Lalka — narzędzie awangard i eksperymentów teatralnych
Oprowadzanie Karoliny Czerskiej po wystawie „Lalki: teatr, film, polityka”

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp w cenie biletu, zbiórka w holu głównym

Lalki, kukiełki i marionetki zostają w latach 30. XX wieku wykorzystane przez twórców teatralnych jako narzędzie eksperymentu artystycznego. Współtwórcy teatru Cricot, który działał w Krakowie od 1933 roku, organizowali przedstawienia lalkowe przeznaczone dla robotników. Odbywały się też pokazy szopek politycznych, w których grali żywi aktorzy w „lalkowych”, nieruchomych maskach. Twórcami masek dla Cricot byli m.in. Maria Jarema i Henryk Wiciński; Wiciński jednocześnie współpracował z łódzkim środowiskiem lewicowych artystów i tworzył projekty dla teatru lalkowego. Niemal w tym samym czasie Tadeusz Kantor, wówczas student krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, przygotowywał swoją pierwszą realizację teatralną Śmierć Tintagilesa, w której symbolistyczny tekst Maurice’a Maeterlincka zyskał nowoczesną oprawę inspirowaną Bauhausem. Kantor wyraźnie rozróżniał w tym spektaklu marionety i lalki, nadając im odmienne znaczenia.

W tych działaniach teatralnych międzywojnia „lalkowa awangarda” czerpała zarówno z rodzimego folkloru, jak i z artystycznie radykalnych propozycji twórców zagranicznych.

 

Karolina Czerska — doktor literaturoznawstwa, pracuje w Instytucie Filologii Romańskiej UJ i w Ośrodku Badań nad Awangardą Wydziału Polonistyki UJ. Jest badaczką historii teatru europejskiego XX i XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem plastyki i muzyczności sceny. Ponadto zajmuje się współczesną literaturą frankofońską oraz relacjami między tradycją a eksperymentem w sztuce XX i XXI wieku. Autorka książki Tadeusz Kantor i Maurice Maeterlinck. Dramaturgie istnienia (w druku). Redaktorka i współredaktorka tomów Cricot idzie! / Cricot is coming! (2018), Performatywność reprezentacji (2013) i „Les cordonniers” de Tadeusz Kantor / „Szewcy” Tadeusza Kantora (2010).  Kuratorka wystawy Cricot idzie! (Cricoteka 2018). Opracowuje biografię artystyczną Józefa Jaremy.

 

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 19.03 – 30.06.2019
    Lalki: teatr, film, polityka

    Niewinna i groźna, zawieszona pomiędzy żywym a martwym, ruchomym i nieruchomym, ludzkim i nieludzkim — lalka teatralna — budzi fascynacje. Ale spotkanie z nią, wbrew zdrowemu rozsądkowi, wywołuje w nas również niepokój i uświadamia, że ludzka wyższość nad światem materialnym nie jest niczym pewnym…

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 03.12 – 15.12.2025
    Stwórz swoje przemówienie prezydenckie!
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 07.12 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 07.12 (ND) 12:30
    Świąteczne warsztaty rodzinne
    Warsztaty rodzinne (12:30 i 14)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 07.12 (ND) 15:00
    Memory in Absence – Bringing the Lost Into the Light
    Open workshop in English for adults
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 11.12 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 11.12 (CZW) 18:00
    Spotkanie Klubu Książki Zachęta – „Wszystko to zbyt małe”
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 13.12 (SOB) 12:15
    Oglądamy razem wystawę!
    Oprowadzanie dla osób, dla których polski nie jest pierwszym językiem
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 13.12 (SOB) 15:00
    Dzikie twory
    Warsztaty z kolażu dla dorosłych towarzyszące wystawie Katarzyny Depty-Garapich „Zdziczała”
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 13.12 (SOB) 16:00
    Ciągle zerkam kątem oka. Opowieści matek osób z niepełnosprawnościami
    Premiera publikacji
    Zachęta | sala kinowa - wejście główne (poziom –1), przez hol główny Zachęta | sala kinowa - wejście główne (poziom –1), przez hol główny
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    14.12 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 14.12 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 14.12 (ND) 15:00
    The Metamorphosis Album – A Meeting of Past and Imagination
    Open workshop in English for adults
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ