Esej

Wystawa Z popiołów nawiguje pośród mnogości obecnych kryzysów, przez co prowokuje pytanie o stabilność perspektywy, z której patrzymy. Zwłaszcza rozważanie klimatu jako obiektu percepcji uświadamia, że widzenie nie jest czymś po prostu danym, ale należy je skonstruować i zapośredniczyć. Obrazowanie procesów planetarnych to część złożonej infrastruktury technologicznej opartej na gromadzeniu danych satelitarnych. A jednak pomimo zaawansowanych technik obliczeniowych kryzys klimatyczny stawia opór tradycji mimetycznego odzwierciedlenia. Jego przedstawienia oscylują pomiędzy drobiazgową szczegółowością a oszałamiającą skalą zjawiska, co powoduje w nas stany od lęku o krótkowzroczność, po zawroty głowy. Wobec tego warto zapytać, jak planetarna infrastruktura kształtuje sposoby widzenia Ziemi. Jak śledzenie kryzysowych zjawisk może być wspierane przez poznawcze zdolności obrazów? Czym jest widzenie problemów ekologicznych w skali przestrzennej? Jaką rolę ma uważność w reakcji na niepokojące przemiany zachodzące w naszym otoczeniu?

Instagramowe poradniki przestrzegają – choose your dopamine wisely. Treści o hormonach i neuroprzekaźnikach, czyli molekułach zarządzających ludzkim organizmem, stały się częścią kultury internetu. Podczas eksperymentu na własnym ciele, rozważałam polityczne aspekty molekularnego lore, próbując równocześnie użyć go jako metodologicznej ramy do odbioru i analizy sztuki. Jaki wpływ na moją gospodarkę neurobiologiczną mają nawiązujące do internetowych estetyk bycia ekstremalnie online prace…

Obudziliśmy się w zgliszczach. Taki stan rzeczy komunikują dziś osoby artystyczne, kuratorskie i akademickie. W trakcie ośmiu ostatnich backlashowych lat prawicowych rządów ultrakonserwatystów w Polsce zajmowanie się teoriami i praktykami współczesnych kierunków w sztuce oraz zaangażowanie we współtworzenie rozszerzonej, krytycznej rzeczywistości kulturowej o charakterze glokalnym – obejmującej świat osób ludzkich i nie-ludzkich – wymagało nie tylko sporej odwagi obywatelskiej, ale też umiejętności poszukiwania pozasystemowego wsparcia….

Obiekty znajdujące się w galeriach sztuki na pierwszy rzut oka wydają nam się całkowicie dostępne (możemy oglądać je z każdej strony), jednocześnie zbyt często irytują nas tym, że więcej ukrywają niż pokazują, nie dają się nam pojąć czy zrozumieć w całości (nie pomoże w tym nawet oprowadzanie kuratorskie). Celem jakiejkolwiek interpretacji dzieł sztuki nie jest ich całościowe zrozumienie, wyczerpanie ich sensu, lecz raczej ukazanie tego, że obiekty artystyczne są głębokie, przestronne oraz niezależne od ludzkiego sposobu myślenia…

„Kto wierzy w wieczny powrót, w tę samą rzekę, do której wchodzą kolejne pokolenia, jest uwięziony w kalejdoskopie własnych wyobrażeń” — pisze Agata Sikora.

Na młodą polską scenę sztuki subiektywnie patrzy Michalina Sablik.

„Skąd wzięła się w animacjach Mariusza Wilczyńskiego niedokończona, szkicowa, chropawa forma?” — źródeł stylu autora Zabij to i wyjedź z tego miasta szuka Adriana Prodeus.

„Zorganizowana w Zachęcie wystawa awangardy japońskiej lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku jest dla mnie szczególnie ważna. Początkiem jej historii jest mój długi pobyt w Tokio, połączony ze studiami, w połowie lat dziewięćdziesiątych” — pisze kuratorka Maria Brewińska w eseju z książki Między kolektywizmem a indywidualizmem.

O drodze twórczej Teresy Gierzyńskiej i jej formalnych poszukiwaniach w medium fotografii pisze Karolina Ziębińska-Lewandowska w tekście z książki Kobiety żyją dla miłości.

Sztuka i naciski polityczne, czyli o legendarnej dyrektorce Zachęty pisze Karolina Zychowicz.

„Kowalska, wieloletnia kierowniczka Wydziału Oświatowego, była w tym procesie jedną z kluczowych osób kształtujących nowe formy działalności edukacyjnej i sposoby nauczania o sztuce w drugiej połowie XX wieku. To ona stworzyła i wdrożyła wiele nowatorskich rozwiązań i metod edukacyjnych w zakresie sztuki współczesnej, które z sukcesami rozwijano w kolejnych dekadach” — o kolejnej bohaterce projektu pisze Aleksandra Zientecka.

„Dlaczego Spojrzenia były uznawane za ważne wydarzenie? Wśród innych polskich konkursów to właśnie one (wraz z Paszportami Polityki w kategorii sztuki wizualne) miały czułość barometru i rejestrowały zmiany zachodzące na scenie artystycznej”.

Działaczka społeczna, szczodra donatorka… O tym, kim była Ludwika Górecka, pierwsza ważna kobieta w historii Zachęty, pisze Zofia Rojek.

„Kiedy patrzymy na obrazy socrealistyczne dzisiaj, w latach 20. XXI wieku — z całym bagażem różnych doświadczeń historii społecznej i sympatii politycznych — zadajemy sobie wiele pytań. Chociażby o nasz stosunek do dyktatury […]” — piszą kuratorzy we wstępie do książki towarzyszącej wystawie.

Kolejny numer magazynu otwiera tekst Zbigniewa Libery pochodzący z książki Rzeźba w poszukiwaniu miejsca.

„… widzę, jak ukierunkowujemy nasze zdolności i słabości, [my] mieszkańcy Rhizopolis” — pisze Robert Yerachmiel Sniderman w eseju towarzyszącym wystawie Joanny Rajkowskiej.

„O naturze można pomyśleć tylko wtedy, gdy jest się poza nią” — to słowa indiańskiego aktywisty Ailtona Krenaka.

13 grudnia 1860 roku powstało Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, które dało początek dzisiejszej Zachęcie. Rocznicowy numer magazynu online zaczynają rozmowy Magdaleny Komornickiej i Jacka Świdzińskiego z ludźmi Zachęty z 2018 roku.

W ostatnim w roku 2020 numerze magazynu online zanurzamy się w słodko-gorzkie klimaty. Zaczynamy od eseju Przemysława Strożka, który towarzyszył wystawie Ogrody.

Bohaterkami najnowszego wydania magazynu są kobiety: bojowniczki, skandalistki, anarchistki. I zaczynamy tekstem Agnieszki Kościańskiej z książki Szklane domy (2018).

Wystawa Panoptykon z 2005 była opowieścią o architekturze i teatrze więzienia. Przypominamy esej Hanny Wróblewskiej z katalogu wystawy.

Pisarka i filozofka Mira Marcinów o fotograficznej serii Joanny Piotrowskiej dokumentującej klatki i wybiegi dla zwierząt w ogrodach zoologicznych.

O fotografiach Joanny Piotrowskiej pisze filozofka Joanna Bednarek.

O fascynacji Moniki Sosnowskiej inżynieryjnymi projektami Władimira Szuchowa pisze Gabriela Świtek.

Najnowszy numer magazynu poświęcony jest Monice Sosnowskiej, której wystawę właśnie otworzyliśmy w Zachęcie. O twóczości rzeźbiarki pisze kuratorka Maria Brewińska.

O zmieniającej się Zachęcie i niezmiennym placu pisała Magdalena Komornicka w 2018 roku przy okazji projektu Plac Małachowskiego 3.

W najnowszym numerze magazynu przypominamy m.in. wystawę Alienacje. O wyobcowaniu w ujęciu filozoficznym oraz aktualności tematów poruszanych na tej  ekspozycji pisze w swoim eseju Andrzej Wajs.