Jest to składająca się z brązowych odlewów głowy Karola Marksa pionowa rzeźba z 1991 roku (powstało kilka wersji tej pracy), fragment niezrealizowanego projektu Świątynia Karola Marksa, który Krzysztof M. Bednarski przygotowywał na wystawę indywidualną w Gallerie Immart w Rzymie. Kolumna w twórczości artysty pojawiła się na przełomie lat 80. i 90., zaś z odlewów głowy Marksa tworzył on również inne formy, jak kopce (Marks na wyprzedaży, 1999) lub bukiety (Złote myśli Karola Marksa, 2003).

Bednarski po gipsowe głowy niemieckiego filozofa sięgnął już w 1978 roku w swojej pracy dyplomowej: instalacji Portret totalny Karola Marksa. Ta prowokacyjna praca zakorzeniona w ówczesnej rzeczywistości, interpretowana była jako drwina z marksizmu — nieudanej utopii, lub przeciwnie — przewrotny hołd złożony filozofowi. Głowa twórcy marksizmu powstała na podstawie wykonanej przez innych artystów dokumentacji fotograficznej (stanowiła ona część instalacji) pomników znajdujących się w ZSRR, NRD, Polsce, a następnie została zwielokrotniona, przez co pozbawiono ją propagandowej, jednostkowej siły. Sam Bednarski podaje, że chciał zaprotestować przeciwko aspektowi zawodu rzeźbiarza jako osoby realizującej establishmentowe zamówienia. Wybrał ten funkcjonujący w ówczesnej ikonosferze oficjalny portret także dlatego, że postać Marksa nie była nigdy aż tak jednoznacznie naznaczona ideologicznie jak wizerunki Lenina czy Stalina. Głowa Marksa ma ciekawą rzeźbiarsko formę. Bednarskiemu udało się również pokazać, że mamy do czynienia z nadużyciem — postać filozofa została przez reżimowe systemy pozbawiona swej siły, przestając być symbolem społecznej krytyki i walki, a stając się jedynie martwym rekwizytem. Rzeźbiarz dowiódł, że nadużywanie pewnego znaku i jego ciągłe mnożenie, powielanie prowadzi do pozbawienia go całego ideologicznego impetu, swoistej banalizacji.

Bednarski potraktował głowę Marksa jako znak rozpoznawczy wielu kolejnych prac. Omawiana rzeźba, kolumna z ustawionych jedna na drugiej głów Marksa, powstała dwa lata po upadku systemu komunistycznego w Polsce. Została wykonana z brązu — być może w nowej, kapitalistycznej rzeczywistości postać filozofa przestała być pustym znakiem?

Karolina Zychowicz

 Model 3D