Wspólna przestrzeń a dwa światy. O zawodzie służącej i realiach jej pracy w Polsce międzywojennej
Spotkanie z Moniką Piotrowską-Marchewą z udziałem autora wystawy Szymona Zakrzewskiego

Miejsce Projektów Zachęty
wstęp wolny

27

Już na początku XX wieku zatrudnianie służby domowej w miejskich domach bywało uważane za relikt przeszłości, a jej praca za rodzaj „półniewolnictwa”, jednak trwało w najlepsze również po odzyskaniu niepodległości, w Polsce międzywojennej. Przeważającą część tej grupy zawodowej – a mówimy o niemal półmilionowej armii domowych pracowników – stanowiły dziewczęta z ubogich warstw wiejskich, których obecność w gospodarstwach rolnych uważano za „zbędną”. Archaiczny porządek społeczny „państwa” i ich służących zaczął się załamywać dopiero po II wojnie światowej. Co wiemy o ich codzienności, o relacjach z pracodawcami, o realiach i skutkach współdzielenia przestrzeni domowej? Czego służące obawiały się najbardziej? Kogo przejmował ich los i dlaczego najczęściej była to policja?


Monika Piotrowska-Marchewa – historyczka, doktorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się dziejami warstw najuboższych oraz historią aktywności społecznej i pracy zawodowej kobiet w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Autorka książek: „Potrzebne państwu polskiemu”. Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kraków 2023); Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863 (Toruń 2004) i licznych artykułów na temat służby domowej, nauczycielek oraz aktywizmu i pracy filantropijnej kobiet. Współautorka Ludowej historii kobiet (Warszawa 2023).

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 18.01 – 30.03.2025
    Szymon Zakrzewski. Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych

    Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych zajmuje się pisaniem alternatywnej historii polskiego designu. Jego celem jest poszukiwanie projektantek i projektantów, którzy swoimi realizacjami próbowali odpowiadać na problemy osób wykluczonych w Polsce w XX wieku.

    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 07.09 (ND) 10:00
    Spacer przyrodniczy z Michałem Książkiem
    zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    07.09 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie | brak miejsc
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • neonowo podświetlone pomieszczenie
    07.09 (ND) 12:15
    Przestrzenie 
    Oprowadzanie autorskie Karoliny Łabowicz-Dymanus
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 07.09 (ND) 14:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach  
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 09.09 – 12.09.2025
    Sztuka Edukacji. Uczymy się od was. Koszalin | Łazy | Słupsk | Ustka
    Konferencja dla osób edukatorskich
    Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej w SłupskuBGSW w Słupsku
  • 10.09 (ŚR) 17:00
    Warsztaty malarskie dla dorosłych inspirowane sztuką Giorgia Morandiego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 10.09 (ŚR) 18:00
    Kula u nogi | Czytanie dziennika Wroneckiej i rozmowa z Alicją Kubicką
    Wydarzenie towarzyszące wystawie Alicji Kubickiej Pępek świata w MPZ
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 10.09 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki | Pokaz filmu „Style Wars”
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 11.09 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Portret kobiety
    12.09 (PT) 12:00
    Otwarte Archiwum. Dyżur archiwistyczny w czytelni Zachęty
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 13.09 (SOB) 13:00
    Namalujmy coś
    Warsztaty dla dorosłych w ramach wystawy Alicji Kubickiej „Pępek świata”
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 13.09 (SOB) 14:00
    Hydrobotanika
    Warsztaty z rozmnażania roślin wodnych z grupą Centrala
    zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)