Czerwień zalewa kadr Kazimierz Urbański

18.06 – 25.08.2019 Czerwień zalewa kadr Kazimierz Urbański

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kuratorka: Joanna Kordjak
współpraca merytoryczna: Hanna Margolis 
współpraca: Michał Kubiak 
specjalny udział: Wojciech Bąkowski
projekt ekspozycji: Paulina Tyro-Niezgoda
realizacja wystawy: Anna Muszyńska i zespół
projekt digitalizacyjny w ramach wystawy: Halszka Brzóska, Iga Harasimowicz, Łukasz Janik, Bartłomiej Trzeszkowski, Katarzyna Waletko (FINA)
współorganizatorzy wystawy: Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych

Eksperymentator w dziedzinie technik kinematograficznych i pionier edukacji filmowej, pomysłodawca i założyciel Pracowni Rysunku Filmowego krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1957–1972) — pierwszej tego typu placówki na świecie kształcącej w kierunku animacji w ramach wyższej uczelni artystycznej.

Kazimierz Urbański to jedna z kluczowych postaci w historii polskiego filmu animowanego. Znajomość jego dorobku niesłusznie jednak ogranicza się do realizacji w zakresie animacji. Wystawa prezentuje zarówno jego oryginalną twórczość filmową (obejmującą nie tylko filmy animowane, ale i dokumentalne), jej bliskie relacje z awangardową muzyką tego czasu (istotnym wątkiem jest współpraca z kompozytorami i dźwiękowcami ze Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia), jak i różne aspekty ściśle z nią związanej działalności pedagogicznej. Jego biografia artystyczna usytuowana zostaje w kontekście polityki kulturalnej PRL-u. Możliwość realizacji własnych eksperymentów filmowych dawała mu współpraca z państwowymi wytwórniami filmów dokumentalnych, oświatowych czy animacji dla dzieci. Urbański działał więc na obszarach przynależących do peryferii rodzimej produkcji filmowej, w ramach — a jednocześnie „w poprzek” — państwowych instytucji.

Jego koncepcja filmu jako „kinoplastyki” — eksperymentu, dla którego polem poszukiwań i prawdziwą treścią (ukrytą pod fabułą) była „materia w ruchu” —  całkowicie nie mieściła się w ówczesnych strategiach polskiej kinematografii. Z kolei w realiach krakowskiej ASP połowy lat 50. (gdzie film i fotografia nie były uważane za pełnoprawną dziedzinę sztuki) projekt stworzenia pionierskiej jednostki edukacyjnej, w której przedmiotem nauczania byłby plastyczny eksperyment filmowy, wydawał się zupełnie nierzeczywisty. Jednak dzięki determinacji Urbańskiego w 1957 udało się założyć, przy Wydziale Scenografii, Pracownię Rysunku Filmowego. Choć początkowo niepozorna, wpłynęła w poważnym stopniu w następnym dziesięcioleciu na polskie kino. Co więcej, w wyniku starań Urbańskiego udało się również doprowadzić do otwarcia w 1966 roku krakowskiej filii Studia Miniatur Filmowych w Warszawie (działającej przy PRF), mającej być — według jego założeń — pracownią-laboratorium i której nadał nieformalną nazwę  „tygla laboratoryjnego”.

Artystyczny dorobek Urbańskiego sytuuje się na pograniczu filmu i sztuki. W Polsce lat 50. i 60. XX wieku te dwa obszary były od siebie właściwie odseparowane. To dlatego jego twórczość funkcjonowała na marginesie polskiego dyskursu filmowego, a jednocześnie zupełnie nie zaistniała w artystycznym obiegu tego czasu. Jednak jego działalność, która przygotowała miejsce w polu polskiej animacji dla artystów plastyków i doprowadziła do jej redefinicji, zmieniła bezpowrotnie ten obraz. Jako pedagog ukształtował kilka pokoleń twórców animacji w Polsce. W ramach wystawy prezentowane są wybrane filmy Wojciecha Bąkowskiego, absolwenta poznańskiej Pracowni Filmu Animowanego, której współzałożycielem był Kazimierz Urbański.

Wystawie towarzyszy książka Hanny Margolis Animacja w PRL w latach 1957-1968. Ukryty projekt Kazimierza Urbańskiego wydana przez wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.


fotos z filmu Moto-gaz, dzięki uprzejmości rodziny Artysty

 

Zobacz więcej na stronie repozytorium cyfrowego!

Powiązane materiały
  • Grafika obiektu: Zachęta. Lipiec, sierpień, wrzesień 2019
    mediateka / foldery / teksty
    Zachęta. Lipiec, sierpień, wrzesień 2019
    Magazyn
  • Grafika obiektu: Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański
    mediateka / PJM
    Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański
    Przewodnik po wystawie (PJM)
  • Grafika obiektu: Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański
    mediateka / plakaty
    Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański
  • Grafika obiektu: Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański
    mediateka / wideo dokumentacja
    Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański
    Wideo-dokumentacja
Powiązane wydarzenia
  • Grafika wydarzenia: Kazimierz Urbański. Co warto dziś wiedzieć o jego filmach.
    18.06.2019 (WT) 18:00
    Kazimierz Urbański. Co warto dziś wiedzieć o jego filmach.
    Wykład filmowy Hanny Margolis
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: Oprowadzanie kuratorskie Joanny Kordjak po wystawie Kazimierza Urbańskiego
    23.06.2019 (ND) 12:15
    Oprowadzanie kuratorskie Joanny Kordjak po wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Ożywianie. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie Kazimierza Urbańskiego
    23.06.2019 (ND) 15:00
    Ożywianie. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: W piątek o piątej. Oprowadzanie tematyczne. Plama pod treścią
    05.07.2019 (PT) 17:00
    W piątek o piątej. Oprowadzanie tematyczne. Plama pod treścią
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Saturday ArtWalk
    06.07.2019 (SOB) 17:00
    Saturday ArtWalk
    Oprowadzanie w języku angielskim
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Eksperymenty plastyczne. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie Kazimierza Urbańskiego
    14.07.2019 (ND) 12:30
    Eksperymenty plastyczne. Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Eksperymenty kinoplastyczne.
    16.07.2019 (WT) 18:00
    Eksperymenty kinoplastyczne.
    Pokaz filmów towarzyszący wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: Film animowany
    21.07.2019 (ND) 12:30
    Film animowany
    Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Ruch w filmie animowanym.
    23.07.2019 (WT) 18:00
    Ruch w filmie animowanym.
    Pokaz filmów towarzyszący wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: W piątek o piątej. Oprowadzanie tematyczne. Plama pod treścią
    02.08.2019 (PT) 17:00
    W piątek o piątej. Oprowadzanie tematyczne. Plama pod treścią
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Niedzielne oprowadzanie z przewodniczką
    04.08.2019 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzanie z przewodniczką
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Sala wystawowa, półmrok; na pierwszym planie kilkanaście osób; w tle – wyświetlona na ekranie abstrakcyjna, kulista forma w odcieniach kolorów: niebieskiego i pomarańczowego.
    06.08.2019 (WT) 17:00
    Sztuka dostępna na wystawie „Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Saturday ArtWalk
    17.08.2019 (SOB) 17:00
    Saturday ArtWalk
    Oprowadzanie w języku angielskim
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Dokument/eksperyment/animacja.
    20.08.2019 (WT) 18:00
    Dokument/eksperyment/animacja.
    Pokaz filmów towarzyszący wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • Grafika wydarzenia: Zachęta miga!
    21.08.2019 (ŚR) 18:00
    Zachęta miga!
    Oprowadzanie w polskim języku migowym po wystawie „Czerwień zalewa kadr. Kazimierz Urbański”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: W piątek o piątej. Oprowadzanie tematyczne. Kazimierz Urbański jako pedagog
    23.08.2019 (PT) 17:00
    W piątek o piątej. Oprowadzanie tematyczne. Kazimierz Urbański jako pedagog
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Saturday ArtWalk
    24.08.2019 (SOB) 17:00
    Saturday ArtWalk
    Oprowadzanie w języku angielskim
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Grafika wydarzenia: Pszczoły w mieście
    25.08.2019 (ND) 12:30
    Pszczoły w mieście
    Warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie Kazimierza Urbańskiego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta

Informacje

Czerwień zalewa kadr
Kazimierz Urbański
18.06 – 25.08.2019

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie

Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny    
kasa biletowa czynna do godziny 19.30   

Współorganizatorzy:
FINAWFFD