Wspólna przestrzeń a dwa światy. O zawodzie służącej i realiach jej pracy w Polsce międzywojennej
Spotkanie z Moniką Piotrowską-Marchewą z udziałem autora wystawy Szymona Zakrzewskiego

Miejsce Projektów Zachęty
wstęp wolny

27

Już na początku XX wieku zatrudnianie służby domowej w miejskich domach bywało uważane za relikt przeszłości, a jej praca za rodzaj „półniewolnictwa”, jednak trwało w najlepsze również po odzyskaniu niepodległości, w Polsce międzywojennej. Przeważającą część tej grupy zawodowej – a mówimy o niemal półmilionowej armii domowych pracowników – stanowiły dziewczęta z ubogich warstw wiejskich, których obecność w gospodarstwach rolnych uważano za „zbędną”. Archaiczny porządek społeczny „państwa” i ich służących zaczął się załamywać dopiero po II wojnie światowej. Co wiemy o ich codzienności, o relacjach z pracodawcami, o realiach i skutkach współdzielenia przestrzeni domowej? Czego służące obawiały się najbardziej? Kogo przejmował ich los i dlaczego najczęściej była to policja?


Monika Piotrowska-Marchewa – historyczka, doktorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się dziejami warstw najuboższych oraz historią aktywności społecznej i pracy zawodowej kobiet w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Autorka książek: „Potrzebne państwu polskiemu”. Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kraków 2023); Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863 (Toruń 2004) i licznych artykułów na temat służby domowej, nauczycielek oraz aktywizmu i pracy filantropijnej kobiet. Współautorka Ludowej historii kobiet (Warszawa 2023).

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 18.01 – 30.03.2025
    Szymon Zakrzewski. Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych

    Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych zajmuje się pisaniem alternatywnej historii polskiego designu. Jego celem jest poszukiwanie projektantek i projektantów, którzy swoimi realizacjami próbowali odpowiadać na problemy osób wykluczonych w Polsce w XX wieku.

    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 26.05 – 28.05.2025
    Sztuka Edukacji. Uczymy się od was. Gdańsk
    Konferencja dla osób edukatorskich
    GdańskGdańsk
  • 28.05 (ŚR) 17:00
    „Agnieszka…. Morawińska, co ty tutaj robisz?”
    Projekcja filmu dokumentalnego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 29.05 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 30.05 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć
    Oprowadzanie dla osób 60+ po wystawie „PAKUI HARDWARE. PROGI / THRESHOLDS”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • grafika promocyjna
    31.05 – 01.06.2025
    Księgarnia Artystyczna Zachęty na ARTSHOW 5
    Bohema, ul. Szwedzka 22-26Bohema, ul. Szwedzka 22-26
  • 31.05 (SOB) 12:30
    Wielka zabawa na weekend Dnia Dziecka
    Warsztaty z cyklu „Co robi artyst(k)a?” dla rodzin z dziećmi w spektrum autyzmu
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 31.05 (SOB) 16:00
    екскурсія українською мовою
    Недільна екскурсія українською мовою
    Захента — Національна галерея мистецтв.Захента — Національна галерея мистецтв.
  • 31.05 (SOB) 17:00
    klub Zaproszenie 09 w Zachęcie: felicity mangan (aus), jacob hus (bel)
    Zachęta / sala kinowa (wejście główne)Zachęta / sala kinowa (wejście główne)
  • 01.06 (ND) 11:00
    Poly’biorhythms
    Spacer dźwiękowy i warsztaty z nagrań terenowych z Felicity Mangan
    Plac na Rozdrożu (wejście do Parku Ujazdowskiego)Plac na Rozdrożu (wejście do Parku Ujazdowskiego)
  • 01.06 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie, dziecko wycina kształt z kartki papieru
    01.06 (ND) 12:30
    Wielka zabawa na weekend Dnia Dziecka. Warsztaty rodzinne
    (godz. 12:30 i 15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 01.06 (ND) 13:00
    Myśleć jak rośliny – warsztaty z tworzenia mandragory
    Warsztaty dla rodziców z dziećmi w wieku 7–14 lat
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta