Lalka — narzędzie awangard i eksperymentów teatralnych
Oprowadzanie Karoliny Czerskiej po wystawie „Lalki: teatr, film, polityka”

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp w cenie biletu, zbiórka w holu głównym

Lalki, kukiełki i marionetki zostają w latach 30. XX wieku wykorzystane przez twórców teatralnych jako narzędzie eksperymentu artystycznego. Współtwórcy teatru Cricot, który działał w Krakowie od 1933 roku, organizowali przedstawienia lalkowe przeznaczone dla robotników. Odbywały się też pokazy szopek politycznych, w których grali żywi aktorzy w „lalkowych”, nieruchomych maskach. Twórcami masek dla Cricot byli m.in. Maria Jarema i Henryk Wiciński; Wiciński jednocześnie współpracował z łódzkim środowiskiem lewicowych artystów i tworzył projekty dla teatru lalkowego. Niemal w tym samym czasie Tadeusz Kantor, wówczas student krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, przygotowywał swoją pierwszą realizację teatralną Śmierć Tintagilesa, w której symbolistyczny tekst Maurice’a Maeterlincka zyskał nowoczesną oprawę inspirowaną Bauhausem. Kantor wyraźnie rozróżniał w tym spektaklu marionety i lalki, nadając im odmienne znaczenia.

W tych działaniach teatralnych międzywojnia „lalkowa awangarda” czerpała zarówno z rodzimego folkloru, jak i z artystycznie radykalnych propozycji twórców zagranicznych.

 

Karolina Czerska — doktor literaturoznawstwa, pracuje w Instytucie Filologii Romańskiej UJ i w Ośrodku Badań nad Awangardą Wydziału Polonistyki UJ. Jest badaczką historii teatru europejskiego XX i XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem plastyki i muzyczności sceny. Ponadto zajmuje się współczesną literaturą frankofońską oraz relacjami między tradycją a eksperymentem w sztuce XX i XXI wieku. Autorka książki Tadeusz Kantor i Maurice Maeterlinck. Dramaturgie istnienia (w druku). Redaktorka i współredaktorka tomów Cricot idzie! / Cricot is coming! (2018), Performatywność reprezentacji (2013) i „Les cordonniers” de Tadeusz Kantor / „Szewcy” Tadeusza Kantora (2010).  Kuratorka wystawy Cricot idzie! (Cricoteka 2018). Opracowuje biografię artystyczną Józefa Jaremy.

 

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 19.03 – 30.06.2019
    Lalki: teatr, film, polityka

    Niewinna i groźna, zawieszona pomiędzy żywym a martwym, ruchomym i nieruchomym, ludzkim i nieludzkim — lalka teatralna — budzi fascynacje. Ale spotkanie z nią, wbrew zdrowemu rozsądkowi, wywołuje w nas również niepokój i uświadamia, że ludzka wyższość nad światem materialnym nie jest niczym pewnym…

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 18.05 – 19.05.2024
    Zza gór się słońce wznosi blade
    Program filmowy towarzyszący wystawie
    Zachęta / sala kinowa (wejście od ul. Burschego)sala kinowa
  • 18.05 – 19.05.2024
    Noc Muzeów w Zachęcie i MPZ
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Widok wystawy, na białej ścianie błękitny pas, zdjęcie. Biała rozlana plama na drewnianej podłodze poniżej
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Zdjęcie, drobnej mozaiki
    19.05 (ND) 12:00
    Ceramiczny MDM
    Oprowadzanie dr Anny Wiszniewskiej
    Marszałkowska 55/73, WarszawaMarszałkowska 55/73, Warszawa
  • 19.05 (ND) 14:30
    Ściany marzeń. Ceramiczne mozaiki w architekturze
    Otwarte warsztaty
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 19.05 (ND) 16:00
    Feniks i inne historie z czasów przełomu
    Oprowadzanie kuratorskie Michaliny Sablik
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 19.05 (ND) 18:00
    Datament
    Spotkanie z udziałem Anny Barlik, Jacka Sosnowskiego oraz Adama Mazura
    Zachęta / sala kinowa (wejście główne)Zachęta / sala kinowa (wejście główne)
  • 19.05 (ND) 19:00
    Sylphine Soporifera
    koncert akustyczny Antoniny Nowackiej
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 22.05 (ŚR) 17:00
    Zdrowie psychiczne jako hiperobiekt, czyli potencjał terapeutyczny „Mrocznej ekologii” Timothy’ego Mortona
    Warsztaty dla osób dorosłych
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 26.05 (ND) 14:00
    Za gór się słońce wznosi blade
    OPROWADZANIE KURATORSKIE ALEKSANDRY SKOWROŃSKIEJ
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • czarno-biały kadr z nagrania performansu, zadymiona przestrzeń, sylwetki tancerzy
    26.05 (ND) 19:00
    Hopecraft Ceremony. Performans Nataszy Gerlach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta