Prezentowany dokument filmowy to ostatni wywiad jakiego udzieliła przed śmiercią Krystyna Gil, Świadkini Historii i Strażniczka Pamięci Romskiej Zagłady. Swoją pamięcią i doświadczeniem dzieliła się szczególnie z młodymi ludźmi. Była znaną aktywistką i liderką, wieloletnią prezeską Stowarzyszenia Kobiet Romskich w Polsce. 20 stycznia 2021 roku Krystyna Gil została odznaczona przez Prezydenta Federalnej Republiki Niemiec: Krzyżem Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec. Jak napisał w piśmie informującym o tym odznaczeniu Konsul Generalny RFN Michael Gross – odznaczenie jest uhonorowaniem jej wieloletniej pracy na rzecz "międzypokoleniowego, zorientowanego na przyszłość dialogu, ogólnoludzkich wartości oraz za wszystkie treści jakie Pani jako Świadek Historii od lat przekazuje". Krystyna Gil jest jak wiele innych zasłużonych kobiet romskich jak Alfreda Markowska czy Celia Stojka – ważną bohaterką prac Małgorzaty-Tas które są dla artystki ale również dla społeczności lokalnych, narodowych i transnarodowych symbolem oporu, przetrwania i zwycięstwa.

Po prezentacji filmu porozmawiamy na temat roli pamięci dla współczesnych Romów, o nowohuckich Romach których społeczność tworzyła Krystyna Gil oraz o działaniach na rzecz upamiętniania Romskiej Zagłady w Europie.

Dr Elżbieta Mirga-Wójtowicz jest animatorką kultury, politolożką i badaczką, absolwentką Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracuje jako adiunkt badawczy w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. Posiada prawie 15-letnie doświadczenie w administracji rządowej w realizacji polityki państwa wobec mniejszości etnicznych i narodowych oraz w koordynowaniu realizacji polityki integracyjnej wobec Romów w Polsce. W latach 2008-2014 Pełnomocniczka Wojewody Małopolskiego ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Autorka raportów ewaluacyjnych dla Komisji Europejskiej w ramach projektu Roma Civil Monitor (2017-2020), oraz Roma Civil Monitor II (2021-2025). Autorka artykułów naukowych i popularno-naukowych poświęconych tematyce romskiej. Od 12 lat współorganizuje z Ternype współorganizuje projekt upamiętniający Zagładę Romów „Dikh He Na Bister”. Członkini Europejskiego Instytutu Sztuki i Kultury Romów (ERIAC). Członkini zarządu Fundacji Jaw Dikh. Absolwentka Roma Leadership Academy "Nicolae Gherorghe" (2019) organizowanej przez OSCE/ODIHR/Contact Point For Roma and Sinti Issues, stypendystka Departamentu Stanu USA w ramach International Leadership Visitor Program (2010), absolwentka Roma Access Program na Central European University (2006) oraz stażystka Komisji Europejskiej (2005).

Monika Szewczyk doktorantka Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współpracowniczka Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. Członkini Polskiego Towarzystwa Historii Mówionej. Zainteresowania badawcze dotyczą migracji Romów, zagadnień mniejszości narodowych i etnicznych, a także roli historii mówionej w polityce tożsamości. Działa na rzecz zachowania kultury, tradycji, przekazów ustnych, w tym języka romskiego jako nośnika niematerialnego dziedzictwa kulturowego Romów. Autorka publikacji „O Romach w Nowej Hucie słów kilka”, filmu dokumentalnego „Byli kowale, byli…”.

Reżyseria: Elżbieta Mirga-Wójtowicz, Monika Szewczyk
Scenariusz i narracja: Elżbieta Mirga-Wójtowicz, Monika Szewczyk
Producent: Documentation and Cultural Centre of German Sinti and Roma, Fundacja Jaw Dikh, Ternype
Zdjęcia: Maciej Mroziewski
Montaż: Maciej Gońkiewicz, Paulina Ibek
Muzyka: Zespół Cikno Studios
Rok produkcji: 2020
Długość: 21 minut
Język: Polski
Napisy: w języku angielskim