Fundacja im. Heinricha Bölla i Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki zapraszają do udziału w międzynarodowej konferencji Cenzura, demokracja, płeć. Feministyczna krytyka i strategie oporu

W społeczeństwach demokratycznych cenzura jest trudną kwestią. Z jednej strony wychodzi się z założenia, że w liberalnych systemach politycznych wszelkie ograniczenia ekspresji artystycznej zostały już dawno przezwyciężone, albo że są to przypadki czysto incydentalne w generalnie cieszącej się swobodą twórczości artystycznej. Z drugiej strony, już z samej organizacji współczesnych społeczeństw zachodnich, sposobu ich zarządzania i biopolityki wynikają różne formy cenzury, której słynne „przypadki” są jedynie symptomami. Perspektywa krytyczna pozwala uniknąć uogólnień, dostarcza bowiem narzędzi teoretycznych i praktycznych na rzecz zmiany społecznej. Feministyczna perspektywa krytyczna kładzie nacisk na kwestie płci i seksualności ze względu na to, że tematy te są dziś najczęściej cenzurowane.

Badania prowadzone przez Lisę Duggan, Nan Hunter, Judith Butler, Pierre Bourdieu, Roberta Atkinsa i Svetlanę Mintchevą, żeby wymienić tylko niektóre osoby zajmujące się tymi zagadnieniami, pokazują, że cenzura jest czymś obecnym na co dzień w życiu współczesnych demokratycznych społeczeństw. W demokratycznej polityce przybiera ona formę ekonomicznej organizacji twórczości artystycznej czy konfliktów o ekspresję seksualności, polityki tożsamości płci, pornografię i wykorzystywanie dzieci.

Z analizy współczesnych przypadków cenzurowania twórczości artystycznej wyłania się dość szczególna skłonność do łączenia ograniczeń natury ekonomicznej z kwestiami seksualności/ tożsamości płci. Przypadki: Doroty Nieznalskiej – polskiej artystki, pierwotnie skazanej na prace społeczne za obrazę uczuć religijnych (art. 196 kodeksu karnego), którą ostatecznie uniewinniono po ośmiu latach procesu, Ulli Karttunen – fińskiej, feministycznej artystki skazanej za dzieło sztuki, w którym krytykowała internetowy rynek pornografii nieletnich, choć sędzia odstąpił od wykonania wyroku, czy ostatnia sprawa Pussy Riot – feministycznej grupy z Rosji, wiele łączy, przecina się w nich bowiem polityka seksualna z normami ekonomicznymi i prawnymi. Wszystkie artystki zostały skazane za dosłowną ekspresję seksualności, jakkolwiek trudno nie dostrzec w tym aspektów instytucjonalnych, prawnych i ekonomicznych.

Konferencja organizowana przez warszawskie biuro Fundacji im. Heinricha Bölla we współpracy z dr Ewą Majewską i Zachętą – Narodową Galerią Sztuki ma na celu omówienie współczesnych przypadków cenzury z perspektywy feministycznej, z uwzględnieniem aspektów ekonomicznych, prawnych i religijnych. Do udziału w konferencji zaproszone zostały badaczki i badacze z dziedziny nauk społecznych i kulturoznawstwa, artystki, kuratorki i kuratorzy sztuki z USA, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Finlandii, Polski, Republiki Czeskiej, Słowacji, Rosji, Ukrainy i Białorusi. Tematem debaty będą różne formy i definicje współczesnej cenzury oraz jej związki z polityką, ekonomią i tożsamością płci, a także teoria, media i sztuka w kontekście cenzury. Szczególny nacisk zostanie położony na kwestie kultury feministycznej improwizacji, strategie partyzantki feministycznej jako formy sztuki cenzurowanej, ochrony wartości religijnych i ochrony dzieci. Integralną częścią konferencji będzie dyskusja o strategiach oporu wobec cenzury. Konferencję otworzy wykład prof. Elisabeth Duggan z Uniwersytetu w Nowym Jorku, która będzie mówiła o cenzurze jako głównym elemencie neoliberalnego systemu rządzenia.

Do udziału w konferencji zaproszono dziennikarki i dziennikarzy, teoretyczki i teoretyków, działaczki i działaczy, artystki i artystów, których dzieła zostały ocenzurowane.

Goście specjalni:

• prof. Elisabeth Duggan, Uniwersytet w Nowym Jorku, USA
• Anda Rottenberg, historyczka sztuki, krytyczka i kuratorka (tbc)

Panelistki/paneliści:

• Sylwia Chutnik, pisarka
• Anna Daucikova, artystka, Bratysława, Słowacja (tbc)
• dr Alek Epstein, teoretyk sztuki, Izrael/ Rosja
• Anna Grodzka, posłanka na Sejm RP, Ruch Palikota
• Anna Viola Hallberg, artystka, Szwecja
• Zuzanna Janin, artystka, Warszawa, Polska
• Dorota Jarecka, dziennikarka, Warszawa, Polska
• Ulla Karttunen, artystka feministyczna, Finlandia
• dr Tomek Kitliński, artysta, filozof i kurator, Uniwersytet im. Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin
• dr hab. Jacek Kochanowski, socjolog, queer i gender studies, Warszawa, Polska
• prof. Izabela Kowalczyk, feministyczna krytyczka sztuki, teoretyczka i kuratorka, Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu, Polska
• Roman Kurkiewicz, dziennikarz, publicysta, Warszawa, Polska
• prof. Paweł Leszkowicz, teoretyk sztuki i kurator, Instytut Historii Sztuki UAM, Poznań, Polska
• Lidia Makowska, kulturoznawczyni, działaczka społeczna, Stowarzyszenie Kultura Miejska, Indeks 73, Gdańsk, Polska
• Dorota Nieznalska, artystka, Gdańsk, Polska
• Roman Pawłowski, dziennikarz, „Gazeta Wyborcza”
• Aleksandra Polisiewicz, artystka, Polska
• Jacek Poniedziałek, aktor, tłumacz, publicysta, TR Warszawa (tbc)
• Anna Roth, dzienniarka, feministka, Berlin, Niemcy
• Katarina Samucewicz, Pussy Riot, Rosja (udział potwierdzony – via skype)
• Katya Shadkovska, artystka, Rosja (udział potwierdzony)
• Kuba Szreder, kurator sztuki I teoretyk, Uniwersytet Loughborough, Wielka Brytania
• Nataliya Tchermalykh, działaczka feministyczna, kuratorka, Ukraina
• Tamara Zlobina, filozofka, krytyczka sztuki, współredaktorka magazynu krytyki społecznej “Commons”, Ukraina

Konferencja jest wynikiem kilkuletniej działalności antycenzorskiej sieci Indeks 73 (aktywnej w latach 2008-2011) oraz konferencji organizowanej w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki w lutym 2012 roku. Nazwa Indeks 73 pochodzi od art. 73 Konstytucji RP dotyczącego wolności ekspresji artystycznej i badan naukowych oraz publikacji i prawa do udziału w twórczości artystycznej.

Informacje o organizatorkach:

dr Ewa Majewska – badaczka feministyczna, wykłada na Gender Studies przy ISNS UW, Gender Studies przy IBL PAN oraz w Instytucie Kultury UJ. Członkini i współzałożycielka Indeksu 73 (www.indeks73.pl ). Publikowała m. in. w „Signs”, „Transverse Journal” (artykuł o cenzurze: http://groups.chass.utoronto.ca/complitstudents/transverse/current_issue.html), Nowej Krytyce,  Przeglądzie Filozoficzno-Literackim, Obiegu, „Bez Dogmatu”, polskiej edycji „Le Monde Diplomatique”. Autorka książki Feminizm jako filozofia społeczna. Eseje o rodzinie (2009),  współredaktorka kilku książek o sztuce, kulturze i społeczeństwie. Niebawem ukaże się jej książka „Sztuka jako pozór? O cenzurze i innych paradoksach upolitycznienia kultury”.

Agnieszka Grzybek – działaczka feministyczna, tłumaczka i redaktorka. Pracuje jako koordynatorka regionalnego programu „Demokracja płci” w Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie. Tłumaczyła książki z dziedziny feminizmu i problematyki równościowej (m. in. słownik Sto haseł o równości. Podręczny słownik pojęć dotyczących równości kobiet i mężczyzn w sferze zatrudnienia i polityki społecznej, równych szans i polityki rodzinnej, podręcznik UNDP Polityka równości płci w praktyce, Ekonomia i płeć pod red. A. G. Dijkstra, J. Plantega, Nowa singielka K. Trimberger, Mistyka kobiecości Betty Friedan). Współautorka i współredaktorka (wspólnie z Joanną Piotrowską) książki Polityka a płeć (Fundacja im. H. Bölla, Warszawa 2005), analizującej kwestię udziału kobiet w polityce.

Konferencja organizowana przez warszawskie biuro Fundacji im. Heinricha Bölla

sala multimedialna
wejście od ul. Burschego
wstęp wolny