W sobotę 8 października na jeden dzień przeniesiemy do Zachęty kawiarenkę Wypoczęty Kuracjusz, która stanowiła centrum działań podczas plenerów Opolno 2071 i Opolno to przyszłość!. Przez cały dzień będziemy wspólnie gotować, jeść, pić i dzielić się doświadczeniami i opowieściami o Opolnie-Zdroju. Porozmawiamy o jego bogatej przeszłości, trudnej teraźniejszości i niepewnej przyszłości; ludzkich i więcej-niż-ludzkich mieszkańcach, architekturze, krajobrazie, kulturze, a także sytuacji społecznej, politycznej, ekonomicznej i ekologicznej. Wypoczętego Kuracjusza odwiedzą ekspertki, które podzielą się swoją wiedzą na temat historii miejscowości, działań aktywistów klimatycznych, przemysłu paliw kopalnych w Polsce oraz wydarzeń z 1971 roku. Pokażemy dokumentację plenerów i zebrane obiekty, publikacje, zdjęcia, filmy i dźwięki, które tworzą wielogłosową opowieść o Opolnie-Zdroju.

W lipcu 1971 roku w Opolnie-Zdroju, dawnej miejscowości uzdrowiskowej, graniczącej z odkrywką niesławnej Kopalni Węgla Brunatnego Turów, odbył się pionierski, pierwszy w historii sztuki polskiej ekologiczny plener artystyczny zatytułowany Ziemia Zgorzelecka: Nauka i sztuka w procesie ochrony naturalnego środowiska człowieka. W wydarzeniu, które wpisywało się w żywą w latach 60. i 70. tradycję plenerów artystycznych, wzięli udział najważniejsi polscy artyści i artystki, naukowcy oraz przedstawiciele społeczności lokalnej i kopalni. Organizatorzy na miejsce spotkania celowo wybrali Opolno-Zdrój – dawną miejscowość uzdrowiskową cierpiącą z powodu sąsiedztwa kopalni i ogromnej elektrowni, położoną w miejscu, w którym środowisko zostało w brutalny sposób przekształcone przez człowieka. Bezpośrednia bliskość industrialnego krajobrazu oraz program pleneru inspirowały uczestników do tworzenia ekologicznych w formie i treści wypowiedzi artystycznych, a także do dyskusji na temat zagrożeń wiążących się z dalszym rozwojem cywilizacji gatunku homo sapiens.

Latem 2021 i 2022 roku my, artystki, badaczki i aktywiści związani z Biurem Usług Postartystycznych, ponownie odwiedziłyśmy Opolno-Zdrój, żeby kontynuować procesy rozpoczęte w 1971 roku. W trakcie plenerów Opolno 2071 oraz Opolno to przyszłość! wraz z lokalną społecznością realizowaliśmy działania artystyczne, edukacyjne, społeczne i integracyjne. Testowałyśmy możliwości sztuki jako narzędzia społecznej i ekologicznej zmiany; wyobrażałyśmy sobie potencjalne scenariusze przyszłości dla Opolna-Zdroju; zastanawiałyśmy się, czym jest „sprawiedliwa transformacja” oraz spekulowałyśmy na temat roli i kształtu sztuki wobec planetarnego kryzysu środowiskowego i klimatycznego.

Uczestniczki: Barbara Swadzyniak, Alicja Kochanowicz, Karolina Pawelczyk, Martyna Miller, Patrycja Stefanek, Ola Arent, Karolina Miszczak, Amy Pekal, Maja Janczar, Maciej Kwietnicki, Marianna Dobkowska, Arek Pasożyt, Anna Ptak, Diana Lelonek, Weronika Zalewska, Mateusz Kowalczyk, Jarosław Czyszczoń, Julia Ciunowicz, Olga Roszkowska, Zuzia Derlacz, Bogna Stefańska, Jakub Depczyński, Michał Frydrych, Joanna Łałowska, Anna Czaban, Olga Miękus, Julia Krupa, Dominik Augustyniak, Weronika Krupa, Paulina Woźniczka, Gabor Erlich, Jan Moszumański, Julia Kinaszewska.

Biuro Usług Postartystycznych to jednostka funkcjonująca w ramach struktury Fundacji Nowej Kultury Bęc Zmiana, której celem jest wspieranie działaniami artystycznymi ruchów społecznych i politycznych oraz wzmacnianie różnych form aktywizmu. BUP wdraża strategie, wyobraźnie i narzędzia artystyczne poza muzeami i galeriami sztuki, wyprowadzając sztukę na ulice i wprowadzając ją do mediów. Związana z Biurem szeroka sieć artystek i twórców aktywnie uczestniczy w programach i działaniach przeciwko autorytaryzmowi, faszyzmowi, wspierających postawy demokratyczne, pro-LGBT+ oraz ekologiczne, testując inne metody protestu. Biuro dąży do wzmocnienia tego oddolnego ruchu, zarówno w jego bardziej spontanicznych, jak i autorefleksyjnych formach. BUP organizuje, wspiera i dokumentuje działania bezpośrednie; bierze udział w licznych demonstracjach i protestach; utrzymuje obecność w internecie, publikując treści i raporty z działań; współpracuje z mediami i publicznymi instytucjami sztuki; tworzy internetowe archiwa i repozytoria wiedzy oraz organizuje spotkania, zjazdy i plenery.

czas trwania: 6 godzin (można przyjść w dowolnym momencie) 
szczegółowy program wydarzenia wkrótce
miejsce: sala restauracyjna (wejście główne)
bilety: wstęp wolny

Program wydarzenia:

godz.14:00 - rozgrzewka Carbon Fit ze skakankami / Arek Pasożyt

godz. 15:00 - Opolno-Zdrój - miejscowość na skraju odkrywki / głos społeczności

godz. 15:30 - Czarno to widzę? Przyszłość węgla w Polsce i zielony aktywizm / Katarzyna Bilewska (Greenpeace Polska)
Katarzyna Bilewska - szefowa działu komunikacji w Greenpeace, aktywistka ekologiczna. Związana z ruchem ekologicznym od 2004 roku. Była zaangażowana w kampanie na rzecz mórz, oceanów, lasów, klimatu, energetyki odnawialnej oraz w działania przeciwko budowie nowych kopalni odkrywkowych. Brała udział w wielu pokojowych akcjach bezpośrednich, m in. podczas obozu w Dolinie Rospudy, na pokładzie statku Greenpeace Arctic Sunrise czy w ramach pokojowych akcji prowadzonych na chłodniach kominowych elektrowni spalających węgiel. W 2013 roku wraz z grupą wspinaczek i wspinaczy wspięła się na chłodnię kominową elektrowni Turów z hasłem "Węgiel zabija" zwracając uwagę na szkodliwość elektrowni węglowych. Jest też zaangażowana w największy w historii Polski pozew klimatyczny wytoczony przez Greenpeace koncernowi PGE GiEK (właścicielowi elektrowni Bełchatów i Turów). 

godz. 17:00 - Z empatią wobec krajobrazu - Plener Ziemia Zgorzelecka 1971 / Magdalena Worłowska
Magdalena Worłowska –  historyczka sztuki, romanistka, kuratorka wystaw. Obecnie pracuje jako nauczycielka historii sztuki w Państwowym Liceum Sztuk Pięknych w Krakowie. Doktorat z historii sztuki napisała na temat początków sztuki ekologicznie zaangażowanej w Polsce. Interesuje się sztuką społecznie zaangażowaną, tendencjami posthumanistycznymi w sztuce, oraz przyrodą i kulturą francuską i włoską. Szczególna więź łączy ją z jeziorami Pojezierza Pomorskiego, brzozami oraz pewnym figowcem i bluszczem.

Niepokój przychodzi o zmierzchu. Działania

Refleksje na temat kondycji świata – w tym także nasze lęki, obawy i nadzieje – wpływają na decyzje artystek i artystów o podjęciu działań kolektywnych, niematerialnych czy redefiniowaniu gatunków. Praca z ciałem, wychodzenie w teren, improwizacja, praktyki pisania, poruszanie się na styku sztuki i aktywizmu to manifestacja wrażliwości, ale i próba tworzenia nowych scenariuszy bycia razem, nowych języków i szukania nowych narzędzi do opisywania rzeczywistości.
Program działań stanowiący część wystawy Niepokój przychodzi o zmierzchu ukazuje różnorodne praktyki i strategie artystyczne, które wymykają się tradycyjnym formom wystawienniczym, takie jak działania postartystyczne, aktywistyczne, opiekuńcze, wspólnotowe, prace choreograficzne, performans czy poezja. Będą się one odbywały w czwartki i weekendy na placu Małachowskiego i w holu głównym galerii, a ich celem ma być tworzenie przestrzeni spotkań i budowania nowych sojuszy. adrianne maree brown, aktywistka, pisarka i doula, konstatowała: „Wierzę, że wszystko co organizujemy, to science fiction – w ten sposób kształtujemy przyszłość, za którą tęsknimy, a której jeszcze nie doświadczyliśmy”.

W programie wezmą udział m.in.:
Julia Dorobińska, Barbara Gryka, Nadia Markiewicz, Franek Warzywa & Młody Budda, Ada Rączka, Taras Gembik, X-Philes, Zuzanna Bartoszek, Weronika Zalewska, Mary Szydłowska, Wiktoria, Justyna Górowska & Zeynab Gueye, Bożna Wydrowska, Sara Kukier, Ola Tubielewicz, Biuro Praktyk Postartystycznych, Yulia Krivich, Marta Romankiv, Alicja Czyczel, Daniel Kotowski, Patryk Różycki, Mateusz Kowalczyk i in.

kuratorki: Weronika Zalewska, Magdalena Komornicka

Wydarzenie współfinansowane ze środków m.st. Warszawy: