Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

artyści: Stanisław Dróżdż, Aneta Grzeszykowska, Izabella Gustowska, Marianne Heske, Marek Sapetto, Zbigniew Warpechowski, Anna Witkowska oraz Artur Żmijewski (w ramach programu towarzyszącego wystawie)
kurator: Daniel Kotowski
współpraca: Maria Świerżewska, Monika Zaleszczuk
realizacja: Marek Janczewski i zespół

Najnowsza odsłona pokazu z cyklu Żywe magazyny powstała jako efekt poszukiwania w pracach z kolekcji Zachęty reakcji na doświadczenie presji społecznej. Wybór dzieł ukazuje trudności, jakie prowokuje system, w którym obowiązuje model „przeciętnego człowieka”, zwracając przy tym uwagę na problem biowładzy, czyli mechanizmy władzy nad ciałem, ludźmi lub nad sobą samym.

Tytuł pokazu przewrotnie odnosi się do uprzywilejowanej pozycji człowieka w społeczeństwie. Realizacja oczekiwań dotyczących zachowania czy wyglądu pozwala na egzystencję zgodną z normami, a wzorzec „normalnego człowieka” reprezentuje to, co uniwersalne. A zatem człowiek ma być normalny, normalnie czuć, normalnie patrzeć, normalnie słyszeć. Ten standardowy model ma wpływ i na kształtowanie ciała, i na sposób życia. Rosemarie Garland-Thomson w książce Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym charakteryzuje ową normalność „jako wyznacznik dobra, prawdy i zdrowia, [który] określa również status i wartość ludzi we współczesnym świecie”.

Każdy, kto chce być członkiem społeczeństwa, musi podporządkować się normie. Musi być społecznie stosowny, statystycznie przeciętny, naukowo zdrowy, osobiście pożądany. Dąży więc do osiągnięcia stanu normalności. Czyni to poprzez pracę nad sobą i kontrolę własnych odruchów w codziennym zachowaniu, postępowaniu i zwyczajach. W ten sposób staje się częścią mechanizmu władzy regulującego życie społeczne.