Spotkanie wokół tomu „Abraham Ostrzega i żydowskie środowisko artystyczne”

Zachęta / Księgarnia Artystyczna
wstęp wolny

Tom Abraham Ostrzega i żydowskie środowisko artystyczne jest pokłosiem konferencji Wokół życia i twórczości Abrahama Ostrzegi, zorganizowanej przez Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Zachętę – Narodową Galerię Sztuki 2 marca 2017 roku w Warszawie.

Konferencja była jednym z elementów projektu Fundacji Dziedzictwa Narodowego: konserwacji nagrobków wykonanych przez Abrahama Ostrzegę na cmentarzu żydowskim w Warszawie, oraz towarzyszącej mu wystawy w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki, w której postać rzeźbiarza była „obecna poprzez dzieła współczesnych artystów z różnych generacji i działających w rozmaitych mediach”, takich jak Hubert Czerepok, Małgorzata Niedzielko, Katarzyna Rotkiewicz-Szumska i Krzysztof Wojciechowski.

Zamieszczone w pierwszej części tomu teksty przypominają Abrahama Ostrzegę (1889–1942), twórcę portretów, dzieł o tematyce starotestamentowej, autora projektów pomników (m.in. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku) oraz nagrobków na cmentarzu żydowskim. Jego kariera artystyczna i losy pozwalają w nim widzieć reprezentanta żydowskiej inteligencji w Warszawie w pierwszym czterdziestoleciu XX w. Ostrzega pochodził z ubogiej, tradycyjnej rodziny, która zapewniła mu religijne wychowanie. Wybierając zawód artysty, musiał się jednak przeciwstawić tej tradycji. Był współtwórcą nowoczesnej kultury żydowskiej, świeckiej, otwartej na tendencje europejskie i świadomej swojej odrębności, opozycyjnej wobec obu wcześniejszych nurtów – asymilatorskiego i tradycyjnego, kształtowanego przez zasady i tradycje estetyczne judaizmu. Rzeźbiarska twórczość Ostrzegi obrazuje powstawanie owej nowej sztuki; szukanie języka wypowiedzi między formami akademickimi i awangardowymi, próbę pogodzenia pierwiastków religijnych z treściami uniwersalnymi. Ostrzega działał w środowisku plastyków i literatów, brał udział we wspólnych wystawach i przedsięwzięciach artystycznych. Ten wspólnotowy charakter miała także codzienna egzystencja rzeźbiarza w warszawskim getcie i jego droga na śmierć.

Kolejne teksty przybliżają nam żydowskie życie artystyczne w Polsce (i w Paryżu). Wśród ważnych postaci tego środowiska są: Szymon Ber Kratka (Kratko; 1884–1960), uczeń warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych w pracowni Xawerego Dunikowskiego, z którym podróżował do Palestyny i Egiptu; Marek Szwarc (1892–1958), rzeźbiarz, malarz i grafik, członek awangardowej grupy Jung Idysz; Perec Willenberg (1874–1947), twórca polichromii synagogalnych; Ryszard Moszkowski (1906–1945), architekt i rzeźbiarz. Ważną częścią twórczości artystów żydowskich była metaloplastyka. Uprawiali ją m.in. Salomon Dornhelm (zm. 1888) i jego synowie Baruch (1853 lub 1858–1928), Jakub i Szymon, Borys Schatz (1866–1932), Marek Szwarc, Joachim Kahane (1890–1943?) – kontynuator tradycji Dornhelmów i współtwórca lwowskiego Koła Miłośników Sztuki Żydowskiej, czynny w Łodzi, a także Chaim Hanft (1899–1951). W okresie międzywojennym żydowscy rzeźbiarze kształcili się w warszawskiej Szkole, od 1932 Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, przede wszystkim w pracowni profesora Tadeusza Breyera, jak Helena (Chaja) Głogowska (1893–po 1972), Dawid Pfefer (1904–1939/1945), Józef Fajngold (1910–1998) oraz Natan Rapoport (1911–1987), późniejszy twórca pomnika Bohaterów Getta w Warszawie.

Pamiętnik Sztuk Pięknych 12/2017. Abraham Ostrzega i żydowskie środowisko artystyczne, pod red. prof. Jerzego Malinowskiego, Polski Instytut Studiów nad Sztuka Świata, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2017

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 19.01 – 05.03.2017
    Abraham Ostrzega

    Punktem wyjścia wystawy jest twórczość żydowskiego rzeźbiarza i animatora kultury działającego w przedwojennej Warszawie — Abrahama Ostrzegi. Uczeń Henryka Kuny znany był przede wszystkim jako autor rzeźby sepulkralnej — nagrobków, z których kilkadziesiąt przetrwało na Cmentarzu Żydowskim na Woli. 

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Powiązane materiały
  • Grafika obiektu: Spotkanie wokół tomu  „Abraham Ostrzega i żydowskie środowisko artystyczne”
    mediateka / audio
    Spotkanie wokół tomu „Abraham Ostrzega i żydowskie środowisko artystyczne”
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • zdjęciue kolorowych magazynów
    02.07 (ŚR) 18:00
    Platformizując Polskę: nowe fronty walki w gospodarce cyfrowej
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • Świetlisty, rozmazany abstrakcyjny kształt w kolorze złoto-pomarańczowym w centralnej części zdjęcia
    02.07 (ŚR) 18:30
    POSTURE | POSTAWA
    Performans towarzyszący wystawie „Pakui Hardware. Progi / Thresholds”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • tłum ludzi zgromadzonych na schodach zachęty
    03.07 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • neonowo podświetlone pomieszczenie, ludzka sylwetka w tle
    04.07 (PT) 12:30
    Robimy największe dzieło sztuki na świecie!
    Otwarte warsztaty dla dzieci w wieku 7-13 lat
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 04.07 (PT) 17:30
    Malarstwo dla dorosłych. Przyjdź i zostań malarką/malarzem!
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • dziecięca praca na stole
    05.07 (SOB) 12:30
    Przyjdź i zostań malarką/malarzem!
    Warsztaty z cyklu „Co robi artyst(k)a?” dla rodzin z dziećmi w spektrum autyzmu
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • mężczyzna wypoczywający na zielonym trawniku
    05.07 (SOB) 14:00
    Chmurobrazy. Warsztaty z obserwacji i rysowania chmur
    przy wazach z roślinami wodnymiprzy wazach z roślinami wodnymi
  • czarny pokój, czerwona płachta z obrysem kobiecego ciała na podłodze w tle dwie osoby odwrócone tyłem
    05.07 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie, osoba w przestrzeni wystawy
    05.07 (SOB) 16:00
    Екскурсія українською мовою
    Oprowadzanie w języku ukraińskim
    Захента — Національна галерея мистецтв.Захента — Національна галерея мистецтв.
  • biała oniryczna forma zawieszona w przestrzeni
    05.07 (SOB) 16:00
    Limen znaczy próg, czyli o przekraczaniu granic
    Wykład Dominiki Łarionow i rozmowa z Agnieszką Pinderą
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • portret kobiety w zielonej koszuli
    06.07 (ND) 12:15
    Pakui Hardware. Progi / Thresholds 
    Oprowadzanie kuratorskie Agnieszki Pindery po wystawie
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • neonowo podświetlone pomieszczenie, ludzka sylwetka w tle
    06.07 (ND) 12:30
    Robimy największe dzieło sztuki na świecie!
    Warsztaty rodzinne (godz. 12:30 i 15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta