prowadzenie: dr Bartłomiej Błesznowski
uczestnicy: Filip Leszczyński, Katarzyna Cwynar, Cezary Miżejewski

Dwudziestolecie międzywojenne to słodko-gorzka karta w polskiej historii. Rozpoczyna się euforią towarzyszącą odzyskaniu niepodległości, która następnie przechodzi w żmudną pracę nad reintegracją kraju i społeczeństwa. Finalnie marzenia o lepszym jutrze zostają brutalnie przerwane wybuchem II wojny światowej. Właśnie w tym burzliwym okresie najpełniej rozkwitł w Polsce spółdzielczy projekt stosunków społeczno-gospodarczych. Realizował się w narracji i praktyce samopomocy, obietnicy wyrwania się z nędzy, uniezależnienia ekonomicznego oraz osiągnięcia stabilizacji materialnej. Projekt spółdzielczy uzupełniały postulaty emancypacji kobiet i przeformułowania globalnych stosunków gospodarczych, tworząc z niego alternatywny, względem kapitalistycznego, projekt cywilizacyjny. Jego omówienie stanowi pretekst do refleksji nad aktualnością ideałów kooperatystycznych oraz ich uwodzicielską mocą. Spotkanie odbędzie się wokół książki Spółdzielczość jako organizacja gospodarcza II RP. Wybór pism, pod redakcją Filipa K. Leszczyńskiego.

Gość główny: Filip Karol Leszczyński — filozof, doktorant w Zakładzie Filozofii Kultury Instytutu Filozofii UAM w Poznaniu. Interesuje go filozofia gospodarki oraz historia idei, przede wszystkim kooperatyzmu. Aktywny uczestnik doktoranckiej samorządności — zarówno w macierzystej uczelni, jak i na arenie krajowej. Przygotowuje rozprawę doktorską dotyczącą procesu utowarowienia wartości. Redaktor publikacji: Spółdzielczość jako organizacja gospodarcza w II RP. Wybór pism (wyd. Oficyna Naukowa).

Bartłomiej Błesznowski – historyk idei i socjolog wiedzy, adiunkt w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. Razem z Marcinem Królem prowadził serię wydawniczą „Genealogia współczesności. Historia idei w Polsce 1815-1939”, zaś aktualnie wraz z Aleksandrą Bilewicz przygotowuje serię książek poświęconych tradycji i aktualności idei polskiego kooperatyzmu. Współtwórca społecznej inicjatywy „Laboratorium kooperacji” i projektu badawczego „Tradycje polskiego kooperatyzmu. Od idei do praktyki” (grant NPRH). Opublikował, m.in. dwie monografie poświęcone myśli Michela Foucaulta, ostatnio Antyhumanistyczna teoria polityki w myśli Michela Foucaulta (Kraków 2016) oraz wybór pism polskich kooperatystów Cooperativism and Democracy. Selected Works of Polish Thinkers (Leiden 2018). Redaktor afiliowany czasopisma naukowego „Praktyka teoretyczna”.

Cezary Miżejewski, polityk społeczny z wykształcenia, socjalista z ducha i spółdzielca socjalny z wyboru. Uczestnik opozycji demokratycznej, współzałożyciel PPS. Potem związkowiec, poseł, urzędnik, wiceminister pracy. Od 2009 roku członek Spółdzielni Socjalnej "Opoka", kieduje Ogólnopolskim Związkiem Rewizyjnym Spółdzielni Socjalnych. Entuzjasta kooperatyzmu, ekonomii społecznej i usług społecznych.

dr Katarzyna M. Cwynar – adiunkt w Instytucie Nauk o Polityce Uniwersytetu Rzeszowskiego. Zastępca redaktora naczelnego oraz sekretarz Pisma Filozofów Krajów Słowiańskich „ΣΟΦΙΑ” powołanego przez prof. dra hab. Andrzeja L. Zachariasza w 2000 roku. Członek-założyciel zarejestrowanego w 2011 roku Stowarzyszenia Filozofów Krajów Słowiańskich pełniąca funkcję sekretarza Zarządu Głównego. Współorganizatorka cyklicznych konferencji filozofów krajów słowiańskich. Członek Zarządu rzeszowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych.
Do czasu uzyskania doktoratu (2010 – WFiS UMCS w Lublinie) podejmowane przez nią badania naukowe dotyczyły kształtowania się uniwersyteckiej kultury organizacyjnej. Aktualnie zajmuje się polską myślą społeczno-polityczną oraz problematyką kultury politycznej w społeczeństwie polskim. Szczególnie interesuje ją idea demokracji uczestniczącej oraz kooperatyzm. Zwolenniczka anatelizmu.
Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych w tym także wywiadów z filozofami z krajów słowiańskich publikowanych na łamach Pisma „ΣΟΦΙΑ”.
Poza pracą naukową przedmiotem jej aktywności jest malarstwo (akwarela, olej, akryl, pastele), rysunek i grafika komputerowa (plakat, projekty okładek, projekty logotypów oraz stron internetowych). Ponadto zajmuje się redagowaniem technicznym i graficznym Pisma „ΣΟΦΙΑ” oraz książek. W chwilach natchnienia pisze wiersze.

Przedwojenny kooperatyzm był znaczącym prądem myślowym i fenomenem społecznym w powracającej na mapę Polsce. W ramach zjawiska spółdzielczości w okresie II RP ścierały się rozmaite nurty społeczno-polityczne: socjalistyczne, ludowe, anarchistyczne czy chrześcijańsko-demokratyczne. Kooperatyzm można jednak uznać za rodzaj metaidei, jaka spajała je wszystkie, stanowiąc element bazowy światopoglądu polskiej społecznie zaangażowanej inteligencji od okresu pozytywizmu do końca II RP. Ruch ten miał także ambicje wspólnototwórcze, ambicje przebudowy społeczeństwa i państwa zgodnie z ideałem opartej na zasadach samorządności i pomocy wzajemnej „rzeczpospolitej kooperatywnej”, którą miała stać się niepodległa Polska.

Choć ten prężny ruch społeczny, polityczny i ekonomiczny przeżywał wzrost w początkach XX wieku, druga połowa wieku okazała się o wiele mniej łaskawym czasem dla jego ideałów. Niestety ekonomiczno-prawne podporządkowanie ruchu spółdzielczego państwu, jakie nastąpiło po wielkim kryzysie na przełomie lat 20. i 30., oraz kolejne stadia państwowej centralizacji po II wojnie światowej, zniszczyły oddolny i demokratyczny charakter instytucji spółdzielczych, dezawuując tym samym emancypacyjny potencjał tychże. W okresie transformacji wolnorynkowej spółdzielczość wydawała się okryta wyłącznie cieniem dawnej świetności, stając przed nieuniknioną alternatywą komercjalizacji lub ostatecznego upadku w konfrontacji z siłami wolnego rynku.

Jeśli rację mieli dawni ojcowie spółdzielczości twierdząc, że najlepszym czasem dla rozwoju kooperacji jest okres kryzysu, być może właśnie dziś winniśmy wrócić do zapomnianych ideałów politycznych i praktyk ekonomicznych, które niegdyś odmieniały życie tysięcy ludzi. Czy jednak w warunkach rozwijającego się kapitalizmu, postępującej prekaryzacji pracy i ultranowoczesnych technik wyzysku opartego na panowaniu nad procesami przepływu kapitału finansowego, współczesne instytucje polityczno-gospodarcze odwołujące się do etosu kooperatywnego mają szansę stworzyć realną alternatywę dla gospodarki wolnorynkowej? Na to i kilka innych pytań postaramy się odpowiedzieć podczas cyklu spotkań dyskusyjnych, łącząc historię spółdzielczości w Polsce z aktualnymi formami samoorganizacji pracowniczej i konsumenckiej opartymi na idei pomocy wzajemnej.

partnerzy: