Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kurator: Jacek Malinowski
współpraca ze strony Zachęty: Julia Leopold

Instalacja Anemony Crisan to druga prezentacja w nietypowej przestrzeni – niszy znajdującej się w podziemiach Zachęty. Tym razem artystka zaanektowała więcej miejsca, niż początkowo dostała do dyspozycji. Nie mogło się stać  inaczej: Crisan kocha przestrzeń, lubi w nią wchodzić i ją zawłaszczać – analizując jej główne parametry i możliwości, by następnie sprytnie wymknąć się ich rygorystycznym ograniczeniom. Odbywa się to w dwu kierunkach: do wewnątrz i na zewnątrz.

Pierwszy z tych kierunków dotyczy struktur, które można nazwać organicznymi, a które kojarzą się z wnętrzem ciała, budową komórki lub strukturą włókna mięśniowego. Z cielesnego repertuaru obrazów artystka wybiera te elementy, które najbardziej ją intrygują i pomagają osiągnąć cel. Tym celem jest linearność, nadawanie rzeczom kierunku, wyznaczanie w przestrzeni punktów zwrotnych i punktów odniesienia, kierowanie wzrokiem i ruchem odbiorcy.

Osiągnięta linearność pomaga artystce podążyć również w przeciwnym kierunku: w stronę geometrii i architektury, a więc poza przestrzeń osobistą i prywatną. Nowe, wyznaczone przez Crisan osie służą przełamywaniu istniejących pionów i dominant przestrzennych. Spontanicznie kreślone kolorem linie, o zróżnicowanej grubości i kierunku, łamią architekturę, wymuszając zmianę jej najbardziej charakterystycznych cech i porządku ideowego. W efekcie powstaje nowa, heterogeniczna jakość – coś na kształt sieci pająka, obejmującej wszystkie dostępne płaszczyzny.

Na podstawie zrealizowanych projektów artystki, widać, do czego już doszła. Jej osobistym odkryciem jest linearność wnętrza, nie mająca nic wspólnego z odwzorowaniem istniejącej architektury. To raczej manifestacja swobody przewartościowywania i reinterpretacji stosunków przestrzennych i estetycznych.

Linearność wnętrza jako zasada konstytuująca ma moc inspirującą do budowania złożonych i przenikających się wzajemnie odniesień i zależności, a także introdukcji nowych elementów składowych. Dzięki nim Anemona Crisan jest w stanie zawłaszczyć każdą istniejącą przestrzeń, zanegować ją lub namaścić.

Anemona Crisan, ur. w 1980 roku w Bukareszcie, mieszka w Wiedniu. Studiowała na Uniwersytecie w Innsbrucku i w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych.