Informacje o programie: ABC wszystkiego. „Oświatowy” program filmowy DKF Zachęta

Filmy oświatowe to filmy dokumentalne poddane rygorowi wynikającemu z faktu, że mają one ściśle wyznaczoną grupę odbiorców, sposób prezentacji (pokazy szkolne, domy kultury oraz telewizja edukacyjna) oraz określony cel. Często stanowią wizualne uzupełnienie podręczników, a ich tematyka wpisana jest w aktualne programy szkolne. Mimo tych ograniczeń wiele produkcji powstałych w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi od 1949 roku jest niezwykle ciekawych formalnie, ideowo i artystycznie. Zrealizowano tam około 5 tysięcy filmów, z czego niewielka część została do tej pory zdigitalizowana. Z WFO współpracowało wielu wybitnych polskich twórców filmów fabularnych i dokumentalnych. ABC wszystkiego nawiązuje tytułem do serii filmów oświatowych wprowadzających widzów w podstawy różnych zagadnień: od malarstwa do kosmonautyki. Najbardziej fascynująca jest tu próba opisania złożoności świata. Często bliskie są one kinu propagandowemu, stanowiąc świadectwo nie tylko zmieniającej się wiedzy, ale też przemian politycznych i światopoglądowych. Do dziś wrażenie robi skala projektu i szeroki zakres tematów filmów kręconych wielokrotnie w odległych zakątkach świata. Ze względu na to, że opisują one świat i wyjaśniają jego złożoność z dominującej pozycji wiedzy, przypominają encyklopedystyczne projekty oświeceniowe. Program podzielony będzie na bloki tematyczne poświęcone różnym zagadnieniom, takim jak opisywanie odległych krajów i kultur, nauki ścisłe, kultura ludowa, medycyna i biologia. Jeden z bloków poświęcony zostanie realizacjom tworzonym na użytek prywatny, zderzającym prywatne i domowe obrazy filmowe z oficjalnymi produkcjami. Filmy wyświetlane będą z projektorów analogowych i nośników 16 mm w sali warsztatowej w Zachęcie, w sposób inspirowany pokazami szkolnymi lub w domach kultury kilka dekad temu. Powracamy do nazwy DKF Zachęta i zapraszamy na spotkania z zaproszonymi gośćmi.

... lecie, reż. Konrad Siwecki, Polska, 1979, 15 min

„Ujęcia wybrane z filmów zrealizowanych w ciągu 30 lat istnienia Wytwórni Filmów Oświatowych, podane w felietonowej i żartobliwej formie, charakteryzują kierunki penetracji tematycznej, trudności i sukcesy. Film jest nie tylko wizytówka WFO, lecz także historycznym dokumentem rozwoju polskiego filmu oświatowego. Jest to także rozrywkowa pozycja dla szerokich rzesz widzów w kinach.” [Opis WFO]

Taki jest świat, Gabrielo (Die Resie nach Kosmatom), reż. Manfred Gussmann, Janusz Star, Polska, 1962, 53 min

Popularnonaukowy film zainspirowany przygodami Guliwera — bohatera powieści Jonathana Swifta. Konwencja filmu edukacyjnego przybiera bardzo ciekawą formę — występująca w tytule Gabriela, to uczennica w klasie, której nauczyciel objaśnia świat. Na przykładzie postaci Guliwera ukazuje zjawiska w makro i mikro perspektywie. Film zaczyna się od pomniejszenia bohatera, aż do rozmiarów umożliwiających pokazania budowy atomu.  Następnie Guliwer zostaje powiększony do skali pozwalającej spojrzeć na całe miasto z góry. W scenie tej można zobaczyć kapitalne zdjęcia Warszawy z lat 60. Po wizycie w stolicy Guliwer ciągle rośnie, aż do rozmiarów kosmicznych. Film był koprodukcją łódzkiej WFO oraz wytwórni wschodnio-niemieckiej wytwórni DEFA. Na tle filmów oświatowych wyróżnia się zrealizowanym z rozmachem efektom specjalnym. Scenografię stworzył Roman Mann (autor scenografii m.in. do takich filmów jak Popiół i diament, Pokolenie, Krzyżacy, Matka Joanna od Aniołów). Muzykę skomponował Andrzej Markowski. Ścieżka dźwiękowa powstała przy udziale Filharmonii Krakowskiej, ale przed wszystkim Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia i Eugeniusza Rudnika.

Interpretacje, reż. Jarosław Brzozowski, Polska, 1965, 15 min

Film ukazuje sylwetki trzech malarzy: Tadeusza Brzozowskiego, Jerzego Nowosielskiego i Ludwika Maciąga. Artyści podczas wspólnego pleneru malarskiego interpretują temat wschodu słońca. Ścieżkę dźwiękową do filmu skomponował Krzysztof Penderecki. Kopia pokazowa filmu zrealizowana na taśmie 16mm, wyprodukowanego przez WFO, znajdowała się w zbiorach Zachęty.

Profesora Wiktora opowieść o muszlach, reż. Maciej Łukowski, Polska, 1987, 15 min

Film prezentujący zbiory muszli Muzeum Przyrodniczego we Wrocławiu. Jest to jedna z największych kolekcji tego typu w Europie. Ciekawa jest historia muzeum powstałego w 1814, bardzo zniszczonego w wyniku bombardowań i odbudowanego po wojnie. Dorobek kolekcjonerski muzeum prezentuje doskonałymi zdjęciami muszli, prof. Andrzej Wiktor, wybitny specjalista i znawca ślimaków. Prof. Wiktor był dyrektorem muzeum od 1984 roku, pełnił funkcję Prezesa Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Członek Polskiej Akademii Umiejętności i Komitetu Zoologii PAN.

Współorganizator: