Zachęta Narodowa Galeria Sztuki

kuratorka: Karolina Lewandowska
współpraca: Anna Tomczak

Wystawa Polonia i inne opowieści jest pierwszym indywidualnym pokazem Allana Sekuli w Polsce. Łączy najstarsze i najnowsze prace, choć nie jest klasyczną retrospektywą. Skonstruowana jest wokół dwóch głównych zagadnień: społecznego zaangażowania oraz poszukiwania obszaru, w którym to, co prywatne, osobiste łączy się z tym, co uniwersalne i powszechne.        

Problematyka ta jest najmocniej zaakcentowana w najnowszej pracy Allana Sekuli, zrealizowanej specjalnie dla Zachęty oraz słynnej uniwersyteckiej galerii, The Renaissance Society w Chicago. To tytułowa Polonia i inne opowieści, w której artysta dotyka wątków bardzo osobistych, związanych z polskimi korzeniami jego rodziny ze strony ojca, jak i ogólnym problemem emigracji, Polonii chicagowskiej i szeroko ujętych relacji polsko-amerykańskich, widocznych w gospodarce czy polityce. Prezentacji tej pracy towarzyszą fotografie (pokazane w formie projekcji slajdów) wykonane przez Sekulę w czasie jego pierwszej podróży do Polski, zimą 1990 roku (Chodzenie po wodzie, 1990/1995). Stanowią one ciekawy kontrapunkt dla zdjęć powstałych w 2009 roku. Pokazują nasz kraj w początkach przemian, które doprowadziły do wstąpienia Polski do NATO i Unii Europejskiej.         

Pozostałe prace to dziś już prawie podręcznikowy wybór z twórczości Allana Sekuli, trzymający się jednocześnie wyodrębnionego wątku społecznego zaangażowania, krytycznej analizy najbliższej przestrzeni (rodzina, praca) oraz krytyki niezwykle w fotografii amerykańskiej skodyfikowanego języka fotografii dokumentalnej. Są wśród nich Rozważania nad tryptykiem – pierwsza realizacja, w której Sekula zastosował tekst krytyczny jako integralną część pracy fotograficznej; Bajki o przemyśle lotniczym – fotograficzno-tekstowa analiza przeciętnej mieszczańskiej rodziny amerykańskiej na przykładzie rodziny artysty; Czekając na gaz łzawiący – jedna z najsłynniejszych projekcji Sekuli, dokumentująca pierwszy alterglobalistyczny protest, który miał miejsce w Seattle w 1999 roku; prolog nie pokazywanego jeszcze w Polsce filmu dokumentalnego Morska loteria, który można uznać za podsumowanie monumentalnej, realizowanej przez kilkanaście lat pracy Historia ryb (na wystawie pokazywanej w formie książki).   

Allan Sekula (ur. 1951), jeden z najbardziej znanych artystów amerykańskich swojej generacji, ceniony jest przede wszystkim za realizacje fotograficzne i filmowe o charakterze dokumentalnym. Od początku lat 70., kiedy jako uczeń m.in. Johna Baldessariego i Herberta Marcuse’a rozpoczynał działalność artystyczną, poddawał krytyce utrwalone mity społeczeństwa kapitalistycznego, a także skonwencjonalizowane sposoby reprezentacji i odbioru sztuki. W centrum jego zainteresowania zawsze jest człowiek, często bezsilny wobec wielkiego, teraz już globalnego kapitału i ogólnoświatowej geopolityki. Sekula wierzy, i potwierdzał to wielokrotnie swoimi dziełami oraz postawą społeczną i intelektualną, że sztuka, choć nie podważy tego porządku, może go demaskować i rozbijać jego hegemonię.                

Wystawie zamiast klasycznego katalogu towarzyszy książka z najnowszym projektem artysty i niezwykle ciekawymi tekstami: samego Allana Sekuli oraz Hilde van Gelder, Katarzyny Ruchel-Stockmans i Hamzy Walkera.                                 

W przygotowaniu jest także antologia tekstów Allana Sekuli poświęconych zagadnieniom fotografii, gdzie znajdą się słynne wystąpienia teoretyczne jak np. Czytanie archiwum czy O wynalezieniu znaczenia fotografii. Zbiór wydawany jest przez Zachętę wspólnie z Wydawnictwami Uniwersytetu Warszawskiego.