SPOJRZENIA 2017 Nagroda Deutsche Bank
09.09 – 12.11.2017 SPOJRZENIA 2017 Nagroda Deutsche Bank
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
artyści: Ewa Axelrad, Przemek Branas, Agata Kus, Honorata Martin, Łukasz Surowiec
kuratorka: Dorota Monkiewicz
współpraca: Maria Świerżewska
organizatorzy: Deutsche Bank Polska S.A. i Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
Spojrzenia 2017 to już ósma edycja konkursu dla młodych polskich artystów organizowanego przez Deutsche Bank Polska S.A. oraz Zachętę — Narodową Galerię Sztuki. Piątkę finalistów wytypował komitet nominujący pod przewodnictwem malarki Pauliny Ołowskiej. W tegorocznych Spojrzeniach biorą udział twórcy urodzeni pomiędzy rokiem 1984 i 1987, reprezentujący różne części Polski, których sztukę łączy jednak zainteresowanie człowiekiem — zarówno jednostkowe, jak i w perspektywie społecznej.
Ewa Axelrad od lat mieszka i pracuje w Londynie oraz Gliwicach. Jest autorką instalacji, fotografii, wideo i obiektów rzeźbiarskich. Jednym z tematów powracających w jej pracach jest przemoc obserwowana w relacjach międzyludzkich i społecznych, a przede wszystkim jej przejawy w przedmiotach codziennego użytku czy układach architektonicznych. Przemek Branas — performer i twórca wideo oraz instalacji — w swoich działaniach łączy wątki biograficzne z symbolami. Interesuje go przekraczanie barier, jakie wyznaczają ciało, kultura i mechanizmy społecznego funkcjonowania. Agata Kus jest przede wszystkim malarką, choć pracuje także z medium wideo. Maluje przede wszystkim ludzi. Charakterystyczna dla jej obrazów jest równoczesna wielość narracji spojona w jedną kompozycję, ich nieoczywistość i dwuznaczność. Stosuje gry formalne, takie jak malarskie kolaże, pseudowycinanki, wklejki, zamazywania i destrukcje. Mieszkająca i pracująca w Gdańsku Honorata Martin jest artystką multimedialną, malarką i performerką. Znana z radykalizmu swoich akcji, poszukiwania granic wytrzymałości fizycznej i psychicznej. Bada sytuacje ekstremalne, silne emocje, jakie towarzyszą pokonywaniu własnych lęków. Łukasz Surowiec to artysta interdyscyplinarny oraz autor akcji społecznych. Interesują go zagadnienia polityczne, historyczne, relacje międzyludzkie, ale także ciało i jego granice. Uprawia sztukę społecznie zaangażowana — pracuje wśród ludzi zepchniętych na margines, inicjuje procesy, które unaoczniają często najbardziej niewygodne problemy.
Kuratorką tegorocznej wystawy jest Dorota Monkiewicz — wieloletnia kustoszka sztuki współczesnej w Muzeum Narodowym w Warszawie, twórczyni koncepcji i dyrektorka Muzeum Współczesnego Wrocław (do 2016), obecnie związana z Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
Wystawa konkursowa w Zachęcie rozpocznie się 8 września 2017. Laureatów poznamy 26 października. Pierwsza nagroda to 60 tys. złotych, druga — wyjazd studyjny do Villa Romana we Florencji. Tradycyjnie zostanie również przyznana nagroda publiczności.
Konkurs Spojrzenia — Nagroda Deutsche Bank, odbywający się co dwa lata (od 2003 roku), to projekt wspierający rozwój młodej sztuki polskiej. Dzięki tej inicjatywie możliwe jest uhonorowanie najciekawszych postaw artystycznych i wypromowanie w Polsce i za granicą najlepszych twórców młodego pokolenia.
W wyniku obrad Komitetu nominującego przeprowadzonych 17 marca 2017 roku do udziału w VIII edycji konkursu Spojrzenia 2017 – Nagroda Deutsche Bank zakwalifikowani zostali następujący artyści: Ewa Axelrad, Przemysław Branas, Agata Kus, Honorata Martin, Łukasz Surowiec.
Artyści wyłonieni przez Komitet nominujący w składzie: Magda Kardasz, Piotr Lisowski, Ewa Łączyńska-Widz, Paulina Ołowska (przewodnicząca), Stanisław Ruksza, Piotr Stasiowski, Stach Szabłowski
Zwycięzca zostanie wybrany spośród wszystkich uczestników przez siedmioosobowe Jury.
Werdykt Jury 8 edycji konkursu: „Pierwszą nagrodę za wrażliwość, odwagę i konsekwencję w budowaniu relacji opartych na afirmacji, a nie na antagonizmach, za szczerość i uczciwość w odkrywaniu i reinterpretacji przestrzeni społecznej — jury przyznaje Honoracie Martin. Drugą nagrodę za działania na pograniczu historii i historii sztuki, prawdy i fikcji; za perfekcyjnie wykonany film, łączący narracje przeszłe i teraźniejsze, wskazujący na związki sztuki i polityki, jury przyznaje Przemkowi Branasowi”.
(ur. 1984) — malarka, performerka, artystka multimedialna. W latach 2004–2009 studiowała na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (dyplom w pracowni Mieczysława Olszewskiego, aneks z Intermediów u Wojciecha Zamiary). W 2007 roku przez semestr studiowała na Marmara University w Stambule. Artystka znana jest z radykalizmu swoich działań. Przedmiotem jej zainteresowania są sytuacje ekstremalne, silne emocjami, jakie towarzyszą pokonywaniu własnych lęków, przekraczanie granic wytrzymałości psychicznej i fizycznej. Jest laureatką 3 nagrody w konkursie Gepperta (2011) i nagrody publiczności na Gdańskim Biennale Sztuki (2012). W 2015 roku otrzymała nagrody: w kategorii kultura i sztuka w plebiscycie Polacy z werwą; w kategorii kultura – odkrycie roku w plebiscycie Pomorskie sztormy oraz nominację do nagrody Splendor Gedanensis, Nagroda Miasta Gdańska dla młodych twórców kultury. W 2016 roku była nominowana do nagrody Paszporty Polityki.
Jaką pracę pokazujesz na wystawie Spojrzenia?
Kiedy zmarł dziadek, babcia zrobiła prawie niezauważalne porządki z rzeczami
— w niemal muzealnej kolekcji wszystkiego, w mieszkaniu na dziesiątym piętrze
gdańskiego blokowiska. Coś pewnie zniknęło, cała reszta była bardzo ważna.
Kiedy zmarła babcia, wszystkie przedmioty straciły sens. Dzisiaj mój tata wrócił
z południa Włoch. Opowiadał przerażające historie podróży ludzi, którzy musieli
opuścić swoje domy. Marzą, żeby tam wrócić, tymczasem próbują się asymilować i zapomnieć. My z chłopakiem robimy sobie właśnie dom w samochodzie, to znaczy bardziej on robi. Uprzywilejowani (póki co), bezpieczni i znudzeni, z własnej woli pomieszkamy na kilku metrach kwadratowych. A jak będziemy mieli dość, to wrócimy. Chyba że nastąpi sytuacja, w której nie będzie to możliwe. Podczas realizacji pracy Wyjście w Polskę przekonałam się, jak ważne jest poczucie bezpieczeństwa. W czasie performansu Zadomowienie to poczucie zapewnili mi ludzie, którzy mnie zaakceptowali. Wtedy próbowałam doświadczać, teraz, przytłoczona masą frustrujących pytań, chcę odpowiedzieć na nie prostym gestem. Nie wiem do końca, czy to jest w ogóle możliwe — zestawienie tak różnych pojęć domu. Nie chcę produkować nowych obiektów. Z przedmiotów, które straciły sens, chcę zbudować sensowny model przypominający o tych, którzy stracili podstawy bezpieczeństwa i zadomowienia. Chcę zmierzyć się z rzeczami, w cieniu których żyję od dziecka. Zastanawiam się, czy we współczesnym świecie takie przywiązanie do przedmiotów ma jeszcze rację bytu, czy raczej różne wersje nomadyzmu nie będą dominować w niedalekiej przyszłości.
(ur. w 1987) — autor performansów, wideo, instalacji. Ukończył Wydział Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, obecnie jest doktorantem Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. W swoich pracach łączy wątki biograficzne z symbolami. Interesuje go przekraczanie barier, jakie wyznacza ciało, kultura i mechanizmy społecznego funkcjonowania. Brał udział m.in. w festiwalu Embodied Action w Hongkongu (2016), GUYU ACTION Performance Art Festival w Xi’an (Chiny, 2016), Polish Performance Night, Le Lieu Gallery w Quebecu (2014). W 2013 roku był stypendystą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w 2015 został laureatem nagrody Fundacji Grey House Szara Kamienica. Był rezydentem Meet Factory w Pradze (2016), Sesama w Dżakarcie (2017) oraz Terra Foudation for American Art w Giverny (2017). Mieszka i pracuje w Jarosławiu.
Jaką pracę pokazujesz na wystawie Spojrzenia?
16 grudnia 1922 w Warszawie podczas dorocznego Salonu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych Eligiusz Niewiadomski zabija prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza. Zabójcę skazano na karę śmierci, o którą sam poprosił przed sądem. Zostaje rozstrzelany przez pluton egzekucyjny 31 stycznia 1923. 19 listopada 1971 roku amerykański artysta Chris Burden zostaje postrzelony przez swojego asystenta z broni palnej. Ten historyczny już performans Shoot, znany nam z nagrania kamerą Super 8 mm, miał miejsce w F-Space Gallery w Santa Ana w Kalifornii. 19 grudnia 2016 roku w Muzeum Sztuki Współczesnej w Ankarze rosyjski dyplomata, ambasador Federacji Rosji w Turcji Andriej Karłow otwiera wystawę Rosja oczami Turków. Od Kaliningradu do Kamczatki. Zostaje zastrzelony przez zamachowca, który okazał się policjantem, a swój atak planował od dłuższego czasu. Działania tych wszystkich osób były jasne. Zarówno ofiar, jak i sprawców tych zdarzeń. Ja postanowiłem połączyć te trzy historię w jedną narrację. Praca z historią i archiwum oraz redefiniowanie tych zagadnień poprzez współczesność interesuje mnie najbardziej. Stawianie pytania, czy to, co widzimy jest prawdą, czyni ze mnie osobę balansującą na granicy między prawdą i mitem.
(ur. 1985) — artysta interdyscyplinarny, rzeźbiarz, performer, twórca filmów wideo, autor akcji społecznych. W latach 2007–2009 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, w latach 2009–2010 na Universität der Künste w Berlinie. Jest absolwentem Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i doktorantem Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w tym mieście. Interesują go zagadnienia polityczne, historyczne, relacje międzyludzkie, ale także ciało i jego granice. Zajmuje się sztuką społecznie zaangażowaną, pracuje wśród ludzi zepchniętych na margines, inicjuje działania unaoczniające najbardziej niewygodne problemy. Do jego najgłośniejszych projektów należą Berlin Birkenau (2012), Poczekalnia (2015), Skup łez (2014) i Przychodnia (2016). Otrzymał stypendia MKiDN: stypendium naukowe w 2009, twórcze w 2012 i 2016 oraz dla najlepszych doktorantów w 2017. Mieszka i pracuje w Bytomiu i Krakowie.
Jaką pracę pokazujesz na wystawie Spojrzenia?
Przedsięwzięcie, które przygotowuję w ramach Spojrzeń, jest formalnie podobne do moich wcześniejszych realizacji, w których pojawia się motyw ekonomicznie utopijnych sposobów wymiany. Tym razem postanowiłem wykorzystać moje umiejętności z zakresu projektowania ubioru do stworzenia kolekcji inspirowanej wizerunkiem antyfaszystów stosujących podczas manifestacji taktykę czarnego bloku (black bloc), która m.in. opiera się na dobraniu utrudniającego identyfikację stroju. Zaprojektowane i uszyte ubrania wraz z przynależnymi im gadżetami mają zostać zaprezentowane w formie charakterystyczniej dla konfekcji odzieżowej. Będzie można je oglądać, wybierać, przymierzać, kupować. Różnica tkwi w sposobie dystrybucji. Wybrany
produkt można nabyć na dwa sposoby: klasycznie — poprzez zakup — albo za pomocą wymiany. Aby otrzymać wybrany produkt drogą wymiany, należy dostarczyć do miejsca ekspozycji dokumentację fotograficzną wraz ze zgodą na wykorzystanie wizerunku (lub własnoręcznie wykonany transparent) potwierdzającą udział w strajkach lub protestach przeciwko wszelkim formom władzy, eksmisji z mieszkań, wyzyskowi, rasizmowi, faszyzmowi, ksenofobii, a także w protestach i manifestacjach w obronie miejsc pracy, mniejszości, sprawiedliwości społecznej. W przyszłości z zebranych materiałów mogłaby powstać książka lub wystawa, a zgromadzone pieniądze umożliwiłyby kontynuację przedsięwzięcia. Proponowany projekt wykorzystujący estetykę taktyk manifestacyjnych jest próbą promowania i poszerzenia wiedzy na temat strategii oporu oraz poruszanych przez współczesnych anarchosyndykalistycznych kwestii. Wydaje mi się, że wystawa sponsorowana przez jeden z największych światowych banków jest znakomitym miejscem promocji tych treści.
(ur. 1984) — autorka instalacji, fotografii, wideo oraz obiektów rzeźbiarskich. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Poznaniu oraz Royal College of Art w Londynie. Przedmiotem zainteresowania artystki jest potencjał, jaki niesie zmiana władzy, oraz dynamika tego procesu, a także rola estetyki i wzornictwa w przestrzeni społecznej. Jednym z tematów powracających w jej pracach jest przemoc obserwowana w relacjach społecznych i jej przejawy w przedmiotach codziennego użytku czy architekturze. Poszukiwania Axelrad dotyczą przeszłości, zarówno przeżyć osobistych, jak wydarzeń utrwalonych w pamięci zbiorowej. Jest laureatką stypendium ‘Młoda Polska’. Jej prace znajdują się w kolekcjach m.in. Muzeum Współczesnego Wrocław, Zachęty Sztuki Współczesnej w Szczecinie, CSW Znaki Czasu w Toruniu, Muzeum w Gliwicach, Griffin Art Space. Współpracuje z galerią BWA Warszawa. Mieszka i pracuje w Londynie i Gliwicach.
Jaką pracę pokazujesz na wystawie Spojrzenia?
Pokażę film i instalację z nowego cyklu Sztama. Hasło to, tak zakorzenione w języku polskim, ma swoją etymologię w niemieckim der Stamm oznaczającym plemię. Potrzeba utożsamiania się z grupą, zbiorowa tożsamość i wynikające z tego poczucie siły to temat, który nas wszystkich dotyczy, zwłaszcza w ostatnich latach, nie tylko w Polsce. Patriotyzm i jego produkt uboczny w postaci nacjonalizmu są tematem mojej instalacji z uchwytów i trzonów flag. Charakterystyczna ósemka, którą kreśli się wymachując flagą, nadała tej pracy kształt sinusoidy. Druga praca — krótki film — podejmuje temat uwodzicielskiej mocy zbroi i bohaterskiej martyrologii. Punktem wyjścia było tu pojęcie esprit de corps (w dosłownym tłumaczeniu: duch ciała), rodzaj morale istniejącego m.in. w wojsku, sprawiającego, że utożsamiający się z grupą walczący są w stanie przekroczyć swoje fizyczne ograniczenia pod wpływem transcendentnego wręcz poczucia, że są częścią większej całości. Badający to zjawisko Ludwik Stomma
określa je m.in. „braterstwem broni, atletyczną miłością, pogardą dla nienaszych, zastąpieniem mundurem ckliwego sumienia”. Ikonografia militarna zajmuje mnie od dawna, ale przede wszystkim obecnie, gdy jeszcze częściej jest adoptowana przez grupy paramilitarne i skrajnie nacjonalistyczne. Poddawanie się urokowi munduru jest mi dobrze znane i emocjonalnie bliskie, równocześnie mam wobec tego zjawiska krytyczny dystans; ten dysonans sprawia, że temat szczególnie mnie interesuje.
(ur. 1987) — malarka, autorka wideo. Jest absolwentką i doktorantką Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom w 2012 roku w pracowni Leszka Misiaka). Maluje przede wszystkim ludzi, jej kompozycje charakteryzuje wielowątkowość narracji, nieoczywistość i dwuznaczność przedstawień. Stosuje chętnie gry z formą, np. malarskie kolaże, pseudowycinanki, wklejki, zamazywanie i destruowanie warstwy malarskiej. Jest laureatką wielu nagród i stypendiów, w tym nagrody głównej Międzynarodowego Biennale Sztuki Mediów WRO 2015 we Wrocławiu za wielokanałową wideoinstalację Kochanka. Jej obrazy znajdują się m.in. w kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie, Muzeum Narodowym w Gdańsku i licznych kolekcjach prywatnych w Polsce i zagranicą. Mieszka i pracuje w Krakowie.
Jaką pracę pokazujesz na wystawie Spojrzenia?
Trwający nadal trend w sztuce, będący produktem artystów określonych przez
Jakuba Banasiaka jako „zmęczeni rzeczywistością”, wydaje się stać w sprzeczności z tworzonymi przeze mnie obrazami. Większość z nich opiera się przecież na przedstawieniach realistycznych, fotografiach i kolażach, wizerunkach ważnych dla mnie postaci z filmu i literatury. Staram się jednak na swój sposób odrealnić te wizerunki, znajdować dla nich niejednoznaczne, lekko niepokojące konteksty. Nowy cykl obrazów, którego część możemy oglądać na tegorocznych Spojrzeniach, różni się od starszych prac. Zamiast pięknych, intrygujących dziewcząt postanowiłam malować brzydkich, lecz pełnych życia chłopców. Przede wszystkim jednak zaspokajam pragnienie pokazywania bliskiego mi środowiska i oryginalnych, zdumiewających osób, swoim barwnym życiem dostarczających mi wielu bodźców i tematów, które same nasycają się odpowiednią ilością tajemnicy i humoru — a to cenię sobie najwyżej.
SPOJRZENIA 2017
Nagroda Deutsche Bank
09.09 – 12.11.2017
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie
Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny
kasa biletowa czynna do godziny 19.30