rozpoczął już podczas studiów w Glasgow School of Art. W drugiej połowie lat 30. tworzył animacje i filmy dla GPO Film Unit, by po wojnie przenieść się do Kanady, gdzie związał się z National Film Board. Jest uznawany za pioniera nie tylko animacji bezkamerowej, ale także muzyki wizualnej, dźwięku graficznego i filmu abstrakcyjnego. W swoich dziełach często podporządkowywał muzyce plastykę i ruch. Canon 1964 jest filmem kombinowanym, w którym McLaren połączył animację rysunkową z przedmiotową i żywym planem, tworząc specyficzny filmowy balet.

sala multimedialna
wejście boczne, pl. Małachowskiego (przez restaurację)
wstęp wolny

Filmy Normana McLarena pokazywane dzięki uprzejmości Cinédoc Paris Films Coop