Ja i AIDS
Artystyczne i wystawiennicze praktyki emancypacyjne w Polsce w czasach transformacji

Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
wstęp wolny

05

Rozwój HIV i AIDS w Polsce zbiegł się ze zmianami politycznymi z końca lat osiemdziesiątych i przemianami systemowymi z początku lat dziewięćdziesiątych. Towarzyszące transformacji przeobrażenia w sferze gospodarczej wywarły istotny wpływ na strukturę społeczną. Niejako równolegle stopniowym przeobrażeniom ulegały wzorce oczekiwanych zachowań – za naciskiem na jednostkową odpowiedzialność ekonomiczną oraz dążeniem do osiągnięcia sukcesu zawodowego i finansowego stała zasada indywidualizmu wywiedziona z myśli neoliberalnej. Tego rodzaju optykę przykładano także do doświadczenia choroby, w tym do HIV oraz AIDS, które funkcjonowały w debacie publicznej jako efekt niewłaściwych wyborów życiowych. Kategoria normatywności wpływała także na społeczne i medialne reprezentacje wirusa i choroby – oscylowały one wokół standardów akceptowanego zachowania i oczekiwanych postaw. Ukształtowane w ten sposób modele przedstawiania zarówno choroby, jak i dotkniętych nią osób sankcjonowały kategoryzujące i oceniające przekonania, pogłębiając zjawisko stygmatyzacji. Rodzajem platform umożliwiających stworzenie alternatywnych narracji i reprezentacji stały się: twórczość artystyczna i wystawiennictwo.

Podczas wykładu przywołane zostaną najwcześniejsze ekspozycje sztuki dotyczącej HIV i AIDS zorganizowane w Polsce. Przeanalizowane zostaną one w relacji do polskiego kontekstu społecznego lat 90. XX w. oraz z perspektywy pytania o to, w jaki sposób (ich koncepcje i kształt, który ostatecznie przybrały, a także pokazywane na nich prace) problematyzowały zmieniającą się wraz z przemianami ustrojowymi normatywność.


dr Luiza Kempińska – historyczka sztuki, projektantka graficzna. Absolwentka UAP oraz Instytutu Historii Sztuki UAM w Poznaniu, w 2023 r. obroniła rozprawę doktorską pt. „»Ja i AIDS«. Artystyczne i wystawiennicze praktyki emancypacyjne w Polsce w czasach transformacji” pod opieką naukową prof. Agaty Jakubowskiej. Wykonawczyni w ramach grantu NCN „Historia wystaw sztuki kobiet w Polsce” (2014–2017, kierowniczka: prof. Agata Jakubowska). Współkuratorka wystawy „Kreatywne Stany Chorobowe: AIDS, HIV, RAK” w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu (2019). Jako asystentka dydaktyczna brała udział w projekcie „Gender Politics and the Art of European Socialist States” (2019–2021, kierowniczka: prof. Agata Jakubowska), stanowiącym część programu „Connecting Art Histories” The Getty Foundation. Stypendystka Fundacji GESSEL dla Zachęty Narodowej Galerii Sztuki (stypendium ±∞Zachęta za projekt rozprawy doktorskiej, 2019). Publikowała w czasopismach: „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”, „Sztuka i Dokumentacja”, „Artium Quaestiones”, „On Curating”, „Miejsce”, „Magazyn Szum”. Obecnie współpracuje z Galerią Miejską Arsenał w Poznaniu w zakresie opieki merytorycznej nad kolekcją. Wykonawczyni w grancie NCN „Alterglobalizowanie NET-u: Kontakty i wymiany z Globalnym Południem” (2024–2028, kierowniczka: dr Magdalena Radomska). Współpracowniczka Centrum Badań nad Sztuką Europy Środkowo-Wschodniej i Spuścizną Piotra Piotrowskiego.

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 25.04 – 06.07.2025
    Pakui Hardware. Progi / Thresholds

    Litewski duet artystyczny Pakui Hardware, tworzony przez Neringę Černiauskaitė i Ugniusa Gelgudę, prezentuje w Warszawie swoje nowe rzeźby kinetyczne. Wykonane ze stali, szkła, silikonu oraz elastycznej tkaniny poruszają się w jednostajnym rytmie, tworząc wrażenie autonomicznych podmiotów.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • zdjęcie ludzie trzymający w górze patyki z wstążkami
    11.07 (PT) 12:30
    Robimy największe dzieło sztuki na świecie!
    Otwarte warsztaty dla dzieci w wieku 7-13 lat
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 11.07 (PT) 17:30
    Blisko
    Spotkanie z Michałem Jachułą – kuratorem wystawy „Przestrzenie"
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 11.07 (PT) 18:00
    Malarstwo dla dorosłych. Przyjdź i zostań malarką/malarzem!
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • zdjęcie bilbordów z napisami
    12.07 (SOB) 11:00
    Ziemia bez pamięci, ciało bez odpoczynku
    Warsztaty z Mariną Naprushkiną
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • dziecko w zielonym swetrze malujące farbami
    12.07 (SOB) 12:30
    Przyjdź i zostań malarką/malarzem!
    Warsztaty z cyklu „Co robi artyst(k)a?” dla rodzin z dziećmi w spektrum autyzmu
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 12.07 (SOB) 13:00
    Spacer architektoniczny po Placu Małachowskiego
    Plac Małachowskiego (przed Zachętą)Plac Małachowskiego
  • 12.07 (SOB) 15:00
    Spacer choreograficzny na Placu Małachowskiego
    Plac Małachowskiego (przed Zachętą)Plac Małachowskiego
  • zbliżenie na dłonie myjące czereśnie
    13.07 (ND) 12:00
    Jedzenie / Pamięć. Przechowywanie
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie, osoba w przestrzeni wystawy
    13.07 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • neonowo podświetlone pomieszczenie, ludzka sylwetka w tle
    13.07 (ND) 12:30
    Robimy największe dzieło sztuki na świecie!
    Warsztaty rodzinne (12:30 i 15:00)
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • zdjęcie ludzie trzymający w górze patyki z wstążkami
    15.07 (WT) 12:30
    Zachęta dzieci! Otwarte warsztaty dla dzieci w wieku 7-13 lat
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 15.07 (WT) 17:30
    Wosk i pigment
    Warsztaty malarskie z enkaustyki dla dorosłych
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)