Data powstania: 23.06.2025

Józef Szajna, Reminiscencje, fotografie z wystawy w Galerii Współczesnej, 1969, fot. Witalis Wolny

Praca została zrealizowana z okazji jubileuszu 150-lecia Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Zadaniem Szajny, wszechstronnego artysty i scenografa, ocalałego z obozów w Auschwitz-Birkenau i Buchenwaldzie, było upamiętnienie czasu okupacji niemieckiej, podczas której wielu profesorów, pracowników i absolwentów tej uczelni zginęło w obozach zagłady. Dramatyczne, pełne ekspresji dzieło definiowane w literaturze przedmiotu jako environment, stało się jednym z najważniejszych w karierze artysty. Od krakowskiej wystawy w 1969 roku do lat dziewięćdziesiątych XX wieku przybierało różne formy i odsłony w zależności od miejsca prezentacji.

Wystawa w Galerii Współczesnej była pierwszym pokazem indywidualnym Szajny w Warszawie. Kluczowym motywem plastycznym Reminiscencji 1939–1945 było zdjęcie obozowe Ludwika Pugeta — krakowskiego rzeźbiarza, rysownika i historyka sztuki. wykorzystane jako samodzielna powiększona fotografia, a także jako przeskalowana sylweta, przez którą wchodziło się do wnętrza układu przestrzennego,. „Organizacja przestrzenna, działanie światła i współbrzmienie muzyki skomponowanej przez Bogusława Schäffera — spełnia tu jakby funkcję substancji malarskiej w obrazie: w zagmatwanej całości układu występują kształty znaczące o różnej sile i różnym sposobie oddziaływania” — pisał w katalogu wystawy Janusz Bogucki.