Data powstania: 09.05.2023

Przed II wojną światową służył w 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Wilnie. Walczył w wojnie obronnej 1939 r., za którą został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Po nieudanych próbach przedostania się na Węgry powrócił w listopadzie 1939 r. do Wilna.

Na początku 1940 r. włączył się w działalność konspiracyjną – najpierw w Kołach Pułkowych, następnie w Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej. Przyjął pseudonim „Łupaszka”, nawiązujący do podpułkownika kawalerii Jerzego Dąbrowskiego „Łupaszki” (słynnego zagończyka, w czasie wojny polsko-bolszewickiej współtwórcy 13. Pułku Ułanów Wileńskich).

Dowódca i organizator oddziału partyzanckiego Armii Krajowej od listopada 1943 r. noszącego nazwę 5. Brygady Wileńskiej (zwano ją też Brygadą Śmierci). Na jej czele wykonał wiele udanych akcji przeciw Niemcom i kolaborującym z nimi oddziałom litewskim, a także wrogo nastawionej partyzantce sowieckiej.

W końcu lipca 1944 r. został otoczony przez wojska sowieckie i był zmuszony rozwiązać brygadę. Przedarł się na Białostocczyznę, gdzie kontynuował działalność niepodległościową w warunkach nowej, komunistycznej okupacji. Dowodzone przez niego oddziały operowały na rozległych terenach od Podlasia po Pomorze Zachodnie. Z działającego jesienią 1944 r. niedużego oddziału kadrowego w następnym roku odbudował brygadę liczącą 300 żołnierzy.

Cechowała go niezwykła konsekwencja w walce o wolną Polskę. W ulotce z początku 1946 r. pisał m.in.: „Nie jesteśmy żadną bandą, tak jak nas nazywają zdrajcy i wyrodni synowie naszej ojczyzny. My jesteśmy z miast i wiosek polskich […]. My chcemy, by Polska była rządzona przez Polaków oddanych sprawie i wybranych przez cały Naród”.

Aresztowany przez funkcjonariuszy komunistycznego Urzędu Bezpieczeństwa 30 czerwca 1948 r. przeszedł brutalne śledztwo.  2 listopada 1950 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał Zygmunta Szendzielarza na osiemnastokrotną karę śmierci. Zygmunt Szendzielarz został zamordowany przez komunistów w więzieniu mokotowskim 8 lutego 1951 r.

Ciało majora pogrzebano w tajemnicy. Szczątki „Łupaszki” zostały odnalezione przez zespół Instytutu Pamięci Narodowej prof. Krzysztofa Szwagrzyka w 2013 r. w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na warszawskich Powązkach. 24 kwietnia 2016 r. został pochowany z honorami wojskowymi w grobie rodzinnym na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.