Wspólna przestrzeń a dwa światy. O zawodzie służącej i realiach jej pracy w Polsce międzywojennej
Spotkanie z Moniką Piotrowską-Marchewą z udziałem autora wystawy Szymona Zakrzewskiego

Miejsce Projektów Zachęty
wstęp wolny

27

Już na początku XX wieku zatrudnianie służby domowej w miejskich domach bywało uważane za relikt przeszłości, a jej praca za rodzaj „półniewolnictwa”, jednak trwało w najlepsze również po odzyskaniu niepodległości, w Polsce międzywojennej. Przeważającą część tej grupy zawodowej – a mówimy o niemal półmilionowej armii domowych pracowników – stanowiły dziewczęta z ubogich warstw wiejskich, których obecność w gospodarstwach rolnych uważano za „zbędną”. Archaiczny porządek społeczny „państwa” i ich służących zaczął się załamywać dopiero po II wojnie światowej. Co wiemy o ich codzienności, o relacjach z pracodawcami, o realiach i skutkach współdzielenia przestrzeni domowej? Czego służące obawiały się najbardziej? Kogo przejmował ich los i dlaczego najczęściej była to policja?


Monika Piotrowska-Marchewa – historyczka, doktorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się dziejami warstw najuboższych oraz historią aktywności społecznej i pracy zawodowej kobiet w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Autorka książek: „Potrzebne państwu polskiemu”. Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kraków 2023); Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863 (Toruń 2004) i licznych artykułów na temat służby domowej, nauczycielek oraz aktywizmu i pracy filantropijnej kobiet. Współautorka Ludowej historii kobiet (Warszawa 2023).

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 18.01 – 30.03.2025
    Szymon Zakrzewski. Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych

    Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych zajmuje się pisaniem alternatywnej historii polskiego designu. Jego celem jest poszukiwanie projektantek i projektantów, którzy swoimi realizacjami próbowali odpowiadać na problemy osób wykluczonych w Polsce w XX wieku.

    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 10.05 (SOB) 13:00
    Sztuka dostępna
    Oprowadzanie z audiodeskrypcją na żywo na wystawie „Poza scenariuszem. Warsztat formy filmowej”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 10.05 (SOB) 14:00
    O domach różnych…
    Otwarte warsztaty dla dzieci w wieku 7-14
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 10.05 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 10.05 (SOB) 16:00
    екскурсія українською мовою 
    Недільна екскурсія українською мовою
    Захента — Національна галерея мистецтв.Захента — Національна галерея мистецтв.
  • 11.05 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 12.05 (PN) 18:00
    Inauguracja badań „Marne szanse… SPRAWDZAM!”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 13.05 (WT) 17:30
    Awangarda między kuchnią a łazienką
    Spotkanie autorskie z Bettiną Bereś
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 14.05 (ŚR) 18:00
    Projekcja filmu „China’s Van Goghs”
    Andrea Fraser. Sztuka musi wisieć
    Zachęta | sala kinowa (wejście przez wystawę)Zachęta | sala kinowa (wejście przez wystawę)
  • 15.05 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 15.05 (CZW) 18:00
    Prawa człowieka i sztuka
    Dyskusja towarzysząca wystawie „Andrea Fraser. Sztuka Musi wisieć”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 17.05 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 17.05 (SOB) 18:00
    Noc Muzeów w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta