Data powstania: 17.05.2024

> Audioguide in english

Instalację Datament zaprezentowano po raz pierwszy na 18. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji w 2023 roku. Jest ona efektem współpracy rzeźbiarki Anny Barlik, architekta Marcina Strzały i kuratora Jacka Sosnowskiego. Datament jest zapisem dialogu między sztuką i architekturą. Instalacja, której podstawą jest praca z danymi, ma stać się punktem wyjścia do dyskusji o tym, że choć nowe technologie nie są w stanie zaproponować nam gotowych rozwiązań, mogą pomóc w stawianiu lepszych pytań.

Architektura jest jedną z dziedzin, w których analiza danych pojawiła się najwcześniej i jest doskonale widoczna — w większości miejsc na świecie budownictwo jest silnie znormatywizowane. Doświadczając architektury, doświadczamy też informacji, które posłużyły do jej projektowania. Na wystawie Datament budownictwo mieszkaniowe zostało zatem wykorzystane do zaprezentowania natury danych, a podstawowe przestrzenie życiowe przyjęto jako naturalny dla odbiorcy punkt odniesienia.

Na potrzeby wystawy w Pawilonie Polskim na 18. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji zostało zebrane możliwie najwięcej danych dotyczących mieszkalnictwa na świecie. Do ich analizy opracowano algorytm, który wygenerował modele statystycznych domostw. Prezentowane są cztery z nich, reprezentatywne dla różnego poziomu wysycenia danymi: z Hongkongu, Malawi, Meksyku i Polski. Algorytm następnie nałożył je na siebie tak, by dopasować kształt instalacji do przestrzeni wystawowej pawilonu.

Dane statystyczne posłużyły autorom projektu do zmaterializowania mieszkań z różnych obszarów Ziemi. O ich wyborze stanowiły podstawowe różnice w ilości produkowanych danych. Pierwszym przykładem jest Hong Kong, oznaczony kolorem niebieskim. Rekordowa ilość kart sim zbiega się w tym przypadku z dużą nadprodukcją danych różnego typu. Ideą Anny Barlik było ukazanie tej specyfiki z wykorzystaniem dwóch poziomów. Ta część instalacji pozwala na zmianę perspektywy oglądania rzeźby i nawiązuje do złudnego przeświadczenia o obiektywizmie danych statystycznych. Kolejną przestrzeń wyznacza konstrukcja czerwona - opisuje ona dane dotyczące mieszkalnictwa w Polsce. Ta część stanowi reprezentatywny przykład rozwiniętego, europejskiego państwa. Istotna jest w tym przypadku cyfryzacja życia publicznego, która odpowiedzialna jest za dużą część wytwarzanych danych. Kolor zielony wyróżnia informacje dotyczące Meksyku, który reprezentuje obszar Ameryki Południowej. Średnia powierzchnia mieszkania w tym rejonie jest bardzo wyrównana i wynosi 130 metrów kwadratowych. Błąd danych wynika tutaj z założeń analitycznych. Meksykańskie favele nie są liczone w badaniach, co jasno świadczy o subiektywności danych. Ostatni przykład ilustruje Malawi - położony w Afryce kraj, który należy do rejonów o najniższej produkcji danych. Jednocześnie kraj ten, jest jednym z niewielu w tym rejonie, który gromadzi dane statystyczne dotyczące mieszkalnictwa.

Tytułowy neologizm Datament oznacza wszechobecny „establishment danych” nieustannie kształtujący rzeczywistość, w której przyszło nam żyć, tworzyć i mieszkać. „Dzielimy świat z danymi. Wierząc w ich nieomylność, pozwalamy algorytmom obliczać i projektować domy i miasta. Z pominięciem wrażliwego i świadomego projektanta, cyfrowo przetworzone dane tworzą jednak wypaczone rozwiązania, takie jak te prezentowane w Pawilonie Polskim”, zauważają autorzy instalacji.