Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki jest opiekunem Pawilonu Polskiego i organizatorem wystaw na Biennale Sztuki i Biennale Architektury w Wenecji. Dyrektor galerii pełni funkcję komisarza pawilonu.
W tym roku mija 90 lat od otwarcia Pawilonu Polskiego w Wenecji. Aby uczcić tę rocznicę, w tym numerze Magazynu Zachęta online publikujemy liczne materiały archiwalne poświęcone polskim prezentacjom na Biennale w Wenecji, przypominamy też nagrodzone wystawy. W Księgarni Artystycznej Zachęty dostępna jest okolicznościowa pocztówka.
W kolekcji Zachęty — Narodowej Galerii Sztuki znajduje się grafika Teresy Jakubowskiej zatytułowana Wenecja (1969). Artystka uchwyciła kluczowe elementy identyfikujące to miasto: przede wszystkim gondole, a także perły architektury — bazylikę św. Marka, przed którą tańczą ludzie w karnawałowych maskach, pałac Dożów, kościół Santa Maria della Salute, most Rialto, weneckie lwy.
W 1932 roku w Pawilonie Polskim miała miejsce pierwsza wystawa. Jej komisarzem był historyk sztuki Mieczysław Treter. Publikujemy fragment jego książki Pawilon wenecki sztuki polskiej (1933) w której znajduje się szczegółowy komentarz dotyczący historii Biennale, udziału Polaków i inauguracji pawilonu, widoki z pierwszej ekspozycji oraz szeroki wybór prasy.
W 1948 Polska uczestniczyła w Biennale pierwszy raz od zakończenia II wojny światowej. W magazynie zamieszczamy materiały zdeponowane w zachętowym archiwum — wycinki z włoskiej prasy z tego roku wraz z tłumaczeniami. Polskę reprezentowało wówczas dwóch artystów: Jan Cybis i Tytus Czyżewski.
W ramach projektu badawczego Historia wystaw w Zachęcie — Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych w latach 1949–1970 Marek Czapelski z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego opracował wystawę Oskara Hansena i Bohdana Urbanowicza w Pawilonie Polskim na 37. Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji (1976).
Sprawozdanie komisarza Jerzego Madeyskiego z otwarcia wystawy w Pawilonie Polskim na 42 Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji w 1986. Na wystawie pokazywane były obrazy Andrzeja Majewskiego i malarstwo scienne Franciszka Starowieyskiego oraz rzeźby Bronisława Chromego, Tadeusza Markiewicza i Ryszarda Orskiego.
Wystawa Katarzyny Kozyry Łaźnia męska (kuratorka: Hanna Wróblewska) otrzymała honorowe wyróżnienie jury.
Wyróżnienie dla Katarzyny Kozyry za to, że bada i kwestionuje autorytarną domenę męskiego terytorium, łącząc elementy sztuki performance i inscenizacji.
Wystawa Hotel Polonia. Budynków życie po życiu (artyści: Nicolas Grospierre, Kobas Laksa, kuratorzy: Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś) zdobyła najważniejszą nagrodę przyznawaną pawilonom narodowym — Złotego Lwa.
W polskim pawilonie jury szczególnie doceniło kombinację bystrości umysłu (humoru), technologii i inteligencji, które podnoszą kwestię cyklu życia budynków wewnątrz współczesnych miast, szczególnie w krajach gorzej rozwiniętych ekonomicznie. Oscylując między sztuka a manifestem architektury, pawilon w wieloraki sposób zainspirował wyobraźnię jury. W odpowiedzi na trudne wyzwanie tej edycji biennale twórcy polskiego pawilonu dali jednocześnie wyraz głębokiej wrażliwości na problemy własnego narodu.
Wyróżnienie specjalne jury dla artystki Katarzyny Krakowiak i kuratora Michała Libery za wystawę Making the walls quake as if they were dilating with the secret knowledge of great powers.
Ta odważna instalacja przypomina zwiedzającemu, aby słuchał i patrzył… i czuł dźwięk “wspólnej przestrzeni”.
W 2022 roku Polskę reprezentowała polsko-romska artystka Małgorzata Mirga-Tas z projektem Przeczarowując świat kuratorów Wojciecha Szymańskiego i Joanny Warszy. Pawilon odwiedziła rekordowa liczba 403 329 widzów. Obecnie wystawa prezentowana jest w renesansowym Castello Estense w Ferrarze, a już w kwietniu będzie miała swoją polską premierę w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki.
Zapraszamy do obejrzenia filmowego zapisu procesu powstawania monumentalnej pracy Mirgi-Tas do Pawilonu Polskiego w reżyserii Anny Zakrzewskiej.
