Wspólna przestrzeń a dwa światy. O zawodzie służącej i realiach jej pracy w Polsce międzywojennej
Spotkanie z Moniką Piotrowską-Marchewą z udziałem autora wystawy Szymona Zakrzewskiego

Miejsce Projektów Zachęty
wstęp wolny

27

Już na początku XX wieku zatrudnianie służby domowej w miejskich domach bywało uważane za relikt przeszłości, a jej praca za rodzaj „półniewolnictwa”, jednak trwało w najlepsze również po odzyskaniu niepodległości, w Polsce międzywojennej. Przeważającą część tej grupy zawodowej – a mówimy o niemal półmilionowej armii domowych pracowników – stanowiły dziewczęta z ubogich warstw wiejskich, których obecność w gospodarstwach rolnych uważano za „zbędną”. Archaiczny porządek społeczny „państwa” i ich służących zaczął się załamywać dopiero po II wojnie światowej. Co wiemy o ich codzienności, o relacjach z pracodawcami, o realiach i skutkach współdzielenia przestrzeni domowej? Czego służące obawiały się najbardziej? Kogo przejmował ich los i dlaczego najczęściej była to policja?


Monika Piotrowska-Marchewa – historyczka, doktorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się dziejami warstw najuboższych oraz historią aktywności społecznej i pracy zawodowej kobiet w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Autorka książek: „Potrzebne państwu polskiemu”. Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kraków 2023); Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863 (Toruń 2004) i licznych artykułów na temat służby domowej, nauczycielek oraz aktywizmu i pracy filantropijnej kobiet. Współautorka Ludowej historii kobiet (Warszawa 2023).

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 18.01 – 30.03.2025
    Szymon Zakrzewski. Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych

    Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych zajmuje się pisaniem alternatywnej historii polskiego designu. Jego celem jest poszukiwanie projektantek i projektantów, którzy swoimi realizacjami próbowali odpowiadać na problemy osób wykluczonych w Polsce w XX wieku.

    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 29.10 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki | Brak miejsc
    Pokaz filmu Twarze, plaże (reż. Agnès Varda, JR, 2017)
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 30.10 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzanie
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    02.11 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • 02.11 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach  
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 06.11 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 08.11 (SOB) 16:00
    Екскурсія українською мовою
    Oprowadzanie w języku ukraińskim
    Захента — Національна галерея мистецтв.Захента — Національна галерея мистецтв.
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    09.11 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 09.11 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach  
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 12.11 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki
    Złota dama (reż.Simon Curtis, 2015)
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • tłum ludzi zgromadzonych na schodach zachęty
    13.11 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 14.11 (PT) 17:00
    Mijasz ich każdego dnia
    Spotkanie organizowane z Fundacją Po Drugie
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 15.11 (SOB) 12:15
    Oglądamy razem wystawę!
    Oprowadzanie dla osób, dla których polski nie jest pierwszym językiem
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta