Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

artystki i artyści: Vito Acconci, John Baldessari, Lynda Benglis, Dara Birnbaum, Don Burgy, James Byrne, peter campus, Douglas Davis, Cara DeVito, Valie Export, Terry Fox, Anna Bella Geiger, Frank Gillette, Tina Girouard, Julie Gustafson, Hermine Freed, Nancy Holt, Joan Jonas, Beryl Korot, Marlene Kos, Paul Kos, Shigeko Kubota, Suzanne Lacy, Richard Landry, Mary Lucier, Ivens Machado, Andy Mann, Cynthia Maughan, Susan Mogul, Antoni Muntadas, Bruce Nauman, Letícia Parente, Nam June Paik, Józef Robakowski, Martha Rosler, Dan Sandin, Ira Schneider, Ilene Segalove, Steina & Woody Vasulka, Videofreex, William Wegman, Lawrence Weiner
kurator: Michał Jachuła
współpraca: Julia Leopold
projekt ekspozycji: Wojciech Popławski (OP Architekten)
realizacja: Marek Janczewski i zespół
program edukacyjny: Marta Miś

Wystawa Wideotaśmy. Wczesna sztuka wideo (1965–1976) sytuuje wideo w czasie, gdy nie było jeszcze wpisane w główny nurt artystycznego obiegu i funkcjonowało przede wszystkim jako eksperyment pozostający poza obszarem zainteresowania instytucji sztuki, rynku oraz dystrybucji. Ekspozycja prezentuje jednokanałowe prace zrealizowane na taśmach magnetycznych. Można je scharakteryzować jako intymne, spontaniczne zapisy, w większości wykonywane przez samych artystów. Dobór wideo oraz znaczenie medium na wystawie bliskie jest myśleniu o rysunku. Odręczny szkic na kartce papieru i wideo, będące rodzajem notatki na taśmie magnetycznej, mają wiele wspólnego.

Datą graniczną dla najwcześniejszych prac eksponowanych w Zachęcie jest wprowadzenie na rynek amerykański w latach 60. ubiegłego stulecia przenośnego sprzętu wideo. Dzięki wykorzystywaniu taniej taśmy wielokrotnego użytku można było w prosty sposób rejestrować obraz razem z dźwiękiem. Największą rolę w tej historii odegrała kamera Sony Portapak — przenośna, przystępna cenowo, stosunkowo lekka i łatwa w obsłudze —  szybko stała się dla artystów nowym narzędziem twórczych działań.

Większość prezentowanego materiału pochodzi z amerykańskiego kręgu kulturowego. Znalazły się tu zarówno prace dotykające kwestii społecznych, egzystencjalnych, emancypacyjnych i tożsamościowych, jak i autotematyczne, podejmujące temat samego medium wideo, w tym liczne wideo taśmy zrealizowane przez kobiety. Zobaczyć można wiele rodzajów ruchomego obrazu: od zapisów o charakterze osobistych narracji, poprzez performans dokamerowy i wypowiedzi konceptualne, skończywszy na pracach bliskich dokumentowi.

Pokaz w Zachęcie gromadzi prace  42 autorów, w tym twórców uznanych za pionierów sztuki wideo. Wczesne wideotaśmy — o historii sięgającej półwiecza — nadal pozostają aktualne i zrozumiałe.. Bezpretensjonalne wypowiedzi artystów z jednej strony ukazują zaangażowane postawy wobec rzeczywistości, z drugiej — niepozbawione są dystansu i poczucia humoru. Na ich wyjątkowy charakter złożyły się osobiste, a zarazem uniwersalne koncepcje, prostota przekazu i surowa forma.

Videofreex, Portapak Conversation, 1973. Copyright: Videofreex, dzięki uprzejmości Video Data Bank w School of the Art Institute of Chicago.