Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kuratorka: Kasia Redzisz
współpraca kuratorska ze strony Zachęty: Magdalena Komornicka
realizacja wystawy: Anna Muszyńska i zespół
program edukacyjny: Stanisław Welbel
organizator wystawy: Tate Liverpool
współpraca: Maria Lassnig Foundation

Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki prezentuje pierwszą w Polsce retrospektywę austriackiej artystki Marii Lassnig (1919–2014), jednej z najbardziej oryginalnych malarek XX wieku.

Wystawa obejmuje kilkadziesiąt wielkoformatowych obrazów odzwierciedlających jej wieloletnią fascynację ludzkim ciałem i autoportretem. Prezentuje przekrój całej twórczości malarki, począwszy od prac powstałych w Wiedniu w latach 40. XX wieku, przez dzieła tworzone w Paryżu, w Nowym Jorku oraz po powrocie do Austrii w roku 1980, a także obrazy z ostatnich lat życia artystki.

Maria Lassnig, która we wczesnym okresie twórczości pozostawała pod silnym wpływem nurtów celebrujących spontaniczne gesty malarskie, takich jak informel, taszyzm oraz surrealizm, tworzyła obrazy o wyrazistej ekspresji i żywej kolorystyce, umieszczając postać ludzką w centrum kompozycji.

Wystawa kładzie nacisk na zainteresowanie artystki „świadomością ciała” — terminem tym określała swoje zaangażowanie w transponowanie doświadczeń cielesnych na gesty malarskie i przelewanie na płótno realistycznych przedstawień samego ciała. Wśród pokazywanych prac znalazło się wiele autoportretów z całego 70-letniego okresu pracy twórczej malarki, począwszy od Autoportretu ekspresyjnego z 1945 roku, aż po powstały pod koniec jej życia Autoportret z pędzlem (2010–2013). Obrazy, których bohaterką jest sama artystka, ukazują kruchość ciała ludzkiego, proces starzenia się i upływ czasu.

Obok autoportretów znajdują się tu również prace przedstawiające ciała ulegające metamorfozie w przedmioty codziennego użytku i urządzenia mechaniczne oraz — w ramach serii obrazów odnoszących się do wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku — w broń. Choć w twórczości Lassnig kluczowym elementem jest skupienie na sobie, prace takie jak Wojna kuchenna z 1991 roku ujawniają głębokie zainteresowanie malarki ludzkim losem, związkami pomiędzy ludźmi i technologią, a także jej wpływem na społeczeństwo.

W czasie całej, trwającej 70 lat kariery Maria Lassnig pozostawała niezłomnie wierna sformułowanej przez siebie koncepcji „świadomości ciała”. Wystawa oddaje hołd wyjątkowej wizji artystki, która zawsze sprzeciwiała się kategoryzacji. Wbrew temu, że niemal do końca swoich dni była w niewystarczającym stopniu prezentowana, odegrała znaczącą rolę w rozwoju malarstwa w XX i XXI wieku, a jej obrazy były wysoko oceniane przez krytyków i stanowiły źródło inspiracji dla innych artystów, takich jak Paul McCarthy czy Martin Kippenberger.

^{Maria Lassnig, Dame mit Hirn (Lady with Brain), c.1990 © Maria Lassnig Foundation}